Ο εορτασμός το 2020, θα πρέπει να είναι πανευρωπαϊκός – Όταν η Ελλάδα το 480 π.Χ. σταμάτησε την επέκταση του ολοκληρωτισμού της Ασίας προς την Δύση
Ο Επόμενος Σεπτέμβριος του 2020 είναι ο 2.500ός από εκείνον του 480 π.Χ. της ναυμαχίας της Σαλαμίνος (τον μήνα των «Βοηδρομιών» του Αττικού Ημερολογίου).
Ήταν η ημέρα του μήνα των Βοηδρομιών η οποία αντιστοιχεί στην 22α του δικού μας Σεπτεμβρίου.
Εκείνη την ημέρα ήχησε ο Παιάν των Τριήρων, το «Ίτε παίδες Ελλήνων…», τον όποιον μας διέσωσε ο Αισχύλος στην τραγωδία του «Οι Πέρσαι», αφού και ο ίδιος Σαλαμινομάχος (τότε ήδη και φημισμένος ηρωικός Μαραθωνομάχος) είχε βροντοφωνάξει πάνω σε κάποια τριήρη, εκείνο το πρωινό, αυτόν τον γνωστό θούριο παιάνα του Αθηναϊκού Στόλου.
Η νίκη του ενωμένου (με χίλια βάσανα και με τον αγώνα του Θεμιστοκλή) Ελληνικού στόλου στην Σαλαμίνα και τα περιστατικά της ναυμαχίας είναι γνωστά από όλους τους Έλληνες από τα μαθήματα της ιστορίας στα σχολεία, αλλά και από όλους τους σπουδαστές των ακαδημιών των Πολεμικών Ναυτικών και των εδρών ναυτικής ιστορίας των πανεπιστημίων όλου του κόσμου.
Η συμπλήρωση 2.500 χρόνων από την κοσμοξάκουστη ναυμαχία αποτελεί μία σημαντική επέτειο.
Παμπρώτον τονίζει την μοναδικότητα της Ελλάδος, ανάμεσα στα έθνη του Δυτικού κόσμου, να έχει εθνικές επετείους ιστορικών γεγονότων όχι μόνο δεκάδων και εκατοντάδων ετών αλλά και χιλιετιών… και βάλε.
Ιδιαίτερα η νίκη στην Σαλαμίνα το 480π.Χ. ήταν αυτή που τελικά (μετά τον Μαραθώνα το 490 π.Χ.) καταρράκωσε τα όνειρα των Μήδων να κατακτήσουν την Ελλάδα και την Ευρώπη.
Σταμάτησε έτσι η Ελλάδα την επέκτασή της Ασίας και τού πνεύματος ολοκληρωτισμού και Βίας στην Δύση.
Ψυχή και νους της ναυμαχίας ο Θεμιστοκλής. Δικό του έργο (με δικές του πολιτικές μάχες) το μεγάλο όπλο της Αθήνας, οι 200 νέες τριήρεις σε ένα άριστα εκπαιδευμένο στόλο.
Με την Ολύμπια πειθώ του για το «Ξύλινο Τείχος» του χρησμού (έτσι ήταν στον χρησμό -και όχι «Ξύλινα τείχη» πού όλοι λέμε), με την απαράμιλλη δύναμη του ηγέτη να μπορεί να στέκει ατάραχος, να μάχεται για την άποψή του για την τακτική της μάχης, και να εμψυχώνει τους πάντες γύρω του την ώρα που η πόλη του η Αθήνα καιγόταν, έγινε ο σωτήρας ολόκληρης της Ελλάδος.
(Σε εκείνη την τραγική στιγμή των ορατών φλογών από την Αθήνα στο συμβούλιο απάντησε στην κακία του Κορίνθιου ναυάρχου, που τον είπε «άπολιν», με την φράση που έχει μείνει απόφθεγμα αιώνιο για το Ναυτικό μας: «Έχομεν γην και πατρίδα όταν έχομεν πλοία στην Θάλασσα».)
Δεν είναι όμως ο Θεμιστοκλής ο μεγάλος της Ιστορίας μόνο για αυτήν την νίκη της Σαλαμίνος.
Δεν είναι μόνο ο μεγάλος (με την αναγνώριση όλου του Ελληνικού κόσμου) ηγέτης πού κάμπτοντας όλα τα εσωτερικά εμπόδια, τις αντιξοότητες και τις έριδες, μπόρεσε να πείσει, να ενώσει, να εμψυχώσει τους Έλληνες και να οδηγήσει την Ελληνική ναυτική δύναμη σε μια μεγάλη νίκη πού πράγματι έσωσε την Ελλάδα.
Είναι ο μεγάλος της Ελληνικής Ιστορίας μας, γιατί πέραν από την αλλαγή του ρου της ιστορίας με αυτήν την νίκη ήταν εκείνος πού πριν ακόμη και από αυτήν είχε αλλάξει την Αθήνα όχι πολιτειακά, χωρίς δηλαδή να βλάψει την Δημοκρατία της, αλλά αντίθετα ενισχύοντάς την με την νέα δυνατή και δημιουργική τάξη των ναυτικών.
Την είχε οδηγήσει σε άλλους δρόμους για την ευημερία της, στα «Υγρά κέλευθα» του Ομήρου, στις λεωφόρους της Θάλασσας.
