Ο Ποιητής, Λογοτέχνης και Ζωγράφος Βασίλειος Σιναπίδης, εξεμέτρησε το ζην στις 13 Φεβρουαρίου 2018, σε ηλικία 96 ετών, στην Αθήνα – Η αγάπη του για το Διδυμότειχο, όπως αναδύεται από το πλούσιο συγγραφικό του έργο
Ασχολούμενος τα τελευταία χρόνια με την ιστορία και τον πολιτισμό του Διδυμοτείχου, είχα την ευκαιρία να ερευνήσω και να γνωρίσω (προσωπικά αλλά και μέσα από τα έργα τους), πολλούς λογοτέχνες και ποιητές του τόπου μας, όπως τους: Βασίλειο Σιναπίδη, Αυγερινό Μαυριώτη, Σωτήρη Χατζηπεντίδη, Ιάσων Ιωαννίδη, Τίτο Μανάκα, Θανάση Τσιμάκη, Δήμητρα Σκαρλάτου και Ευάγγελο Κωτσίου.
Το 2015, το 2016 και το 2017 ως Καστροπολίτες, με την πολύτιμη συνδρομή του Θρακιώτη φιλολόγου, ποιητή και συγγραφέα κ. Θανάση Μουσόπουλου, καθώς και σε συνεργασία με τα δύο ωδεία της πόλης μας ¨Θρακία Μούσα¨ και ¨Ωδείο Βορείου Έβρου Καρπίδα¨, πραγματοποιήσαμε ποιητικές βραδιές, όπου αναδείξαμε τα πρόσωπα αυτά και καταφέραμε σε καιρούς νεοελληνικής παραζάλης, με ελάχιστο έως καθόλου λογοτεχνικό αποτύπωμα, να υπενθυμίσουμε στους παλαιότερους και να γνωστοποιήσουμε στους νεώτερους, ότι στο Διδυμότειχο δεν ¨βλάστησαν, άνθησαν και καρποφόρησαν¨ μονάχα: η ιστορία, οι θρύλοι, τα αρχαιολογικά μνημεία, οι ιστορικές προσωπικότητες και η φυσική ομορφιά, αλλά και ικανότατοι λογοτέχνες με πανελλήνια και διεθνή αναγνώριση.
Ένας από αυτούς, που γεύτηκε την αναγνώριση εντός και εκτός συνόρων, ήταν ο βραβευμένος ευπατρίδης Διδυμοτειχίτης λογοτέχνης, αλλά και ζωγράφος Βασίλειος Σιναπίδης.
Χρησιμοποιώ παρατατικό και αναφέρω ήταν, διότι στις 13 Φεβρουαρίου του 2018, ο Βασίλης Σιναπίδης ¨εξεμέτρησε το ζειν¨ σε ηλικία 96 ετών στην Αθήνα. Έτσι δίκην μνημοσύνου συνέλεξα όσα στοιχεία και βιβλιογραφία μπόρεσα, με σκοπό να αναδείξω το πλούσιο συγγραφικό του έργο, την αγάπη του για το Διδυμότειχο, καθώς βεβαίως την φιλοπατρία του και τις απόψεις του για τον ελληνισμό του σήμερα.
Ο Βασίλειος Σιναπίδης γεννήθηκε στο Διδυμότειχο το 1922, ήταν το πρώτο από τα πέντε παιδιά του Σωτηρίου και της Ελένης Σιναπίδη. Τελείωσε αριστούχος το Δημοτικό και το Γυμνάσιο στην γενέτειρά του, και παράλληλα ασχολήθηκε με τον προσκοπισμό. Μόλις ανδρώθηκε βίωσε την γερμανική κατοχή (1941-1944), στα δύσκολα χρόνια της οποίας, διετέλεσε υπάλληλος της Νομαρχίας Έβρου με έδρα το Διδυμότειχο (από το χωριό Άνθια έως το Ορμένιο, ο Έβρος τελούσε υπό γερμανική κατοχή, ήταν η λεγόμενη ¨Ελεύθερη ζώνη¨, ενώ η υπόλοιπη Θράκη στέναζε κάτω από άλλο ζυγό, τον Βουλγαρικό).
