Και οι προσπάθειες για να αναδειχθεί η συμβολή τους – Χρέος τιμής, στην φετεινή επέτειο του εορτασμού της Επανάστασης του 1821, να μνημονεύσουμε τους Αινίτες Ήρωες ναυτικούς που θυσιάστηκαν υπέρ Πατρίδος
«… Οι Βισβίζηδες έδωσαν πρόθυμα και χωρίς βαρυγκωμιά στην Πατρίδα ό,τι είχαν, ως που δεν είχαν… »
(Από τον επιτάφιο λόγο στον Χατζη-Αντώνη Βισβίζη)
Στο «θαύμα» του 1821, μεγάλο μερίδιο δόξης έχει η ελληνική ναυτιλία και ναυτοσύνη.
Οι απλοί έλληνες ναυτικοί που έγιναν πυροβολητές και οι εμποροκαπετάνιοι που έγιναν κυβερνήτες, μετατρέποντας τα «σιτοκάραβά» τους σε πολεμικά.
Στο Αιγαίο, ξεπήδησε μια θαλάσσια δύναμη που αντιπαρατάχτηκε, καταναυμάχησε και κατανίκησε τον τουρκικό στόλο και μόνο του αλλά και ενωμένο με τον κραταιό αιγυπτιακό.
Αναμφισβήτητα, πρωτοπόροι στον κατά θάλασσα αγώνα οι φημισμένοι ναυτικοί της Ύδρας των Σπετσών και των Ψαρών.
Αλλά εφάμιλλη και η προσφορά των Θρακών, με πρώτους τους Αινίτες.
Η Αίνος, το επίνειο της Θράκης στην τουρκοκρατία, αριθμούσε 300 καράβια και τα ‘δωσε όλα, μαζί με τους ναυτικούς της, στον αγώνα.
Χρέος τιμής, στη φετινή επέτειο εορτασμού της Επανάστασης του 1821, να μνημονεύσουμε αυτούς τους Αινίτες ήρωες ναυτικούς αλλά και όσους, τα τελευταία χρόνια, προσπαθούν να αναδείξουν τις θυσίες τους.
***
Καπεταν Χατζη-Αντώνης Βισβίζης, πλοίαρχος και ιδιοκτήτης του εμπορικού πλοίου ‘’ΚΑΛΟΜΟΙΡΑ’’ (τύπου «βρίκιον», δηλαδή δικάταρτου ιστιοφόρου ) και η καπετάνισσα σύζυγος του Δόμνα Βισβίζη. Μέλη της ‘Φιλικής Εταιρείας’ και οι δυο.
Το ‘’ΚΑΛΟΜΟΙΡΑ’’, πλωτό κομμάτι της Θρακιώτικης γης, ναυπηγημένο στην Οδησσό, διέθετε ειδική αίθουσα όπου γίνονταν οι συνεδριάσεις του Αρείου Πάγου, της προσωρινής κυβέρνησης της Στερεάς Ελλάδας.
Το όπλισαν με 16 κανόνια και 140 ναύτες και το ‘δωσαν στη δούλεψη του Γένους.
Στις 23 Μαρτίου 1821, αποβίβασαν τον Εμμανουήλ Παπά στον Άθω με πολεμοφόδια και όπλα και μετά ακολούθησαν τους Ψαριανούς.
Στις 21 Ιουλίου 1822, όταν ο Αντώνης Βισβίζης έπεσε νεκρός υποστηρίζοντας από τη θάλασσα τις επιχειρήσεις των οπλαρχηγών στα Βρυσάκια της Εύβοιας, η Δόμνα με τα πέντε ανήλικα παιδιά της στα αμπάρια, συνέχισε με αντρίκια παλληκαριά.
Τρία ολόκληρα χρόνια διέσχιζε περήφανα τα Ελληνικά πελάγη πολεμώντας. Έχασε τα τρία παιδιά της από πανώλη.
Κι όταν τελείωσαν τα χρήματα και η ‘’ΚΑΛΟΜΟΙΡΑ’’ έμεινε ασυντήρητη, την παρέδωσε στο κράτος για να γίνει πυρπολικό στα χέρια του Πιπίνου και να ανατινάξει την τουρκική φρεγάτα «Χαζνέ Γκεμισί», το χρηματοφυλάκιο του τουρκικού στόλου.
Καπεταν Κούταβος (Μαργαρίτης Χατζή-Φραντζής Κούταβος), πλοίαρχος και ιδιοκτήτης εμπορικού πλοίου ‘’ΠΟΣΕΙΔΩΝ’’, το όπλισε με 12 κανόνια και 30 ναύτες. Πήρε μέρος στην εκστρατεία του Ολύμπου (1822), μετέφερε τα επιζήσαντα γυναικόπαιδα από την καταστροφή της Χίου (1822) και μαζί με τον Καπεταν Γιάννη Καραβέλη ανέλαβε την πολιορκία του Ευρίπου(1823).