Τους Αθηναίους πολίτες γεωργούς και υποτακτικούς στα φέουδα των λίγων και τους τεχνίτες (δημιο-εργούς) τους έκαμε εμπόρους και καπετάνιους, ναυκλήρους και ναύτες θαλασσοπόρους (αυτό πού οι Άγγλοι λένε: seafarers.)
Αυτή η αλλαγή δεν θα μπορούσε να υποστηριχθεί χωρίς ναυπηγεία, λιμένες, νεώρια και λοιπές ευκολίες, και έτσι ο Πειραιάς με τους φυσικούς του λιμένες έγινε ή συνεχής και αγαπημένη του απασχόληση και σωστά θεωρείται ως ο ιδρυτής και γενάρχης του.
Ακόμη στον πολιτικό στίβο (λίγο μετά την Σαλαμίνα και τις Πλαταιές) ήταν αυτός πού προχώρησε και εκμεταλλεύθηκε την συναίνεσή τών νήσων και των Ιώνων για την δημιουργία της Δηλιακής Συμμαχίας υπό την Αθηναϊκή ηγεμονία (478 π.Χ.), και αυτό ήταν πλέον ή αρχή του Χρυσού αιώνα της Αθήνας.
Αλήθεια, χαίρεται κανείς να διαβάζει όλα αυτά στον Πλούταρχο, ο οποίος έβαλε τον Θεμιστοκλή στους πρώτους μεγάλους Έλληνες τών «Παραλλήλων Βίων του».
Στον Βίο του Θεμιστοκλή βέβαια είναι και ο πρώτος πού μας λέει πώς ή ντροπή και ή δόξα των προηγουμένων έργων του τον έκαναν να σκεφθεί άριστα εκεί στη Μαγνησία και να επιβάλει στη ζωή του το αρμόζον τέλος (την αυτοκτονία). Αυτό μας λέει και ο σύγχρονος συγγραφέας του Βιβλίου «Οδοιπόροι για τα Σούσα», ακαδημαϊκός Γεώργιος Σ. Βλάχος.
Για αυτήν πάντως την Αλλαγή πού επέφερε στην Αθήνα και άρχισε με την δημιουργία και συγκρότηση του στόλου, λίγα χρόνια προ της ναυμαχίας της Σαλαμίνος, αξίζει να θυμηθούμε ακριβώς τα λόγια του Πλουτάρχου (σε απόδοση στην καθαρεύουσα Ελληνική) και να θαυμάσουμε την γλαφυρότητά του άλλά και την ειρωνεία του για τις αντίθετες κυκλοφορούσες τότε απόψεις:
«…Έκτοτε και ολίγον κατ’ ολίγον έσυρε και καρεβίβαζεν την πόλιν προς την θάλασσαν… Αντί μονίμων λοιπόν οπλιτών τους έκαμε ναύτας και θαλασσινούς (ναυβάτας και θαλασσίους) όπως λέγει ο Πλάτων και έδωσε αφορμήν να τον διαβάλλουν λέγοντες ότι ο Θεμιστοκλής αφήρεσε το δόρυ και την ασπίδα από τους πολίτας και κατήντησε τον λαόν εις το θρονίον του ναύτου και εις το κουπί.
…Και αν μέν πράξας ταύτα έβλαψεν ή όχι την καθαρότητα του Αττικού πολιτεύματος, τούτο ας μείνει προς φιλοσοφικωτέραν εξέτασιν
Ότι δε τότε η σωτηρία της Ελλάδος υπήρξεν η θάλασσα και ότι αι τριήρεις εκείναι ανέστησαν και πάλιν την πόλιν των Αθηναίων τούτο και τα άλλα όλα και αυτός ο Ξέρξη εμαρτύρησε».
Αυτή η ηχώ των γεγονότων και της σημασίας τους θα πρέπει να εορτασθούν μαζί με την ηχώ του παιάνα των τριήρων κατά την επέτειο που έρχεται το επόμενο έτος.
Το Πολεμικό μας Ναυτικό πρέπει να βοηθηθεί από την Πολιτεία για τον συντονισμό και εορτασμό και για την ευρωπαϊκή συμμετοχή σε αυτήν την επέτειο όπως και ο Δήμος Πειραιώς με το Λιμενικό Σώμα και τους πολιτιστικούς του φορείς για την ανάμνηση με ενέργειες και εκδηλώσεις προς τιμήν του μεγάλου του ιδρυτού που τόσο τον ανέδειξε.
Νομίζω πως από τα δύσκολα που που πρέπει να γίνουν είναι ο ευπρεπισμός της περιοχής του μνημείου των Σαλαμινομάχων (γιατί αφορούν και σε εργασίες ανελκύσεων ημιβυθισμένων ναυαγίων και απομακρύνσεων άλλων αχρήστων εγκαταστάσεων όπως έχουμε ιδεί στα ΜΜΕ.
Ένα από τα εύκολα…, θα ήταν η απόφαση του Πανεπιστημίου Πειραιώς για τον ταιριαστό προσδιορισμό του με το επίθετο «Θεμιστόκλειον», όπως έχει ήδη πολλές φορές συζητηθεί και από τους ανθρώπους της μεγάλης μας Ναυτιλίας (είμαι αυτήκοος πρότασης σε ομιλία από τον φίλο μου Καπετάν Παναγιώτη Τσάκο.)
Κωνστ. Γ. Καταγάς
Αντιναύαρχος Π.Ν. ε.α.
