- του Βασίλειου Ναζλή
Β’ Μέρος
Συνεχίζοντας το οδοιπορικό στον ν.΄Εβρου θα μεταφερθούμε και πάλι νοερά, πίσω, στο 1926 και θα γνωρίσουμε τα προβλήματα, μέσα από εκτενή ανταπόκριση από τις σελίδες της εφημερίδας «ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ», της 6ης και 9ης Οκτωβρίου 1926.
***
“Η Αλεξανδρούπολη, που πήρε το όνομά της από τον βασιλιά ΑΛΕΞΑΝΔΡΟ, είναι νέα πόλη, με θαυμάσια ρυμοτομία και με κτίρια σχετικά καλά.
Το πρώτο της όνομα ήταν ΔΕΔΕΑΓΑΤΣ ή Παππούδενδρο, σύμφωνα με τον Δραγούμη ΄Ιωνα, που διέτελεσε πρόξενος της Ελλάδας, επί τουρκοκρατίας.
Η πόλη και ιδίως τα οικήματα στην παραλία, καταστράφηκαν, από τον βομβαρδισμό των συμμάχων, κατά τον ευρωπαϊκό πόλεμο.
Ο ατμόμυλος του ΠΡΩΤΟΠΑΠΠΑ, που αποτελούσε, το πρώτο βιομηχανικό κατασκεύασμα της Θράκης, καταστράφηκε τελείως, από τους Βουλγάρους.
Όπως σε όλες της πόλης της Δ. Θράκης και Μακεδονίας, έτσι και την Αλεξανδρούπολη την μαστίζει μεγάλη οικονομική κρίση.
Η εμπορική κίνηση περιορίστηκε αισθητά και αυτή του λιμένα έφθασε στο χαμηλότερο σημείο, για να μηδενιστεί τελείως τους χειμερινούς μήνες, που πνέουν σφοδρότατοι νότιοι άνεμοι, που δεν επιτρέπουν την προσέγγιση στην αλίμενη πόλη.
Η κατασκευή λιμανιού ή και λιμενικών έργων, που είναι σοβαρότατο κρατικό έργο, απαιτεί δαπάνη εκατομμυρίων, που όμως θα έδινε εντελώς νέα ζωή, από τον οικονομικό μαρασμό που υπάρχει.
Προς το παρόν όμως αποκλείεται κάθε σκέψη γι’ αυτό, γιατί πρόκειται για μεγάλη και σοβαρή δαπάνη, που απαιτείται για τα έργα αυτά,
Υπήρχε κάποια ελπίδα, να δημιουργείτο κάποια εμπορική κίνηση, αν δεχόταν η Βουλγαρία, σύμφωνα με την συνθήκη του Νεϊγύ, την εμπορική διέξοδο που προτάθηκε και την ανάληψη από μέρους της της δαπάνης, για την κατασκευή, κάποιων λιμενικών έργων.
Αυτά είναι απαραίτητα για την φόρτωση διαφόρων εμπορευμάτων και την διεξαγωγή του διαμετακομιστικού εμπορίου, που θα έδινε αρκετή κίνηση στην πόλη.
Αυτό όμως ναυάγησε, εξ αιτίας της Βουλγαρίας, που επιδίωκε εδαφική διέξοδο και όχι εμπορική.
Αν επίσης υπήρχε περίπτωση να πετύχει μία εμπορική συμφωνία με την γείτονα Τουρκία και την Βουλγαρία, θα ήταν δυνατόν να εξάγονται τα εμπορεύματα των περιφερειών, Αδριανούπολης, Σαράντα Εκκλησιών, Μακράς Γέφυρας, ως και της πεδιάδας της Φιλιππούπολης, μέσω του λιμανιού της Αλεξανδρούπολης.
Αυτό όμως είναι μελλοντικό ζήτημα, που δεν πρέπει να παραβλέψει κάθε ελληνική κυβέρνηση.
Την μεγάλη οικονομική κρίση, που μαστίζει την πόλη, έρχεται να αυξήσει ακόμη περισσότερο η φοβερή αύξηση των κομίστρων της Γαλλικής Σιδηροδρομικής Εταιρείας.
