Από τους 350 τύμβους της Θράκης, οι 150 βρίσκονται στον Έβρο – Ο σημαντικότερος που αποκαλύφθηκε, είναι ο τύμβος της Μικρής Δοξιπάρας Ζώνης με τις άμαξες και τα άλογα – Από το 1980, μόλις 35 έχουν ερευνηθεί – Τι αναφέρει ο επίτιμος Έφορος Αρχαιοτήτων, κ. Διαμαντής Τριαντάφυλλος
Η προσοχή όλων των Ελλήνων (και βεβαίως όλου του πολιτισμένοι κόσμου) είναι στραμμένη αυτή την περίοδο στην ανασκαφική προσπάθεια που γίνεται στην Αμφίπολη, στον τύμβο Καστά.
Εμείς όμως θέλουμε να αναφερθούμε και στην πληθώρα των τύμβων της Θράκης και συγκεκριμένα στους τύμβους του Βορείου Έβρου, που θα πρέπει κάποια στιγμή και αυτί να ερευνηθούν.
Όπως βεβαίως και ο αρχαίος οικισμός του Δορικού, που κρύβει μοναδικούς αρχαιολογικούς θησαυρούς, όπως μας λένε Έλληνες αρχαιολόγοι που πέρασαν από την περιοχή μας.
Ας μην ξεχνάμε πως ο τόπος μας, ο Έβρος, απετέλεσα πέρασμα λαών και πολιτισμών εδώ και χιλιάδες χρόνια.
Ας δούμε όμως τι δήλωσε στον “Χρόνο” Κομοτηνής, για τους τύμβους της Θράκης ο επίτιμος Έφορος Αρχαιοτήτων κ. Διαμαντής Τριαντάφυλλος, που έφερε στην επιφάνεια τα θαυμάσια ευρήματα του τύμβου της Μικρής Δοξιπάρας στον Έβρο:
***
Τουλάχιστον 350 οι τύμβοι στη Θράκη
Τα μνημεία μιλούν μόνα τους και αποκαλύπτουν στιγμές της ιστορίας. Έτσι θα γίνει και με τον τύμβο της Αμφίπολης.
Έτσι θα γίνονταν εάν αποφασίζονταν η ανασκαφή στους περίπου 350 τύμβους της Θράκης που κρατούν θαμμένα μυστικά.
Τους περισσότερους τους έχουν επισκεφθεί οι αρχαιοκάπηλοι, πολύ πριν τους αρχαιολόγους, έχουν επιφέρει μεγάλες καταστροφές και έχουν αφαιρέσει ενδιαφέροντα στοιχεία.
Οι επιδρομές τους είναι γεγονός που το επιβεβαιώνει, ο επίτιμος έφορος αρχαιοτήτων Διαμαντής Τριαντάφυλλος.
Ο άνθρωπος που έφερε στην επιφάνεια, ένα μοναδικό αρχαιολογικό εύρημα. Πέντε ρωμαϊκές άμαξες και σημαντικά κτερίσματα που βρέθηκαν μέσα σε τύμβο ύψους 6-7 μ. με διάμετρο 55-60 μ. ήταν τα εντυπωσιακότερα από τα ευρήματα που αποκαλύφθηκαν στη Μικρή Δοξιπάρα – Ζώνη του Έβρου.
H ανασκαφή και ξεκίνησε το Σεπτέμβριο του 2002 και έφερε στο φως αξιόλογα ευρήματα που ακόμη περιμένουν τον ειδικό χώρο ανάδειξης και στέγασής τους.
Ο κ. Τριαντάφυλλος μίλησε για τους τύμβους της Θράκης κατά την διάρκεια μιας πολύ εμπεριστατωμένης συνέντευξης.
Αποκάλυψε μάλιστα ότι μέχρι το 1980 είχαν ανακαλυφθεί 269 τύμβοι στη Θράκη.
Συνολικά 70 στη Ροδόπη, 54 στην Ξάνθη και άλλοι 145 στον Έβρο.
Ο σημαντικότερος είναι αυτός της Μικρής Δοξιπάρας, ενώ μέχρι σήμερα μόλις 35 έχουν εξερευνηθεί ως ένα βαθμό.
Οι ανασκαφές στην Αμφίπολη έχουν προκαλέσει το ενδιαφέρον και για τους τύμβους της Ροδόπης και της Θράκης ευρύτερα. Υπάρχουν στοιχεία για την περιοχή μας;
-Μπορούμε να πούμε ότι έχουμε δύο κατηγορίες ταφικών τύμβων: αυτούς που βρίσκονται στα περίχωρα των αρχαίων ελληνικών πόλεων, όπως είναι τα Άβδηρα και η αρχαία Στρύμη στη χερσόνησο της Μολυβωτής.
