- Του Ιωάννη Α. Σαρσάκη (Καστροπολίτης)
Β’ Μέρος
Μεταξύ της περιοχής του Διδυμοτείχου και του Ερυθροποτάμου υπάρχουν τέσσερις γέφυρες (τρεις οδικές και μία σιδηροδρομική), για να επιτευχθεί η ζεύξη και η διάβασή του. Η πρώτη και παλαιότερη οδική γέφυρα κατασκευάστηκε τη δεκαετία του 1950 επάνω στα θεμέλια πιθανότατα Βυζαντινής και νεότερης ξύλινης των Οθωμανικών χρόνων. Βρίσκεται στο ύψος των πυλών του Κάστρου που ονομάζονται Καλέπορτες ή πύλες της γέφυρας, δυστυχώς η γέφυρα αυτή είναι εκτός λειτουργίας από το 2019 και αναμένεται να κατασκευαστεί καινούργια. Η δεύτερη οδική γέφυρα κατασκευάστηκε τη δεκαετία του 1960 ανατολικότερα της πρώτης, και είναι αυτή που οδηγεί εντός της πόλης του Διδυμοτείχου από τη νότια πλευρά. Η τρίτη οδική γέφυρα (ανατολικά και περιμετρικά της πόλης), κατασκευάστηκε τη δεκαετία του 2000 και αποτελεί μέρος του κάθετου άξονα που συνδέει το Αρδάνιο με το Ορμένιο. Η τέταρτη γέφυρα είναι η σιδηροδρομική και κατασκευάστηκε από Γαλλική εταιρεία στο τέλος του 19ου αιώνα, και γι’ αυτό αποκαλούνταν «Φράγκικη γέφυρα». Επιπροσθέτως, να αναφέρουμε, ότι στην ευρύτερη περιοχή της κοιλάδας του Ερυθροποτάμου (πέραν κάποιων κοιτοστρώσεων), στον Ερυθροπόταμο υπάρχουν ακόμη δύο γέφυρες, η μία είναι των Μεταξάδων, η οποία κατασκευάστηκε την δεκαετία του 1960 και η άλλη των Βρυσικών, η οποία κατασκευάστηκε προς το τέλος της πρώτης δεκαετίας του 2000.
Τη δεκαετία του 1960 κατασκευάστηκε το ανάχωμα προκειμένου να προστατευθεί η πόλη από τις καταστροφικές πλημμύρες του Ερυθροποτάμου. Αναφορικά με τις πλημμύρες στην περιοχή του Διδυμοτείχου, όπου ¨υπαίτιοι¨ είναι οι δύο ποταμοί (ο Έβρος και ο Ερυθροπόταμος), ειδικά για τον δεύτερο, ο οποίος (σύμφωνα με έρευνα του συνκαστροπολίτη Βαγγέλη Σοβαρά): «ως χείμαρρος, συγκεντρώνει τα νερά των ρεμάτων της κοιλάδας του, με τις εποχές του χειμώνα και της άνοιξης να είναι οι πιο επίφοβες. Τα φουσκωμένα ορμητικά νερά του Ερυθροποτάμου, είναι δυνατόν να μην ¨καταφέρουν¨ να συμβάλλουν στον Έβρο, όπου προορίζονται, όταν αυτός παρουσιάζει υψηλότερη στάθμη υδάτων. Αποτέλεσμα αυτού, είναι τα νερά του Ερυθροποτάμου να γυρίζουν προς τα πίσω και να δημιουργούν το σπάνιο φαινόμενο της ¨αναστροφής υδάτων¨. Έτσι, σημειώνεται μια έντονη αν και παροδική πλημμυρίδα, από τη συμβολή του Ερυθροποτάμου με τον Έβρο μέχρι τη θέση Νησί («Αντάς»), κάτω από το Κάστρο του Διδυμοτείχου. Η υπόψη περιοχή είναι και η πιο πιθανή να πλημμυρίσει, εκατέρωθεν του ποταμού, όπως έχει συμβεί αρκετές φορές στο παρελθόν. Επίσης με βάση την κλιματική αλλαγή και τα έκτακτα καιρικά φαινόμενα, όπως οι σύντομες αλλά έντονες βροχοπτώσεις, είναι δυνατόν να προκληθεί σε ελάχιστο χρονικό διάστημα, απότομη αύξηση των υδάτων, υπερχείλιση και πλημμύρα, σε οποιαδήποτε εποχή του χρόνου».