Στον πρόλογο του Περιοδικού ¨Θρακικός Οιωνός¨ με θέμα «Εικόνες από το παλιό Διδυμότειχο και τον Έβρο», που περιλαμβάνει κείμενα του καλού του φίλου, συμμαθητή και συναγωνιστή στην κατοχική Νομαρχία Έβρου Στρατή Τσιρταβή, ο Βασίλης Σιναπίδης αναφέρει μεταξύ άλλων τα εξής : «Συνυπηρετήσαμε τότε, στα δίσεκτα εκείνα χρόνια επί κατοχής, στην αρχή με Νομάρχη τον εθνομάρτυρα Ιωάννη Φραγκούλη από την Λευκάδα, έναν ανεκτίμητο άνθρωπο με πλατειά μόρφωση, με τεράστια μνήμη και με μεγάλο ηθικό ανάστημα, πρώην γενικό επιθεωρητή πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης στην Κομοτηνή, συγγραφέα και γλωσσομαθή. Μετά τη δολοφονία του συνυπηρετήσαμε εν συνεχεία και πάλι με Νομάρχη τώρα τον Σταύρο Ευταξία, εκλεκτό Αθηναίο δημοσιογράφο, που διέφυγε στη Μέση Ανατολή για να μη συλληφθεί απ΄ τους Γερμανούς, λόγω εθνικής δράσης, και τέλος με τον Σαρανταεκκλησιώτη, από την ανατολική Θράκη, διακεκριμένο δικηγόρο της Θεσσαλονίκης και γαλλομαθή, τον αείμνηστο Γεώργιο Φλωρίδη. Φυλάξαμε τότε εμείς οι ντόπιοι Εβρίτες, μαζί με τους ξένους δημοσίους υπαλλήλους, δασκάλους και καθηγητές, με τη δουλεία μας και με την αντιστασιακή μας δράση – γιατί πολλοί επιβουλεύονταν την ανεξαρτησία μας – αξιοζήλευτες και ιστορικές Θερμοπύλες, που δεν ιστορήθηκαν όσο άξιζε».
Μετά την απελευθέρωση ο ποιητής μας, σπούδασε ελληνική φιλολογία στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο της Θεσσαλονίκης, όπου (όπως αναφέρει ο Γεώργιος Βαλέτας) : «είχε την ευκαιρία να γνωρίσει το λόγο και τη σκέψη μεγάλων επιστημόνων, όπως ο Τριανταφυλλίδης, ο Δελμούζος, ο Κακριδής, ο Σιγάλας, ο Αποστολάκης κλπ και ιδίως των δύο κορυφαίων της Θράκης διαφωτιστών και ερευνητών του λαού Κων/νου Ρωμαίου και Στίλπωνα Κυριακίδη, κατόρθωσε να πλησιάσει βαθύτερα την ορφική λαϊκή θρακική παράδοση και να αντλήσει από τα βάθη της τα πιο γόνιμα στοιχεία της ποίησής του, που είναι ο λόγος, η πνοή και η τέχνη».
Το 1945 αναγκάστηκε να διακόψει τις σπουδές του, για να υπηρετήσει την πατρίδα ως έφεδρος αξιωματικός στα πέτρινα χρόνια του εμφυλίου πολέμου. Ο ποιητής μας, βίωσε το δράμα του αδελφοκτόνου πολέμου, μέσα στον ¨Καπνό και στο Αίμα¨ όπως αργότερα τιτλοφορεί ένα ανέκδοτο έργο του, που αποτελείται από πεζά και στίχους.
Το 1950 απολύθηκε από τον στρατό, και πριν λάβει το πτυχίο του φιλολόγου, διορίστηκε τραπεζικός υπάλληλος στην Εθνική Τράπεζα. Κατόπιν πήρε το πτυχίο και ασχολήθηκε με την εκμάθηση ξένων γλωσσών.
Μιλούσε τέσσερις ξένες γλώσσες (αγγλικά, γερμανικά, γαλλικά και τουρκικά) γεγονός που μαζί με την πανεπιστημιακή του μόρφωση, τον καθιέρωσαν ως ανώτατο τραπεζικό υπάλληλο.