Και υπάρχει και μια δεύτερη κατηγορία τύμβων, είναι τύμβοι ελεύθεροι στο χώρο, δηλαδή δεν έχουν άμεση σχέση με κάποιον οικισμό, είναι σε μεγαλύτερες αποστάσεις, και τέτοιους έχουμε πολλούς κυρίως στον Βόρειο Έβρο.
Γιατί η συγκεκριμένη περιοχή έχει περισσότερους τύμβους;
-Γιατί υπήρχαν την εποχή της ρωμαιοκρατίας –οι περισσότεροι χρονολογούνται στον 1ο και 2ο αι. μ.Χ..
Υπήρχαν πολλοί γαιοκτήμονες, οι οποίοι σε μία περίοδο είχαν αποκτήσει πλούτο από τη γεωργία, από την κτηνοτροφία και είχαν τη δυνατότητα να κατασκευάζουν τέτοιους τύμβους, οι οποίοι χρειάζονταν μια μεγάλη δαπάνη.
Δεν ήταν δηλαδή για τους απλούς ανθρώπους, οι οποίοι σε όλες τις εποχές ενταφιάζονταν μέσα σε απλούς λάκκους, στα κοιμητήρια.
Υπάρχουν 350 τύμβοι μόνο στη Θράκη;
-Ναι, και παραπάνω. Περίπου 150 ήταν αυτοί που είχαμε καταμετρήσει στο νομό Έβρο μόνο. Υπάρχουν και στο νομό Ροδόπης στην περιοχή του Μητρικού στη Στρύμη και στην Ξάνθη κοντά στα Άβδηρα.
Η αρχαιολογική σκαπάνη με αυτούς τους τύμβους, τι έχει κάνει όλο αυτό το χρονικό διάστημα;
-Να ξεκινήσω από τον Έβρο. Υπήρχε ένα πρόγραμμα ανασκαφής τύμβων, γιατί είχαμε πολλά κρούσματα λαθροανασκαφών.
Πήγαιναν με σκαπτικά μηχανήματα και προσπαθούσαν να εντοπίσουν τους τάφους. Άλλοι τους εντόπιζαν με τρυπάνια.
Είχαμε βρει τέτοια κατάλοιπα σε τύμβους. Έτσι, όμως, εντοπίζονται μόνο οι κιβωτιόσχημοι, αυτοί δηλαδή που είναι κατασκευασμένοι με λίθινες πλάκες ή οι σαρκοφάγοι, όταν χτυπάει η αρίδα πάνω στην πέτρα.
Αν είναι μία καύση νεκρού, είναι δύσκολο να εντοπιστεί.
Ξεκινήσαμε, λοιπόν, ένα πρόγραμμα στον Έβρο, κάθε χρόνο να γίνεται ανασκαφή σε ένα ή δύο τύμβους, ανάλογα με τον χρόνο που διαρκούσε η ανασκαφή.
Οι περισσότεροι από αυτούς είναι αυτοκρατορικών ρωμαϊκών χρόνων, βρέθηκαν όμως και πολύ λίγοι του 4ου και του 5ου αι. π.Χ.
Δυστυχώς οι περισσότεροι βρέθηκαν συλημένοι, περισυλλέξαμε όμως ενδιαφέρουσα κεραμική και πολλές καύσεις βρέθηκαν απείρακτες.
Έτσι, έχουμε πολλά κτερίσματα, αγγεία, γυάλινα, πήλινα, σιδερένια, χάλκινα αντικείμενα. Σε αυτή την κατηγορία ανήκει και ο τύμβος της Μικρής Δοξιπάρας Ζώνης, όπου βρέθηκαν βέβαια τα πλούσια αυτά ευρήματα, οι άμαξες, τα άλογα κ.λπ.
Στην περιοχή της Ροδόπης, στην περιοχή του Μητρικού, είχαμε κρούσματα λαθροανασκαφών και γι’ αυτό είχαμε ξεκινήσει από το 1992 την ανασκαφή ορισμένων τύμβων.
Βρέθηκαν και λίθινες σαρκοφάγοι και κιβωτιόσχημοι τάφοι με πλάκες που δένονταν μεταξύ τους με συνδέσμους σιδερένιους, αλλά βέβαια και αυτή ήταν συλημένοι.
Περισυλλέξαμε, όμως, ενδιαφέροντα κομμάτια από κεραμική και συγκολλήσαμε αγγεία, όπως οι μοναδικές λευκές λήκυθοι, που είναι στο μουσείο της Κομοτηνής, οι σκύφοι του Αγ. Βαλεντίνου και άλλα ενδιαφέροντα ευρήματα που δεν ενδιέφεραν τους κυνηγούς θησαυρών ή τους αρχαιοκάπηλους.