Τον Απρίλιο του 1824, για να μην περιέλθει το πλοίο του στον εχθρό το βύθισε. Χάνοντας το ένα του μάτι, βγήκε κολυμπώντας στα παράλια του Ταλαντίου.
Δεν σταμάτησε όμως τον αγώνα αλλά κατατάχτηκε οπλαρχηγός, δίπλα στον Βάσο και τον Κριεζιώτη, στα επαναστατικά σώματα της Στερεάς Ελλάδας.
Καπεταν Γιάννης Καραβέλης, πλοίαρχος και ιδιοκτήτης του εμπορικού πλοίου ‘’ΑΓΙΟΣ ΣΥΜΕΩΝ’’. Διέθεσε το πλοίο του με το πλήρωμα του στον αγώνα.
Καπεταν Εμμανουήλ Τέρογλου, πλοίαρχος και ιδιοκτήτης του εμπορικού πλοίου ‘’ΠΟΣΕΙΔΩΝ’’ Διέθεσε το πλοίο του με το πλήρωμα του στον αγώνα.
Καπεταν Ελευθέριος Παλαιός, πλοίαρχος και ιδιοκτήτης του εμπορικού πλοίου ‘’ΜΙΧΑΗΛ ΑΡΧΑΓΓΕΛΟΣ’’ το οποίο συμμετείχε στον αγώνα και στο τέλος μετετράπη από τους Πρόκριτους της Ύδρας σε πυρπολικό.
Καπεταν Γρηγόριος Κομνηνού, πλοίαρχος και ιδιοκτήτης εμπορικού πλοίου ‘’ΛΕΩΝΙΔΑΣ’’, βρέθηκε κατά την έκρηξη της επανάστασης στα Ψαρά και αγωνίστηκε μαζί με τους Ψαριανούς ναυτικούς.
Καπεταν Βασίλειος Χριστοφόρου, το 1825 με το πλοίο και το πλήρωμα του τέθηκε στη διάθεση των Υδραίων αγωνιστών.
Καπεταν Στρατής Σκόρδος, διέθεσε το πλοίο του με το πλήρωμα του, αποτελούμενο από 32 άνδρες, στη ναυμαχία πλησίον του Μολύβδου Λέσβου.
Καπεταν Αγγελής Αργυρίου, διέθεσε το πλοίο του (σκούνα) με το πλήρωμα του στον αγώνα.
Καπεταν Καζάζογλου Κωνσταντίνος, μαζί με Ψαριανούς ναυτικούς πήρε μέρος στις ναυμαχίες της Σάμου, της Κέας, του Καφηρέως και του Ευβοϊκού.
***
Είναι γεγονός ότι οι εδαφολογικές συνθήκες της Θράκης και η γειτνίασή της με την Πόλη, δεν επέτρεψαν τη συμμετοχή της, στην Επανάσταση του 1821, με τον ίδιο τρόπο, όπως στη Ρούμελη και το Μοριά.
Ίσως γι αυτό η προσφορά των Θρακών του 1821, δεν προβλήθηκε, όσο θα έπρεπε.
Τα τελευταία χρόνια, γίνονται τέτοιες προσπάθειες και οφείλουμε, συγχαίροντες τους συντελεστές, να τις αναφέρουμε:
Το 1987, με πρωτοβουλία του Συλλόγου “ΕΛΛΗΝΟΜΟΥΣΕΙΟΝ ΑΙΝΟΥ”, στην πλατεία του Φάρου, στο ‘’Ηρώον’’ της πόλης, δίπλα στις προτομές του Θεμιστοκλή και της Δόμνας Βισβίζη, τοποθετήθηκε το Μνημείο του Χατζη-Αντώνη και Δόμνας Βισβίζη.
Το Μνημείο φιλοτεχνήθηκε από τον Γλύπτη Γεώργιο Μέγκουλα. Στη βάση του αναγράφεται: “ΧΑΤΖΗΑΝΤΩΝΗΣ & ΔΟΜΝΑ ΒΙΣΒΙΖΗ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΙΝΟ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΘΡΑΚΗΣ. ΗΡΩΕΣ ΤΟΥ ΑΓΩΝΑ 1821. ΣΥΛΛΟΓΟΣ “ΕΛΛΗΝΟΜΟΥΣΕΙΟΝ ΑΙΝΟΥ” ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥΠΟΛΗ 1987″.
Ο Χατζη-Αντώνης παρουσιάζεται να κείται κρατώντας τα σύμβολα των ναυτικών και των πολεμιστών (κιάλι – κανόνι) που με μάτια ανοιχτά αγναντεύει την ελευθερία, μέσα από το θάνατό του.