Στα 1954 νυμφεύθηκε την Αγαθή Σφυροπούλου από τον Θεολόγο Χαλκίδας και απέκτησε μαζί της δύο παιδιά τον Σωτήρη και τον Δημήτρη. Μέχρι το 1963 διέμενε στην Χαλκίδα και από το 1963 και μετά μετακόμισε με την οικογένειά του και έζησε μέχρι τον θάνατό του στην Αθήνα.
Η σύζυγός του απεβίωσε το 1997 γεγονός που θυμάται με πολύ πόνο και θλίψη, όπως το αποτυπώνει ο ίδιος στον πρόλογο που παραθέσαμε ανωτέρω: «Εκείνο όμως το πράγμα που ανέβασε στα μάτια μου και τοποθέτησε βαθιά μέσα στην καρδιά μου τον αγαπητό φίλο μου Στράτο, ήταν η απαράμιλλη στάση του και η ανυπόκριτη συμπαράστασή του στις πιο δύσκολες και οδυνηρές ίσως στιγμές της ζωής μου.
Όταν η αξέχαστη σύντροφός της ζωής μου χαροπάλευε σε Νοσοκομείο των Αθηνών, κι όταν τα ¨Οίκοι τέλη¨ έλεγαν πως δεν με γνωρίζουν, με τα λόγια ¨Ποιος είναι αυτός ;¨ και τοιαύτα, κατά το διάστημα της συνεργασίας μου σε κάποιες εφημερίδες του Νομού Έβρου, με άρθρα μου και στίχους, αυτός ύψωσε τη φωνή του – πράγμα που λίγοι το κάμνουν – και με υπερασπίσθηκε σθεναρά, λέγοντας καθαρά και ξάστερα ¨Ποιος είμαι¨. Και προβάλλοντας το έργο μου με άρθρα και με αγγελίες. Προσέφερε δηλαδή εκείνο το περίφημο, το Καβαφικό: ¨Ούτος Εκείνος¨».
Ουδείς προφήτης στον τόπο του, έτσι και ο Βασίλης Σιναπίδης, ο οποίος λόγω επαγγέλματος και οικογενειακών υποχρεώσεων αναγκάστηκε να ζει μακριά από την ιδιαίτερη πατρίδα του το Διδυμότειχο. Γεγονός βεβαίως, που μπορεί να λειτουργήσει και θετικά, καθώς στην Αθήνα όπου έζησε, είχε και μεγαλύτερες ευκαιρίες να αναδείξει το ταλέντο του. Και αν για κάποια εποχή στον τοπικό τύπο του Έβρου αναρωτιόταν ¨ποιος είναι αυτός¨ στον Αθηναϊκό τύπο δημοσίευαν κείμενα και στίχους του, από την αξιόλογη λογοτεχνική του παραγωγή.
Τα έργα που μας άφησε ο Βασίλης Σιναπίδης εκδιδόμενα και ανέκδοτα είναι τα παρακάτω :
1. ΦΥΛΕΤΙΚΗ ΚΑΤΑΓΩΓΗ, ΗΘΗ ΚΑΙ ΕΘΙΜΑ ΤΩΝ ΚΑΤΣΙΒΕΛΛΩΝ ΔΙΔΥΜΟΤΕΙΧΟΥ – ΘΡΑΚΗΣ (λαογραφική μελέτη), ανάτυπο απ΄ τον 18ο τόμο του «αρχείου του λαογραφικού και γλωσσικού θησαυρού» Έκδοση, Αθήνα 1953.
2. ΤΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ (επικολυρικό ποίημα), χρυσό μετάλλιο και κύπελλο της ACADEMIE INTERNATIONALE DE LUTECE, PARIS, FRANCE, 1972. Α΄ έκδοση Χαλκίδα 1957.
3. ΘΕΩ Η ΜΑΜΩΝΑ ποιητική τριλογία (θεατρικό έργο) Πρώτος Πανελλήνιος έπαινος.
4. ΑΠΟΣΤΑΓΜΑ ΣΤΙΧΩΝ συλλογή με τα πιο διαλεχτά του ποιήματα (ανέκδοτο).
5. ΚΑΠΝΟΣ ΚΑΙ ΑΙΜΑ το δράμα του συμμοριτοπολέμου – πεζά και στίχοι γραμμένοι μεσ΄ στη φωτιά και στο αίμα (ανέκδοτο).