Έτσι, αν θελήσει κάποιος να αντιπαραβάλλει τα ναύλα, τα κόμιστρα και ακόμη αυτά τα φορτωτικά έξοδα του λιμανιού της Αλεξανδρούπολης, με άλλες ανάλογες δαπάνες, άλλων σιδηροδρομικών γραμμών και άλλων λιμανιών, θα δει ότι, οι δαπάνες της Γαλλικής σιδηροδρομικής στο έδαφος μας και του λιμανιού μας, είναι τόσο υπέρογκες, ώστε να αναγκάζουν τους εμπορευόμενους Έλληνες των σηροτροφικών περιφερειών Σουφλίου και Διδυμοτείχου, να εξαγάγουν τα κουκούλια για την Ιταλία, όχι μέσω του λιμανιού της Αλεξανδρούπολης, αλλά μέσου τουρκικού λιμανιού, αυτό της Κωνσταντινούπολης.
Για ένα τόσο σοβαρότατο ζήτημα, που πλήττει καίρια την εθνική μας φιλοτιμία, θα έπρεπε να ασχοληθούν ιδιαίτερα οι αρχές μας.
Χωρίς να ρίξουμε ευθύνες στους έμπορους της περιφέρειας, που είναι γνωστά τα μεγάλα πατριωτικά αισθήματα θα παραθέσουμε πίνακα δαπάνης, για να φανεί η υπέρογκη τιμή των κομίστρων της Γαλλικής Σιδηροδρομικής Εταιρείας.
Έτσι, ενώ ο λιγνίτης των βουλγαρικών λιγνιτορυχίων Πέρνικ στοιχίζει κατά τόνο, μέχρι τα βουλγαρικά σύνορα, 128 δραχμές, από τα βουλγαρικά σύνορα, μέχρι την Αλεξανδρούπολη, το μισό της απόστασης Πέρνικη – βουλγαρικά σύνορα, στοιχίζει 285 δραχμές.
Αυτή είναι η καταπληκτική διαφορά των ναύλων και κομίστρων τις εταιρείας αυτής, που η εξαγορά της θα έδινε μεγάλη ανακούφιση σε όλη την πέραν της Αλεξανδρούπολης περιφέρεια.
Τονίζεται ότι μεγάλο μέρος της ευθύνης για την μεγάλη ύψωση αυτή, από μέρους της εταιρείας έχει το Υπουργείο Συγκοινωνίας, που δεν έλαβε υπ’ όψη την ειδική σύμβαση της εταιρείας με την Τουρκική κυβέρνηση, που εφαρμόστηκε για μεγάλο χρονικό διάστημα, συνήψε νέα συμφωνία, με την οποία έχουμε την υποχρέωση να καταβάλουμε διπλάσιο ποσό, που θα καταβάλαμε αν η συμφωνία γινόταν σε αντιστοιχία αυτής με την Τουρκική κυβέρνηση.
Με την συμφωνία εκείνη η Τουρκία πλήρωνε σε λίρες Ταλαάτ, με τις ρήτρες του πρώτου συμβολαίου της Αυστριακής Εταιρείας.
Τότε η τιμή σε χρυσά γρόσια επιτράπηκε να μη ακολουθεί την συναλλαγματική διακύμανση, και έτσι περιορίστηκαν οι μελλοντικές αξιώσεις της εταιρείας, λόγω πτώσης του εθνικού της νομίσματος, έναντι του χρυσού, στο μισό.
Αποτέλεσμα, ενώ το δικό μας Υπουργείο μπορούσε να βασιστεί στην συμφωνία της Εταιρείας με την Τουρκική κυβέρνηση, δεν το έκανε γιατί έτσι έκριναν οι σοφοί του Υπουργείου και πληρώνουμε το διπλάσιο.
Το ζήτημα της ύδρευσης της πόλης, πρέπει να αποτελέσει την πρώτη φροντίδα του Δήμου
Δεν μπορεί να υπάρχει πόλη χωρίς επάρκεια νερού και χωρίς Δημοτικό Νοσοκομείο, όπου μπορούν να νοσηλεύονται οι άποροι ασθενείς.
Ο Δήμος να καταβάλει κάθε προσπάθεια, ώστε η μελέτη που εκπονήθηκε για την ύδρευση της πόλης να μη μείνει στα ανεξερεύνητα συρτάρια του Υπουργείου Εθνικής Οικονομίας, όπως παρέμεινε, αδικαιολόγητα, στα Γραφεία του εδώ Νομομηχανικού για αρκετό χρόνο.
Ο Δήμαρχος ας παρακολουθήσει την υπόθεση και να καταβάλλει κάθε προσπάθεια για επίσπευση της έγκρισης της μελέτης αυτής, για την άμεση έναρξη του τόσου απαραίτητου για την πόλη έργο της ύδρευσης.
