Εισαγωγή
Σε έναν κόσμο, που τα πάντα αλλάζουν ραγδαία και προς το πιο δραματικό (καταστροφές φυσικές, τεχνολογικές, συνδυασμός τους, πολεμικές επιχειρήσεις) προβάλλει ως μείζωνα απαίτηση η οριοθέτηση του όρου και του πλαισίου της πολιτικής προστασίας. Η πολιτική προστασία, στο πλαίσιο της εξέλιξης, που περιγράφτηκε έχει αναχθεί και αποτελεί πλέον αναπόσπαστο μέρος των σύγχρονων κοινωνιών και Πολιτειών.
Η πολιτική προστασία αναφέρεται στις συλλογικές προσπάθειες που αναλαμβάνουν οι κυβερνήσεις, οι οργανισμοί και οι πολίτες για την προστασία της ανθρώπινης ζωής, της περιουσίας και του περιβάλλοντος από τις επιβλαβείς επιπτώσεις των καταστάσεων έκτακτης ανάγκης και καταστροφών. Από τις πλημμύρες μέχρι τις πυρκαγιές, από τους σεισμούς μέχρι τις πανδημίες, η πολιτική προστασία είναι η ασπίδα που προστατεύει την κοινωνία από τις απρόβλεπτες και συχνά καταστροφικές πτυχές της φύσης και της ανθρώπινης δραστηριότητας.
Η ουσία της πολιτικής προστασίας έγκειται στα προληπτικά και ανταποκρινόμενα μέτρα της. Αυτό περιλαμβάνει την πρόβλεψη πιθανών απειλών, τον σχεδιασμό για καταστάσεις έκτακτης ανάγκης, τον συντονισμό των προσπαθειών διάσωσης, την παροχή άμεσης ανακούφισης στους πληγέντες πληθυσμούς και τη διευκόλυνση της ανάκαμψης και της αποκατάστασης. Ως εκ τούτου, η κατανόηση του τι είναι πολιτική προστασία είναι εξέχουσας σημασίας για κάθε πολίτη, κάθε κοινότητα και κάθε έθνος.
Κατανοώντας τι είναι
Σε τι συνίσταται λοιπόν η πολιτική προστασία; Στον πυρήνα της, η πολιτική προστασία αφορά την ετοιμότητα, την αντίδραση και την ανάκαμψη, σε γρήγορα εξελισσόμενες απειλές και κρίσεις. Πρόκειται για την πρόβλεψη πιθανών απειλών και καταστροφών, την εφαρμογή μέτρων για τον μετριασμό των επιπτώσεών τους, την αποτελεσματική ανταπόκριση όταν συμβαίνουν και τη διευκόλυνση της ανάκαμψης και της αποκατάστασης των πληγεισών περιοχών και πληθυσμών.
Η κατανόηση του τι είναι πολιτική προστασία συνεπάγεται την αναγνώριση της πολύπλευρης φύσης της. Περιλαμβάνει ένα πλήθος φορέων, συμπεριλαμβανομένων κυβερνητικών υπηρεσιών, μη κερδοσκοπικών οργανισμών, υπηρεσιών έκτακτης ανάγκης και του ευρέος κοινού. Περιλαμβάνει επίσης ευρύ φάσμα δραστηριοτήτων, από την εκτίμηση και την πρόληψη κινδύνων έως την αντιμετώπιση καταστάσεων έκτακτης ανάγκης και την αποκατάσταση μετά από καταστροφές.
Αλλά η πολιτική προστασία δεν αφορά μόνο την αντιμετώπιση καταστροφών. Αφορά επίσης την οικοδόμηση ανθεκτικών κοινοτήτων και κοινωνιών. Αυτό περιλαμβάνει την προώθηση μιας νοοτροπίας (κουλτούρας) ασφάλειας και ετοιμότητας, την ενίσχυση της ικανότητας των ατόμων και των κοινοτήτων να αντιμετωπίζουν, να ανακάμπτουν και να προσαρμόζονται σε καταστροφές, και την προώθηση της βιώσιμης ανάπτυξης για τη μείωση της ευπάθειας σε μελλοντικές απειλές.