6. ΜΟΥΣΑΙΣ ΧΑΡΙΣΙ ΘΥΕ φοιτητικό μυθιστόρημα (θεατρικό έργο) των ετών 1945-47 (ανέκδοτο).
7. ΘΡΑΚΙΩΤΙΚΕΣ ΙΣΤΟΡΙΕΣ ηθογραφικά διηγήματα Αθήνα 1992.
8. ΠΟΙΗΤΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ 1943-1986 Εκδόσεις Πηγής Αθήνα 1987.
Για την παράθεση των έργων του Βασίλη Σιναπίδη, όπως και για τα βιογραφικά του στοιχεία, με βοήθησε ο υιός του Δημήτριος Σιναπίδης, ο οποίος ασκεί το επάγγελμα του ιατρού στην Αθήνα.
Βέβαια, πάντα υπάρχει ο κίνδυνος να μη συμπεριέλαβα κάποια, καθώς πολλά από τα έργα του δημοσιεύθηκαν σε εφημερίδες και περιοδικά, πληροφορία που την αναφέρει και ο ίδιος ο ποιητής, στον πρόλογο της δεύτερης έκδοσης του έργου του ¨Το Τραγούδι της Κύπρου¨: «παρουσίασα ποιήματα και διηγήματα στις εφημερίδες και στα περιοδικά των επαρχιών και της Αθήνας, σύμφωνα πάντα με την Ελληνική εθνική παράδοση, που χάραξα με το «Το Τραγούδι της Κύπρου», που δεν θ΄ αργήσουν να εκδοθούν, για να τάχουν σαν παράδειγμα οι νεώτεροι στη λογοτεχνική και κοινωνική μας πορεία».
Ένα από τα περιοδικά που αρθρογραφούσε ο Σιναπίδης είναι «ΤΟ ΔΙΔΥΜΟΤΕΙΧΟ (Ιστορία – Λαογραφία – Λογοτεχνία)» το οποίο εκδιδόταν στην Αθήνα την δεκαετία του 1970, από τον Πολιτιστικό Σύλλογο Διδυμοτείχου και Περιφερείας, του οποίου διετέλεσε και Πρόεδρος. Μέσω του περιοδικού αυτού διακρίνουμε τη νοσταλγία και την αγάπη των Διδυμοτειχιτών λογοτεχνών για την ιδιαίτερη πατρίδα τους, που η μοίρα έφερε τα πράγματα, έτσι ώστε να ζήσουν μακριά από αυτήν.
Η αγάπη του Βασίλη Σιναπίδη για το Διδυμότειχο και την Θράκη, είναι εμφανής μέσα από τα έργα του, ο μεγάλος φιλόλογος και λογοτέχνης Γεώργιος Βαλέτας αναφέρει τα εξής : «ο Βασίλης Σιναπίδης, όπως καταφαίνεται από την σκέψη και από την ποίησή του, παρουσιάζεται βαθύτατα συνδεδεμένος με τη θρακική παράδοση και συνεχιστής του έργου του μεγάλου επιστήμονα της Θράκης, θείου του, Γιάννη Γιαννόπουλου». Σ’ ένα άλλο σημείο αναφέρει και το ποιος ήταν αυτός που τον στήριξε στα πρώτα του λογοτεχνικά και όχι μόνο βήματα : «Ειδικότερα διαπιστώνουμε ότι και το Διδυμότειχο, η πατρίδα του Σιναπίδη, έχει τη δική του εκπαιδευτική και φιλολογική παράδοση, δεδομένου ότι μέσα από αυτήν ξεκίνησε ένας δυναμικότατος επιστήμονας, που έγραψε σημαντικότατα επιστημονικά έργα στον τομέα της ηλεκτρολογίας και ραδιοφωνίας και αυτά τα έργα τα παρουσίασε στη δημοτική μας γλώσσα, ανοίγοντας το δρόμο στους νεότερους συνεχιστές του. Πρόκειται για τον ρηξικέλευθο επιστήμονα Γιάννη Γιαννόπουλο, θείο πανσέβαστο του συγγραφέα (Βασίλη Σιναπίδη) του ανά χείρας τόμου, στον οποίο τα ¨Αιολικά Γράμματα¨ αφιέρωσαν πρόσφατα ένα τιμητικό αφιέρωμα, στην επιδίωξή τους να κάνουν γνωστότερη τη μορφή και το έργο του. Απ΄ αυτόν ο Βασίλης Σιναπίδης ξεκίνησε με ολότελα δικά του εφόδια και υπερπηδώντας πολύμορφα εμπόδια στην πορεία του προς τις κορυφές της επιστήμης και της τέχνης, κατόρθωσε να δώσει έργο αξιόλογο και αξιοτίμητο, που έχει αναγνωριστεί όχι μόνο από την ελληνική αλλά και από την ξένη κριτική».