Όσον αφορά την βιοποικιλότητα στον Ερυθροπόταμο, από την πολύ ενδιαφέρουσα εργασία που εκπονήθηκε από καθηγητές και μαθητές του ΕΠΑΛ Διδυμοτείχου, με θέμα: ¨ΕΡΥΘΡΟΠΟΤΑΜΟΣ: Διαδρομή στον χώρο και στον χρόνο¨, παραθέτουμε τα παρακάτω: «Οι υγρότοποι του δικτύου Έβρου-Ερυθροποτάμου εμφανίζουν πλούσια παραποτάμια βλάστηση και πανίδα. Στον κάτω ρου του Ερυθροποτάμου παρατηρούνται μεγάλες συγκεντρώσεις αποδημητικών πουλιών. Παράλληλα η εύφορη λωρίδα του ποταμού Έβρου στα ανατολικά και του Ερυθροποτάμου, εμφανίζει εδάφη υψηλής παραγωγικότητας όπου ασκείται εντατικής μορφής, αρδευόμενη γεωργία. Ειδικότερα για τον Ερυθροπόταμο παρατηρείται πλούσια παραποτάμια βλάστηση διαφόρων ειδών λεύκης, ιτιάς, σκλήθρου και φράξου και πλούσια πανίδα. Έχουν καταμετρηθεί στην περιοχή 10 είδη προστατευόμενων ή απειλούμενων πουλιών(Μαυροπελαργός, Κραυγαετός) και 17 είδη ερπετών και αμφιβίων. Επίσης, παρατηρήθηκαν οι εξής οργανισμοί: γυρίνοι-βατράχια, ψάρια, αρθρόποδα-καρκινοειδή: Daphnia, κύκλωψ (Cyclops), προνύμφες μυγών (Diptera): Simulium sp, Stratiomys sp, σκνίπας Chironimus sp, κυανόφυτα: μικροκύστη (Μicrocystis), χλωρόφυτα: σπειρογύρη (Spirogura), πρωτόζωα: Euglena, Paramecium, Σαλιγκάρια, Τρηματοφόρα: Limnaela Stagnalis, προνύμφες τριχόπτερου: Lepidostoma sp και πλατυέλμινθες: Polycelis Felina».
- Ερυθροπόταμος και Διδυμότειχο: Ιστορία & Λαογραφία
Ο Ερυθροπόταμος εδώ και χιλιετίες είναι άμεσα συνυφασμένος με την ιστορική πόλη του Διδυμοτείχου, παρέχοντας πολλά πλεονεκτήματα όπως: βιοποριστικά, αμυντικά, επαγγελματικά, εμπορικά, ψυχαγωγικά, κ.α. Αλλά και σε πολλές περιπτώσεις, λόγω των πλημμυρών (όπως προαναφέραμε), υπήρξε καταστρεπτικός για τους κατοίκους. Παρακάτω θα παραθέσουμε στοιχεία, που αφορούν την ιστορία και την λαογραφία του Διδυμοτείχου με επίκεντρο τον Ερυθροπόταμο.