***
Η πόλη της Αλεξανδρούπολης, το καλοκαίρι, συγκεντρώνει πολλούς επισκέπτες, λόγω του θαυμάσιου κλίματος της και τα θαυμάσια λουτρά της (Λουτρά Τραϊανούπολης).
Αν ο Δήμος μπορούσε να μεταφέρει στην πόλη τα θερμά αλατούχα νερά των θερμών Φερών (Τραϊανούπολης) τότε θα αποκτούσε αρκετή κίνηση και θα μετέτρεπε την πόλη σε λουτρόπολη και θα είχε μεγάλη οικονομική ωφέλεια.
Αυτή η προσπάθεια δεν πρέπει να χαλαρωθεί, αντίθετα πρέπει να ενισχυθεί, για το πραγματικό συμφέρον, τόσο του Δήμου, όσο και των κατοίκων.
Επίσης το κράτος πρέπει να ενισχύσει την προσπάθεια για την επιτυχία του σκοπού αυτού.
* Πέρασε ένας χρόνος από τότε που κάηκε το ΤΕΛΩΝΕΙΟ Αλεξανδρούπολης, αλλά ακόμη δεν κατορθώθηκε δυστυχώς η ανέγερση του καίτοι προ πολλού έχει εγκριθεί η σχετική πίστωση.
Το σχέδιο του κτιρίου του τελωνείου στάλθηκε προ πολλού για έγκριση στο Υπουργείο, αλλά δεν υλοποιήθηκε ακόμη, με μεγάλη ζημιά των εμπόρων και την ολοφάνερη μείωση του γοήτρου του κράτους.
* Για την ενίσχυση του διαμετακομιστικού εμπορίου, θα έπρεπε να υπάρχουν στην πόλη μας επαρκείς αποθήκες, για την αποθήκευση διαφόρων εμπορευμάτων.
Δυστυχώς, αν και πέρασε τόσος χρόνος από τον ευρωπαϊκό πόλεμο, ακόμη δεν υλοποιήθηκε το έργο αυτό.
Η Γαλλική Εταιρεία, που είχε την υποχρέωση να ανεγείρει τόσες, που πήρε χρήματα από την Βουλγάρικη κυβέρνηση (όταν κατείχαν την Θράκη οι Βούλγαροι), μαζί με εννέα αποβάθρες, δεν έκανε τίποτε να υλοποιήσει τις υποχρεώσεις της.
Τελικά μετά από κωλυσιεργίες δέχτηκε να κατασκευάσει τρείς αποβάθρες και να δώσει δάνειο στον Δήμο να κατασκευάσει τις αποθήκες, απ’ όπου θα παίρνει ενοίκιο.
Το Υπουργείο όμως, όπου υποβλήθηκε η πρόταση για χορήγηση δανείου στον Δήμο, δεν μπόρεσε ακόμη να εγκρίνει ή και να την απορρίψει.
Οι αποθήκες πετρελαίου βρίσκονται μέσα στην πόλη, όπου υπάρχει μεγάλος κίνδυνος.
* Από τους Βουλγάρους, που παρέμειναν σε όλο τον νομό Έβρου, ελάχιστοι είναι αυτοί που δεν υπέβαλαν στην Επιτροπή Μετανάστευσης αίτηση εκούσιας μετανάστευσης.
Έτσι παρέμειναν 30 οικογένειες, στην Καλλιθέα Αλεξανδρούπολης και άλλες 30 στα Λουτρά (Τραϊανούπολη) και ελάχιστοι σε άλλα μέρη του νομού.
* Από τον Μάϊο του 1926, δεν πληρώθηκε ακόμη η θέση του Ειρηνοδίκη Αλεξανδρούπολης, επί ζημία των κατοίκων της υποδιοίκησης Αλεξανδρούπολης.
Οι τοπικές αρχές, ως και ο Γενικός Διοικητής Θράκης, έχουν καθήκον να υποδείξουν στην κυβέρνηση, τις ελλείψεις αυτές και της ζημιές που συσσωρεύουν στους κατοίκους και να επιμείνουν στη κάλυψη της κενής θέσης του Ειρηνοδίκη.
* Η μη ενίσχυση του αθλητισμού από τον Δήμο, είναι αδικαιολόγητη.
Χωλαίνει ο αθλητισμός, παρ’ όλο τον ζήλο των νέων της πόλης.
Το περιτείχισμα του γυμναστηρίου, δεν απαιτεί δαπάνη μεγαλύτερη από 100.000 δραχμές, που μπορεί άνετα να εξοικονομήσει ο Δήμος, που έχει προϋπολογισμό πάνω από 2.500.000 δραχμές.