Όσον αφορά το ενδιαφέρον του Σιναπίδη για το Διδυμότειχο και την ψυχική σχέση που τον έδενε με την γενέτειρά του, παραθέτω κάποια ενδεικτικά αποσπάσματα από το κείμενο του ¨Το πελασγικό Διδυμότειχο – θρύλος και πραγματικότητα¨ : «Εμείς όμως σαν ντόπιοι που γεννηθήκαμε εκεί (στο Διδυμότειχο), κι από παιδιά περιπλανηθήκαμε κι ονειρευτήκαμε μεσ΄ τις σπηλιές, στους πύργους και στα τείχη, κοιμισμένες βασιλοπούλες και μαρμαρωμένα βασιλόπουλα, θα διηγηθούμε μερικά πράγματα, που ίσως φανούν παράξενα, θρυλικά κι απίστευτα, που δεν αποκλείεται όμως μια μέρα ν΄ αποδειχτούν αληθινά.
Όταν ήμουν μικρό παιδί, έβλεπα συχνά στα όνειρά μου πάντα την ίδια εικόνα, νάρχεται και να ξανάρχεται στον ύπνο μου.
Έβλεπα σεβάσμιους γέροντες με λευκούς αρχαϊκούς χιτώνες κι άσπρα μεγάλα γένια μέσα στις σπηλιές του Καλέ, να διδάσκουν εμάς τους νεώτερους.
Επίσης έβλεπα στον ύπνο μου, πως τάχα έμπαινα σε μια σπηλιά γεμάτη σταλαχτίτες, κοντά στο Πεντάζωνο δίπλα στην Αγία Μαρίνα, κι αντίκριζα ένα εσωτερικό ναό με βυζαντινές τοιχογραφίες και ψηφιδωτά.
Αυτά κι άλλα πολλά γίνονται και λέγονται στην όμορφη και ιστορική πόλη του Διδυμοτείχου, που καθώς φαίνεται πολύ σύντομα θα γίνει μαζί με τη Σαντορίνη (την υποτιθέμενη Ατλαντίδα) το επίκεντρο του αρχαιολογικού και περιηγητικού ενδιαφέροντος, σαν ένα από τα σπουδαιότερα κέντρα του Πελασγικού νεολιθικού πολιτισμού.
Και μια ακόμα ενδιαφέρουσα πληροφορία. Κοντά στο Κουφόβουνο, ένα χωριό του Διδυμοτείχου, υπάρχει ένα μεγάλο και απέραντο σπήλαιο, γεμάτο σταλαχτίτες, εφάμιλλο ίσως με το σπήλαιο των Ιωαννίνων, που περιμένει το κρατικό ενδιαφέρον και την κρατική στοργή για να αξιοποιηθεί, καθώς του αξίζει».
Ολόκληρο το κείμενο είχε δημοσιευθεί στην εφημερίδα Βραδυνή στην φιλολογική στήλη, τον Νοέμβριο του 1973 και ξαναδημοσιεύθηκε στο περιοδικό ΤΟ ΔΙΔΥΜΟΤΕΙΧΟ (Ιστορία – Λαογραφία – Λογοτεχνία), το 1978. Στην δεύτερη δημοσίευση, ο ποιητής μας, αναφέρει και τον λόγο που ωθήθηκε στο να συγγράψει το υπόψη κείμενο: «Το έγραψα ύστερα από μιαν επίσκεψη στη γενέτειρά μου το φθινόπωρο του χρόνου κείνου, απ΄ τη μια μεριά γιατί ένοιωθα μια εσωτερική ανάγκη να εκφράσω τη συγκίνηση και τα συναισθήματα, που με πλημμύριζαν, ύστερα από πολλά χρόνια απουσίας, κι απ΄ την άλλη γιατί με παρότρυναν συγγενείς και φίλοι, να προβάλω τον τόπο μας και να κινήσω το ενδιαφέρον του τουρισμού, πετυχαίνοντας και μια μεγαλύτερη στοργή και μέριμνα».