- Ο Ερυθροπόταμος στην ιστορία του Διδυμοτείχου
Το υδάτινο στοιχείο της περιοχής (Έβρος και Ερυθροπόταμος), υπήρξε από τη νεολιθική εποχή, καθοριστικός παράγοντας για την κατοίκηση και δραστηριότητα των ανθρώπων στην περιοχή του Διδυμοτείχου. Στον λόφο της Αγίας Πέτρας υπήρχε οικισμός των αρχαίων Θρακών από την 5η χιλιετία π.Χ., με συνεχή δραστηριότητα μέχρι την εποχή των Ρωμαίων και ακολούθως των Βυζαντινών.
Στις αρχές του δευτέρου μ.Χ. αιώνα, ο αυτοκράτορας Τραϊανός ιδρύει μία πόλη στον λόφο της Αγίας Πέτρας και την ονομάζει Πλωτινόπολη, προς τιμήν της συζύγου του Πομπηίας Πλωτίνης. Ο καθηγητής της Ρωμαϊκής ιστορίας Δημήτριος Σαμσάρης αναφερόμενος στην Πλωτινόπολη κάνει αναφορά και στον Ερυθροπόταμο παραθέτοντας τα εξής: «Η Πλωτινόπολη ιδρύθηκε σε μία θέση εξαιρετικά στρατηγική τόσο γεωοικονομική όσο κι από γεωσυγκοινωνιακή άποψη. Καταρχήν, από τους λόφους όπου ήταν χτισμένη δέσποζε (προς Δ) σε ολόκληρη την κοιλάδα του Ερυθροποτάμου και (προς Β) στον έφορο και εκτεταμένο κάμπο της σημερινής Ορεστιάδας, που είχαν συμπεριληφθεί μέσα στα όρια της επικράτειάς της. Έπειτα η πόλη βρισκόταν πάνω σ’ ένα πραγματικό σταυροδρόμι χερσαίων και υδάτινων δρόμων. Συγκεκριμένα, έλεγχε ένα σπουδαίο πέρασμα του Ερυθροποτάμου, απ’ όπου περνούσε υποχρεωτικά ο ρωμαϊκός δρόμος (παρακλάδι της Εγνατίας) που οδηγούσε στην Αδριανούπολη. Επίσης, η πόλη, έτσι καθώς βρισκόταν στην όχθη του Ερυθροποτάμου και σε πολύ μικρή απόσταση από τη συμβολή του με τον Έβρο, είχε επίσης στον έλεγχο της τον υδάτινο δρόμο του πλωτού Έβρου. Αν μάλιστα ληφθεί υπόψη και η πιθανή ύπαρξη ποταμοπλοΐας – για μικρά πλοιάρια – στον Ερυθροπόταμο, τότε θα πρέπει η Πλωτινόπολη να αποτελούσε ένα αξιόλογο εμπορικό ποταμίσιο λιμάνι».
Περί της πλοϊμότητας του Ερυθροποτάμου ο αρχαιολόγος κ. Κώστας Τσουρής αναφέρει: «Ο Έβρος, πλωτός για τα πλοία της εποχής, αποτελούσε τον υγρό δρόμο από το θρακικό και πάλι προς τον ίδιο προορισμό. Η Μονή της Βήρας και το Διδυμότειχο βρισκόταν σε μικρή απόσταση από την όχθη και επομένως ήταν δυνατό για εμπορικά, πολεμικά και μεταγωγικά πλοία να μεταφέρουν από τη θάλασσα στους ανωτέρω προορισμούς εμπορεύματα, προμήθειες και στρατιωτικό προσωπικό. Από την άποψη αυτή η πόλη (του Διδυμοτείχου) ήταν σε κάποιες περιπτώσεις προορισμός, ενώ σε άλλες ήταν ενδιάμεσος σταθμός στο δρόμο για τους σημαντικούς προορισμούς της Θρακικής ενδοχώρας. Επιπλέον μικρά σκάφη μπορούσαν από τον Έβρο να αναπλεύσουν στον παραπόταμό του, τον Ερυθροπόταμο, και να φτάσουν μέχρι τα τείχη του κάστρου».
Συνεχίζεται…