Βασικές συνιστώσες
Η αποτελεσματικότητα της πολιτικής προστασίας έγκειται στις συνιστώσες της (δυνάμεις που σχηματίζονται για να προκύψει η δύναμη της συνισταμένης). Αυτά τα βασικά στοιχεία καθορίζουν τον τρόπο με τον οποίο είναι δομημένη και λειτουργεί η πολιτική προστασία. Περιλαμβάνουν την εκτίμηση κινδύνου, την πρόληψη, την ετοιμότητα, την αντίδραση και την αποκατάσταση.
Η εκτίμηση κινδύνου περιλαμβάνει τον εντοπισμό πιθανών κινδύνων και την αξιολόγηση της πιθανότητας και των δυνητικών επιπτώσεών τους. Αυτό παρέχει τη βάση για την ανάπτυξη μέτρων πρόληψης και ετοιμότητας. Η πρόληψη συνεπάγεται την εφαρμογή στρατηγικών για τη μείωση του κινδύνου και των επιπτώσεων των καταστροφών. Αυτό θα μπορούσε να περιλαμβάνει διαρθρωτικά μέτρα, όπως η κατασκευή αντιπλημμυρικών έργων, ή μη διαρθρωτικά μέτρα, όπως νομοθεσία και πολιτικές που προωθούν ασφαλείς πρακτικές.
Η ετοιμότητα περιλαμβάνει την ανάπτυξη σχεδίων και ικανοτήτων για την αντιμετώπιση καταστάσεων έκτακτης ανάγκης. Αυτό περιλαμβάνει τη δημιουργία συστημάτων έγκαιρης προειδοποίησης, την εκπαίδευση του προσωπικού έκτακτης ανάγκης και την εκπαίδευση του κοινού σχετικά με το τι πρέπει να κάνει σε περίπτωση καταστροφής. Η ανταπόκριση περιλαμβάνει την ενεργοποίηση αυτών των σχεδίων και πόρων για την αντιμετώπιση μιας έκτακτης ανάγκης όταν συμβαίνει.
Η ανάκαμψη περιλαμβάνει την αποκατάσταση της ομαλότητας και την ανοικοδόμηση των πληγεισών περιοχών μετά από μια καταστροφή και ο επανασχεδιασμόςπολιτικών και μέτρων.
Η χρησιμότητα και η αποτελεσματικότητα
Πόσο χρήσιμη είναι η πολιτική προστασία; Η χρησιμότητά της μπορεί να μετρηθεί από την αποτελεσματικότητά της στην ελαχιστοποίηση των επιπτώσεων των καταστροφών, σώζοντας ζωές και διευκολύνοντας την ανάκαμψη. Όταν εφαρμοστεί αποτελεσματικά, η πολιτική προστασία μπορεί να μειώσει σημαντικά την απώλεια ζωών και περιουσιών που προκαλούνται από καταστροφές. Να εξασφαλίσει ταχεία και συντονισμένη αντίδραση σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης, να βοηθήσει στην ταχεία ανάκαμψη και αποκατάσταση των πληγεισών περιοχών.
Η αποτελεσματικότητα της πολιτικής προστασίας, ωστόσο, εξαρτάται από διάφορους παράγοντες. Σε αυτές περιλαμβάνονται η ακρίβεια και ο έγκαιρος χαρακτήρας των εκτιμήσεων κινδύνου, η αποτελεσματικότητα των μέτρων πρόληψης, η επάρκεια των σχεδίων ετοιμότητας και των πόρων, η αποδοτικότητα της αντιμετώπισης καταστάσεων έκτακτης ανάγκης και η αποτελεσματικότητα των προσπαθειών ανάκαμψης. Η αποτελεσματικότητα της πολιτικής προστασίας επηρεάζεται επίσης από το επίπεδο ευαισθητοποίησης και συμμετοχής του κοινού στις δραστηριότητες πολιτικής προστασίας.
Όμως δεν είναι μια λύση που ταιριάζει σε όλες τις καταστάσεις και για όλους. Πρέπει να προσαρμοστεί στους συγκεκριμένους κινδύνους και τα τρωτά σημεία κάθε κοινότητας ή έθνους. Πρέπει επίσης να είναι ευέλικτη και προσαρμόσιμη, ικανή να ανταποκρίνεται στις μεταβαλλόμενες συνθήκες και τις εξελισσόμενες απειλές. Ως εξ όλων των προαναφερομένων, η συνεχής αξιολόγηση και βελτίωση των μέτρων της πολιτικής προστασίας (civil protection) είναι ζωτικής σημασίας για τη διασφάλιση της αποτελεσματικότητας και της χρησιμότητάς της.