Ιωάννης Α. Σαρσάκης (Καστροπολίτης) Συνεχίζεται
Υποσημειώσεις κειμένου
[1]. Μεταξύ των καθηγητών και υπαλλήλων της Νομαρχίας ήταν και ο μετέπειτα μεγάλος αρχαιολόγος Μανόλης Ανδρόνικος.
[2]. Βλ. Περιοδικό «Θρακικός Οιωνός», τεύχος ΙΔ΄ Θέρος 2001 Αλεξανδρούπολη, «Εικόνες από το παλιό Διδυμότειχο και τον Έβρο», σ. 5.
[3]. Βλ. Βασίλης Σιναπίδης, Ποιητική Αναδρομή 1943-1986, Εκδόσεις Πηγής, Αθήνα 1987, σ. 11.
[4]. Βλ. Περιοδικό «Θρακικός Οιωνός»,ό.π., σ. 6.
[5]. Βλ. Βασίλης Σιναπίδης, Το Τραγούδι της Κύπρου, Β΄ Έκδοση, Αθήνα 1973,σσ. 14.
[6]. Γεώργιος Βαλέτας (Άργενος Λέσβου 1907 – 1989). Φιλόλογος και λογοτέχνης. Σπούδασε στη φιλοσοφική σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Σταδιοδρόμησε αρχικά ως καθηγητής φιλόλογος σε σχολεία της μέσης εκπαίδευσης (1935-39) και, στη συνέχεια, ως επιμελητής του Οργανισμού Εκδόσεως Διδακτικών Βιβλίων (ΟΕΔΒ, 1939-42) και τμηματάρχης του υπουργείου Παιδείας (διεύθυνση γραμμάτων και τεχνών). Κατά τη διάρκεια της Κατοχής (1941-44) έλαβε ενεργό μέρος στην Εθνική Αντίσταση, μέσα από το ΕΑΜ. Στα ελληνικά γράμματα παρουσιάστηκε το 1926 ως διευθυντής του λογοτεχνικού περιοδικού Λεσβιακές Σελίδες (μετέπειτα Λεσβιακά Γράμματα). Το 1947 ίδρυσε τη Νεοελληνική Βιβλιοθήκη και κυκλοφόρησε τα Άπαντα των Πολυλά, Γρυπάρη, Εφταλιώτη, Κρυστάλλη, Μαλακάση, Σουρή, Νιρβάνα, Παπαδιαμάντη κ.ά., ενώ από το 1970 υπήρξε ο ιδρυτής και διευθυντής του περιοδικού Αιολικά Γράμματα. Σπουδαιότερα έργα του: Ο Σολωμός και Φαναριώτες (1936), Φιλολογικά στον Βιζυηνό (1937), Παπαδιαμάντης: Η ζωή, το έργον, η εποχή του (1940) κ.ά. Το 1940 τιμήθηκε με βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών. Πηγή εγκυκλοπαίδεια Δομή.
[7]. Βλ. Βασίλης Σιναπίδης, Ποιητική Αναδρομή ό.π., σ.10.
[8]. Γιάννης Γιαννόπουλος : Διδυμοτειχίτης, διετέλεσε καθηγητής στην ανωτάτη βιομηχανική σχολή Πειραιώς με σπουδαίο επιστημονικό και συγγραφικό έργο.
[9]. Βλ. Βασίλης Σιναπίδης, Ποιητική Αναδρομή, ό.π., σσ. 13-14.
[10]. Βλ. Εφημερίδα Βραδυνή, φιλολογική στήλη, φύλλο 13ης Νοε 1973 και ΤΟ ΔΙΔΥΜΟΤΕΙΧΟ (Ιστορία – Λαογραφία – Λογοτεχνία), Αθήνα 1978, σ.15-18.