Ο Δήμος πρέπει να έχει υπ’ όψη του ότι ο αθλητισμός είναι το μεγάλο εργαστήριο που χαλυβδώνει τον χαρακτήρα και το φρόνημα των νέων βλαστών μας, που να καταβάλλει εξ ιδίων το ποσόν αυτό, ακόμη και από το υστέρημά του.
Ο Δήμος πιστεύουμε θα μπορούσε να έρθει αρωγός, στα 12 σχολεία της πόλης με ποσό 15.000 δραχμών, χωρίς να παραβλέψει και την ανέγερση νέου σχολικού κτιρίου.
Ας γνωρίζει ο Δήμος, ότι από την έλλειψη διδακτηρίων, δεν φοιτούν στο σχολείο 500 περίπου μαθητές, παρ’ όλο του υποχρεωτικού της φοίτησης.
Δύο μεγάλα φωτεινά κέντρα, το Διδασκαλείο και το Γυμνάσιο Αλεξανδρούπολης, εκπληρούν τον προορισμό τους.
Στο Διδασκαλείο φοιτούν 200 περίπου μαθητές, που είναι οι μελλοντικοί δάσκαλοι.
Παρ’ όλη την συστηματική του εργασία και τις άοκνες προσπάθειες των διδασκόντων, το προσωπικό είναι ελλειπές, επί ζημία της μόρφωσης των φοιτούντων.
Πρέπει να καταβληθεί κάθε προσπάθεια να συμπληρωθεί το πνευματικό αυτό φυτώριο.
Αλλη επείγουσα ανάγκη είναι η αποπεράτωση του μεγαλοπρεπούς κτιρίου του Διδασκαλείου, που άρχισε επί τουρκοκρατίας, που όμοιο δεν θα υπάρχει στην Ελλάδα, όπου είναι δυνατόν να εγκατασταθούν όχι μόνο οι 200 μαθητές του Διδασκαλείου, αλλά και ένα πλήρες δημοτικό σχολείο.
Το προσωπικό του Γυμνασίου, που προϊσταται ο σοφός γυμνασιάρχης ΤΕΝΤΕΣ που απολαμβάνει τόσης εκτίμησης, είναι πλήρες.” ***Ι. ΛΙΑΠΗΣ
ΥΣΤΕΡΟΓΡΑΦΟ
Το παρόν κείμενο δημοσιεύτηκε στην πρώτη σελίδα, με μεγάλα γράμματα.
1.- ΠΡΟΣΕΧΩΜΕΝ ΤΟΝ ΝΟΜΟΝ ΕΒΡΟΥ!!
ΠΡΩΤΙΣΤΗ ΑΝΑΓΚΗ Ο ΛΙΜΗΝ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥΠΟΛΗΣ.
Τα κουκούλια μας δια… τουρκικού λιμένος!!
Τα υπέρογκα κόμιστρα των γαλλικών σιδηροδρόμων.
Μια αμελέτητη σύμβαση.
Τι έκανα οι Τούρκοι και τι ημείς.
ΟΙ ΒΟΥΛΓΑΡΟΙ ΚΑΙ Η ΕΞΟΔΟΣ ΕΙΣ ΤΟ ΑΙΓΑΙΟΝ.
στο φύλλο της ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ της 6ης Οκτωβρίου 1926.
2.- ΠΡΟΣΕΞΟΥΜΕ ΤΟΝ ΝΟΜΟΝ ΕΒΡΟΥ !
ΑΙ ΕΠΙΤΑΚΤΙΚΑΙ ΑΝΑΓΚΑΙ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥΠΟΛΗΣ.
Ακόμη δεν ανηγέρθη το Τελωνείο.
Αι γενικαί αποθήκαι.
Ούτε ειρηνοδίκης. Η αδιαφορία του Δήμου. Διδασκαλείον και Γυμνάσιο.
ΠΩΣ ΔΥΝΑΤΑΙ ΝΑ ΜΕΤΑΤΡΑΠΕΙ ΕΙΣ ΛΟΥΤΡΟΠΟΛΙΝ.
3.- Μελετώντας το παρόν ,βλέπουμε τα προβλήματα που παρουσιάστηκαν στα λίγα χρόνια ελεύθερης ζωής στην περιοχή, που προσπαθούσαν να τα λύσουν μέσα στις τότε οικονομικές συμπληγάδες για να στήσουν την νέα πόλη με την προοπτική που παρουσιαζόταν.
Συνεχίζεται…
Βασίλειος Ναζλής
Υποστράτηγος ΕΛ.ΑΣ ε.α.