Δηλαδή οι αρχαιοκάπηλοι ενδιαφέρονται για ό, τι υπάρχει σε χρυσό;
-Περισσότερο ενδιαφέρονται για χρυσό και για αντικείμενα πάλι από μέταλλο, αλλά ακέραια. Ο τρόπος, όμως, που επεμβαίνουν, συνήθως προκαλεί καταστροφή στα ευαίσθητα αυτά, έστω και από μέταλλα, αντικείμενα.
Το μόνο που δεν έχει ανάγκη, βέβαια, είναι ο χρυσός και προς τα εκεί στρέφεται το ενδιαφέρον τους. Στην αρχαία Στρύμη είχατε κάνει την ανασκαφή.
Από εκεί βρέθηκαν και τα ευρήματα στο αρχαιολογικό Μουσείο Κομοτηνής;
-Ναι προέρχονται από τους τύμβους όπου είχα κάνει τις ανασκαφές. Στην αρχαία πόλη συνέχισε η Δ. Τερζοπούλου και τώρα συνεχίζει το ανασκαφικό πρόγραμμα σε συνεργασία με το πανεπιστήμιο του Princeton.
Υλοποιήθηκε φέτος για δεύτερη χρονιά και θα συνεχιστεί και για τρίτη και βέβαια μπορεί να ανανεωθεί και η άδεια και για περισσότερα χρόνια.
Είναι ευτύχημα που ξεκίνησε αυτή η ανασκαφή με δαπάνες κυρίως των Αμερικανών και είναι μεγάλο το θέμα της ταύτισης της πόλης εκεί, γιατί υπάρχουν πολλές απόψεις.
Εμείς εξακολουθούμε να πιστεύουμε την άποψη ότι πρόκειται για την αρχαία Στρύμη, αλλά βέβαια πρέπει να αποδειχτεί και με στοιχεία και με ευρήματα, κυρίως με επιγραφές που μπορεί να μας δώσουν τέτοια στοιχεία.
Υπάρχουν ακόμη τύμβοι όπου δεν έχει μπει καθόλου αρχαιολογική σκαπάνη;
-Ναι βέβαια, οι περισσότεροι.
Γιατί γίνεται αυτό, είναι τόσο μεγάλο το κόστος;
-Είναι μεγάλο το κόστος, διότι μία ανασκαφή τέτοια μπορεί να κρατήσει σε ένα κοινό τύμβο, όχι πολύ μεγάλο, και δύο και τρεις μήνες, και ανάλογα βέβαια με τα ευρήματα μπορεί να κρατήσει και παραπάνω, όπως κράτησε η ανασκαφή της Δοξιπάρας.
Χρειάζονται και χρήματα και άνθρωποι, για να πει κανείς ότι θα συνεχίσει ένα τέτοιο πρόγραμμα ανασκαφής τύμβων.
Είναι η δαπάνη αρκετά μεγάλη και βέβαια τώρα στις ημέρες αυτές που περνάμε πρέπει να είναι πολύ εντυπωσιακό το εύρημα, για να υπάρξει και ανάλογο ενδιαφέρον της πολιτείας.
Ο τύμβος της Παραδημής παρουσιάζει κάποιο ενδιαφέρον;
-Διαφέρει από τους ταφικούς τύμβους. Εκεί είναι ο όρος, καλύτερα να λέμε τούμπα, είναι προϊστορικός οικισμός, που με την συνεχή κατοίκιση -μετά την καταστροφή δηλαδή κι αυτό συνέβαινε συχνά με πυρκαγιά ενός οικισμού- γιατί γινόταν πάλι εγκατάσταση στο ίδιο μέρος, κι έτσι με την πάροδο των αιώνων δημιουργήθηκε αυτός ο τεχνητός Γήλοφος.
Αυτές είναι οι τούμπες οι προϊστορικές, δεν έχουν σχέση με τους ταφικούς τύμβους.
***
Σημείωση Ε.Θ.
Η Θρακική γη κρύβει ακόμα τον αρχαιολογικό πλούτο της.
Που όταν αποκαλυφθεί θα δώσει πολύτιμα στοιχεία και για τα Ελληνικά Βσίλεια των Αρχαίων Θρακών που καταγράφονται στα Ομηρικά Έπη, αλά και για μεταγενέστερες περιόδους της ιστορίας μας.
Το Αρχαιολογικό Μουσείο Αλεξανδρούπολης βρίσκεται αυτή την περιοχή στην φάση αποπεράτωσης των κτιριακών εργασιών.
Ευχή και λαχτάρα μας είναι γεμίσει από τα αρχαιολογικά ευρήματα του τόπου μας, που σήμερα βρίσκονται διάσπαρτα σε άλλα μουσεία, όπως αυτό της Κομοτηνής.
Σ.Κ.