Θεματικές Ενότητες
Ποιες θεματικές ενότητες καλύπτει; Η πολιτική προστασία (ΠΠ) καλύπτει ένα ευρύ φάσμα θεματικών ενοτήτων, αντικατοπτρίζοντας την ποικίλη φύση των καταστροφών και των καταστάσεων έκτακτης ανάγκης. Αυτές περιλαμβάνουν φυσικές καταστροφές όπως πλημμύρες, σεισμούς, τυφώνες και πυρκαγιές. Ανθρωπογενείς καταστροφές, όπως βιομηχανικά ατυχήματα, τρομοκρατικές επιθέσεις και καταστάσεις έκτακτης ανάγκης στον τομέα της υγείας, όπως πανδημίες και επιδημίες.
Κάθε μία από αυτές τις θεματικές ενότητες απαιτεί μια συγκεκριμένη προσέγγιση και ένα σύνολο στρατηγικών, που αντικατοπτρίζουν τα μοναδικά χαρακτηριστικά και τις προκλήσεις κάθε τύπου καταστροφής. Για παράδειγμα, η αντιμετώπιση μιας πλημμύρας απαιτεί διαφορετικές στρατηγικές και πόρους από την αντιμετώπιση μιας πυρκαγιάς ή μιας πανδημίας. Υπό το πρίσμα των ανωτέρω, η πολιτική προστασία περιλαμβάνει ένα ευρύ φάσμα εξειδικευμένων γνώσεων και δεξιοτήτων, καθώς και την ικανότητα συντονισμού και ενσωμάτωσης αυτών των διαφορετικών πόρων και δυνατοτήτων.
Η σημασία της εξειδίκευσης
Πόσο σημαντικό είναι να είναι εξειδικευμένοι όσοι ασχολούνται με την πολιτική προστασία; Σε έναν τομέα τόσο περίπλοκο και ποικίλο όσο η πολιτική προστασία, η εξειδίκευση είναι καίριας σημασίας (important part). Επιτρέπει την αποδοτικότερη και αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση καταστροφών, καθώς οι ειδικοί διαθέτουν τις εξειδικευμένες γνώσεις και δεξιότητες που απαιτούνται για την αντιμετώπιση συγκεκριμένων τύπων καταστροφών.
Ένας ειδικός (δημόσιου ή ιδιωτικού τομέα) στην αντιμετώπιση προκύπτουσας κατάστασης που απαιτεί άμεση δράση (έκτακτη ανάγκη) θα έχει βαθιά κατανόηση της δραστηριότητας, για παράδειγμα της δομικής ακεραιότητας των κτιρίων και των ειδικών αναγκών και προκλήσεων των θυμάτων μιας καταστροφής. Αυτό θα τους επιτρέψει να λαμβάνουν πιο ενημερωμένες αποφάσεις και να λαμβάνουν πιο αποτελεσματικά μέτρα ας πούμε σε μια περίπτωση σεισμού, πλημμύρας, πυρκαγιάς ή τρομοκρατικής ενέργειας.
Η εξειδίκευση* επιτρέπει επίσης τη συνεχή βελτίωση και καινοτομία. Οι ειδικοί μπορούν να συμβάλουν στην ανάπτυξη νέων στρατηγικών, τεχνολογιών και πρακτικών που ενισχύουν την αποτελεσματικότητα της πολιτικής προστασίας. Η εξειδίκευση δεν είναι μόνο σημαντική. Είναι απαραίτητη στον τομέα της πολιτικής προστασίας.