Η Δόμνα, παρουσιάζεται ολόρθη και αγέρωχη να αναλαμβάνει τη συνέχιση του αγώνα, δείχνοντας την Αίνο με ημιανάταση των χεριών.
Το 1991, ιδρύθηκε η Πανελλήνια Ομοσπονδία Θρακικών Σωματείων (Π.Ο.Θ.Σ) με έδρα τη Θεσσαλονίκη, η οποία με εκδηλώσεις, εκδόσεις κλπ προβάλλει, μεταξύ άλλων, και την προσφορά της Θράκης στο 1821.
Το 1994, στο Α’ Παγκόσμιο Συνέδριο Θρακών, που έγινε στις Φέρες υπήρξε ειδική εισήγηση, μέσα από τα εικαστικά έργα, της Ερευνήτριας – Ιστορικού, Ιφιγένειας Βαμβακίδου για τους «Θράκες ήρωες της Ελληνικής επανάστασης του 1821».
Το 2001, ο Εβρίτης Απόστολος Π. Ευθυμιάδης εξέδωσε το βιβλίο «Η συμβολή της Θράκης στους απελευθερωτικούς αγώνες του Έθνους (Από το 1361 έως το 1920)». Το βιβλίο αυτό, το οποίο βραβεύτηκε από την Ακαδημία Αθηνών, το δώρισε σε περισσότερα από 35.000 αντίτυπα στην Ελλάδα και το εξωτερικό.
Το 2008, με απόφαση της ΤΕΔΚ Έβρου, τυπώθηκε (5η έκδοση) και με δαπάνες της δόθηκε σε φορείς και μαθητές του Έβρου.
Το 2005, με πρωτοβουλία του Συλλόγου ‘’Ένωση Γυναικών Θράκης «Δόμνα Χατζηαντώνη Βισβίζη»’’, στη ‘’Λεωφόρο Ηρώων 1821’’, στο Πεδίο του Άρεως (Αθήνα), στήθηκε με επίσημη τελετή η προτομή της Δόμνας Βισβίζη.
Το 2006, το 3ο Γυμνάσιο Αλεξανδρούπολης με την 122007/Δ4/15-11-2006 Απόφαση Υπ. Παιδείας (ΦΕΚ 1752Β/30-11-2006), μετά από σχετική πρόταση, μετονομάστηκε σε 3ο Γυμνάσιο Αλεξανδρούπολης «ΔΟΜΝΑ ΒΙΣΒΙΖΗ» για να θυμίζει την προσφορά της Αινίτισας Καπετάνισσας στον αγώνα του 1821.
Την περίοδο 2008-2009, στη Βουλή των Ελλήνων, από το βουλευτή Ροδόπης Γεώργιο Πεταλωτή, τρεις φορές έγινε αναφορά στους Υπουργούς Παιδείας για τα σοβαρά ελλείμματα των σχολικών βιβλίων ιστορίας για τη Θράκη και ιδιαίτερα «στον διδακτικό εκμηδενισμό της σημαντικής συνεισφοράς της στην Επανάσταση του 1821».
Το Μάρτιο του 2012, υπήρξε ειδικό αφιέρωμα «Η Θράκη στην επανάσταση του 1821» στην εφημερίδα ‘’ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ’’ καθώς και εκδήλωση, με το ίδιο θέμα στις Φέρες, από τον διδάκτορα Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών κ. Θεοφάνη Μαλκίδη.
Το Μάρτιο του 2013, ο Μορφωτικός Σύλλογος Θουρίου Έβρου παρουσίασε, σε επανέκδοση, το βιβλίο του Μόσχου Κούκου «Ο Ελληνισμός της Θράκης στον αγώνα του 1821» (Α’ έκδοση 1998) και το προσέφερε στους μαθητές του Θουρίου, ως «τεκμήριο προσφοράς των Θρακών στον αγώνα για την ελευθερία».
Το Μάρτιο του 2014, με πρωτοβουλία της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Θρακικών Σωματείων, έγιναν στην Ιερά πόλη του Μεσολογγίου, στον “Κήπο των Ηρώων”, τα αποκαλυπτήρια του Μνημείου των Θρακών αγωνιστών του 1821.
Ο “Κήπος των Ηρώων”, ένα μοναδικό για την Ελλάδα πάρκο με μνημεία γνωστών και αγνώστων ηρώων που έπεσαν στον Αγώνα για την Ελευθερία, δημιουργήθηκε το 1830 με απόφαση του Ιωάννη Καποδίστρια.
Κάθε χρόνο, την Κυριακή των Βαΐων, στον εορτασμό για την ‘Έξοδο του Μεσολογγίου’, Έλληνες και ξένοι αποτίνουν φόρο τιμής σε όλους αυτούς τους ήρωες.
Παπανικολόπουλος Νικόλαος
Υποναύαρχος Λ.Σ (ε.α)