(civil protection specialties: ειδικότητες πολιτικής προστασίας
Groups΄΄clusters΄΄
- CBRN/ΧΒΡΠ: Χημικά, Βιολογικά, Ραδιολογικά και Πυρηνικά,
- SAR: Αναζήτηση και Διάσωση,
- HTD: Βαριά Τεχνική Ανάπτυξη,
- ICM: Διαχείριση Συμβάντων και Κρίσεων…)*
Τι πρέπει να γνωρίζει κάθε πολίτης
Τι πρέπει να γνωρίζουν οι πολίτες για την πολιτική προστασία; Πρώτα απ’ όλα, πρέπει να κατανοήσουν τι είναι πολιτική προστασία και γιατί είναι σημαντική. Θα πρέπει να κατανοήσουν ότι αφορά την προστασία της ζωής τους, της περιουσίας τους και των κοινοτήτων τους από καταστροφές και ότι αφορά όλους, από τις κυβερνητικές υπηρεσίες έως τους απλούς πολίτες.
Οι πολίτες θα πρέπει επίσης να γνωρίζουν τι πρέπει να κάνουν σε περίπτωση καταστροφής. Αυτό περιλαμβάνει την κατανόηση των διαφόρων κινδύνων που ενδέχεται να αντιμετωπίσουν, τη γνώση του τρόπου αντίδρασης σε διαφορετικούς τύπους καταστάσεων έκτακτης ανάγκης και την ετοιμότητα ανάληψης δράσης όταν είναι απαραίτητο. Για παράδειγμα, θα πρέπει να γνωρίζουν πώς να εκκενώσουν τα σπίτια τους σε περίπτωση πλημμύρας ή πυρκαγιάς, πώς να προστατευθούν κατά τη διάρκεια ενός σεισμού και πώς να ζητήσουν βοήθεια εάν πληγούν από μια καταστροφή.
Επιπλέον, οι πολίτες πρέπει να κατανοήσουν τον ρόλο τους στην πολιτική προστασία. Θα πρέπει να γνωρίζουν ότι μπορούν να συμβάλουν στις προσπάθειες πολιτικής προστασίας, όχι μόνο ακολουθώντας τις κατευθυντήριες γραμμές ασφαλείας και ανταποκρινόμενοι κατάλληλα σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης, αλλά και συμμετέχοντας σε κοινοτικές πρωτοβουλίες μείωσης του κινδύνου καταστροφών, εθελοντισμός σε υπηρεσίες έκτακτης ανάγκης και υποστηρίζοντας αποτελεσματικές πολιτικές και πρακτικές πολιτικής προστασίας.
Η σημασία της συνεχούς εκπαίδευσης
Πόσο σημαντική είναι η συνεχής εκπαίδευση των λειτουργών πολιτικής προστασίας; Δεδομένης της πολυπλοκότητας και του δυναμισμού του τομέα της πολιτικής προστασίας, η συνεχής κατάρτιση είναι υψίστης σημασίας. Διασφαλίζει ότι οι λειτουργοί πολιτικής προστασίας είναι εξοπλισμένοι με τις πλέον πρόσφατες γνώσεις και δεξιότητες, που τους επιτρέπουν να αντιμετωπίζουν αποτελεσματικά τις αναδυόμενες απειλές και προκλήσεις ,του σήμερα αλλά και του αύριο.
Η συνεχής εκπαίδευση τους επιτρέπει να παραμένουν ενήμεροι για τις εξελίξεις στην αξιολόγηση, την πρόληψη, την αντιμετώπιση και την αποκατάσταση του κινδύνου καταστροφών. Τους δίνει επίσης τη δυνατότητα να μάθουν από τις εμπειρίες και τις βέλτιστες πρακτικές των ομολόγων τους σε άλλες περιοχές και χώρες, ενισχύοντας την ικανότητά τους να αντιμετωπίζουν ένα ευρύ φάσμα καταστροφών και καταστάσεων έκτακτης ανάγκης.
Η συνεχής κατάρτιση προάγει επίσης τον επαγγελματισμό και την αριστεία στον τομέα της πολιτικής προστασίας. Ενσταλάζει μια κουλτούρα συνεχούς μάθησης και βελτίωσης, προωθώντας υψηλά πρότυπα απόδοσης και λογοδοσίας. Ως εκ τούτου, η συνεχής κατάρτιση των στελεχών πολιτικής προστασίας δεν είναι απλώς σημαντική. Είναι ουσιώδης για την αποτελεσματικότητα και την αξιοπιστία της πολιτικής προστασίας.
Ο ρόλος της εκπαίδευσης των πολιτών
Πόσο σημαντική είναι η εκπαίδευση των πολιτών στην πολιτική προστασία; Ακριβώς όπως τα στελέχη πολιτικής προστασίας χρειάζονται συνεχή κατάρτιση για να εκτελούν αποτελεσματικά τα καθήκοντά τους, έτσι και οι πολίτες χρειάζονται κατάρτιση για να διαδραματίσουν τον ρόλο τους στην πολιτική προστασία. Η κατάρτιση των πολιτών στην πολιτική προστασία είναι σημαντική για διάφορους λόγους.
Πρώτον, ενισχύει την ευαισθητοποίηση του κοινού και την κατανόηση των κινδύνων και των προκλήσεων των καταστροφών, καθώς και των ρόλων και των ευθυνών των πολιτών στην πολιτική προστασία. Αυτό δίνει τη δυνατότητα στους πολίτες να αναλαμβάνουν τεκμηριωμένες και υπεύθυνες δράσεις για την αντιμετώπιση καταστροφών, ενισχύοντας την ασφάλεια και την ανθεκτικότητά τους.
Δεύτερον, η εκπαίδευση των πολιτών ενισχύει τις προσπάθειες μείωσης του κινδύνου καταστροφών που βασίζονται στην κοινότητα. Εξοπλίζει τους πολίτες με τις δεξιότητες και τις γνώσεις για τον εντοπισμό και τη μείωση των κινδύνων στις κοινότητές τους και για την αποτελεσματική αντιμετώπιση καταστάσεων έκτακτης ανάγκης. Αυτό ενισχύει την ικανότητα των κοινοτήτων να αντέχουν και να ανακάμπτουν από καταστροφές.
Τέλος, η κατάρτιση των πολιτών προάγει τη συμμετοχή των πολιτών και την αλληλεγγύη στην πολιτική προστασία. Ενθαρρύνει τους πολίτες να συμβάλλουν στις προσπάθειες πολιτικής προστασίας, όχι μόνο ως αποδέκτες βοήθειας, αλλά και ως ενεργοί συμμετέχοντες και εταίροι (Private Security and Citizens, fore xample: identification of suspicious activity, for the prevention of terrorist acts). Αυτό ενισχύει την αποτελεσματικότητα και τη νομιμότητα της πολιτικής προστασίας και ενισχύει τον κοινωνικό ιστό των κοινοτήτων και των κοινωνιών.
Συμπέρασμα
Η κατανόηση του τι είναι πολιτική προστασία είναι απαραίτητη στον σύγχρονο κόσμο. Πρόκειται για την προστασία της ανθρώπινης ζωής, της περιουσίας και του περιβάλλοντος από τις επιβλαβείς συνέπειες των καταστροφών. Αφορά την οικοδόμηση ανθεκτικών κοινοτήτων και κοινωνιών που μπορούν να αντέξουν και να ανακάμψουν από τους κλυδωνισμούς και τις πιέσεις των φυσικών και ανθρωπογενών καταστροφών.
Δεν είναι μόνο ευθύνη των κυβερνήσεων και των οργανισμών. Είναι ευθύνη κάθε πολίτη. Συνεπώς, είναι σημαντικό για όλους μας να κατανοήσουμε τι είναι η πολιτική προστασία, γιατί είναι σημαντική και πώς μπορούμε να συμβάλουμε σε αυτήν.
Σε έναν κόσμο που είναι όλο και πιο ευάλωτος σε καταστροφές, η πολιτική προστασία δεν είναι απλώς χρήσιμη. Είναι απαραίτητη. Είναι η ασπίδα που μας προστατεύει από τις απρόβλεπτες και συχνά καταστροφικές δυνάμεις της φύσης και της ανθρώπινης δραστηριότητας. Η πολιτική προστασία είναι αναγκαιότητα στον σύγχρονο κόσμο, είναι το θεμέλιο της ασφάλειάς μας, της ευημερίας μας και της βιώσιμης ανάπτυξής μας.
Κωνσταντίνος Ζουμπιάδης
Accredited Supreme Security
and Critical Crisis Manager (ASSM) Instructor of Civil Protection Executives (HCDMI)
