Ε’ Μέρος
- του Βασίλειου Ναζλή
1.-*. Το Δεδέαγατς (Αλεξανδρούπολη) είναι μια νεότατη μικρή πολιτεία. Χτίστηκε πάνω σε ένα όμορφο συγχρονισμένο σχέδιο που χάραξε ένας Ρώσσος μηχανικός, κατά την κατοχή του 1880.
Στα παλαιότερα χρόνια η παραλία αυτή, μαζί με την ενδοχώρα, ήταν μια δασώδης ιδιοκτησία των κατοίκων της Σαμοθράκης.
Τι δημιούργησε τη μικρή πολιτεία;
Ο σιδηρόδρομος, η γραμμή Σβίλιγκραντ-Δεδέαγατς, είναι το τέρμα της γραμμής προς το Αιγαίο.
*. Παρ’ όλο το μικρό της μέγεθος, η Αλεξανδρούπολη υπήρξε ένα σημαντικό κέντρο, με αξιοσημείωτη κίνηση διαμετακομιστικού εμπορίου. Αλλά και τι δεν υπέφερε η όμορφη αυτή πόλη!!
Πριν από τους βαλκανικούς πολέμους, ήταν ένα κέντρο φυλετικών και εθνικών σπαραγμών.
Οι προπαγάνδες οργίαζαν και δεν είναι καθόλου εκπληκτικό το ότι πάνω στην βράση του πολέμου, οι πληθυσμοί αυτοί υπέφεραν τα πάνδεινα, αλληλοσφάχτηκαν και αλληλοκαταστράφηκαν με το αφιόνι του “πατριωτισμού”.
Όλα αυτά ήταν από καιρό προπαρασκευασμένα.
Έπειτα οι διωγμοί, οι εκτοπίσεις, οι αλληλοδιάδοχες (κατακτήσεις), που κράτησαν μέχρι προχτές ακόμα.
“Εκβουλγαρισμός” στην αρχή, “εξελληνισμός” ύστερα.
Βίαιες απελάσεις και “εκουσία ανταλλαγή “, όλα αυτά, κάτω από αυτή ή εκείνη τη μορφή.
Ξεπάτωσαν κυριολεκτικά την περιφέρεια και φανέρωσαν όλη την φρίκη των εθνικών ανταγωνισμών, που λυμαίνονταν και λυμαίνονται ακόμη την βαλκανική.
* – Σήμερα το σιδηροδρομικό δίχτυο έχασε την πρωτεινή του ακμή. Ετσι μαραζώνει την οικονομική ζωή, η φρίκη του πολέμου και η εγκληματικότητα των μεταπολεμικών συνθηκών.
Τι την ζωντανεύει όμως τη μικρή πολιτειούλα; Τι της δίνει την κίνηση; ΤΟ ΛΙΜΑΝΙ ΤΗΣ!!
Ας μη θεωρηθεί ότι κάτι έκαναν γι’ αυτό, ας είναι το ελληνικό, ας είναι το βουλγαρικό, ας είναι και του τουρκικό ακόμα πρωτήτερα κράτος.
Είναι ένα φυσικό λιμανάκι, γιομάτο με χάρη και ζωή, αν και τις ίδιες αιτίες που μαράζωσαν την σιδηροδρομική γραμμή, δεν μπορούσε ούτε αυτό να τις αποφύγει.
Σήμερα πνιγμένο και αυτό. Φυτοζωεί και μαζί μ’ αυτό φυτοζωούν και τόσοι εργαζόμενοι ,που ζούσαν και ζουν από την κίνηση του.
* – Ένας Ελληνας δημοσιογράφος, αστός φυσικά, απασχολούμενος τώρα τελευταία με το ζήτημα της βουλγαρικής διεξόδου στο Αιγαίο δια μέσου του Δεδέαγατς, κατέγραψε στην εφημερίδα του πολλά και διάφορα οικονομικά οφέλη που θα είχε τόσο το Δεδέαγατς, όσο και γενικότερα η “εθνική οικονομία” της χώρας, από την παραχώρηση της διεξόδου αυτής, εννοείται “τηρουμένων αυστηρά του σεβασμού προς τα κυριαρχικά δικαιώματα της Ελλάδας”. (σ.σ. αναφέρεται στον δημοσιογράφο της ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ Ι. ΛΙΑΠΗ, που με επιτόπια έρευνα σε δημοσίευση του της 6ης Οκτωβρίου 1926, έγραψε για την… βουλγαρική διέξοδο μέσω του λιμανιού, δες στην «ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΘΡΑΚΗ» της 30ης Οκτωβρίου 2025, μέρος Β’).
Μάταια πράγματα, ανώφελοι υπολογισμοί οφελήματων και κερδών…
Ούτε οι Βούλγαροι καπιταλιστές του Λιάπτσεφ αποφασίζουν να φτάσουν στη λύση του ζητήματος αυτού, γιατί τους ενδιαφέρει περισσότερο η εκκρεμότητα που δίνει ευκαιρία στα αιώνια παράπονα της “αδικημένης” Σόφιας, ούτε και οι κυβερνήσεις των Ελλήνων πλουτοκρατών θα θελήσουν ποτέ να κάνουν την παραχώρηση αυτή, έστω και αν συνεπάγεται τα μεγαλύτερα οικονομικά οφέλη.
Όλα αυτά έτσι έχουν, αλλά ένα αποτέλεσμα που μας ενδιαφέρει, το ότι το λιμάνι της Αλεξανδρούπολης, φυτοζωεί, ότι δεν μπορεί, πνιγμένο ασφυκτικά, να δώσει ψωμί στις εκατοντάδες των οικογενειαρχών, που περιμένουν από αυτό.
Στα τελευταία τρία χρόνια, η κίνηση του λιμανιού και με το ΧΙΝΤΕΡΛΑΝΤ (???) που έχει παρουσιάζει μια προοδευτική κατάσταση.
Η μεταφορά ειδών για την αποκατάσταση των προσφύγων, δημιούργησε αλήθεια μια ζωτικότητα, αλλά αυτή ήταν παροδική και κράτησε πολύ λίγο. Επιπλέον συνοδεύτηκε και από μια μεγάλη αύξηση των εργατικών χεριών, που περίμεναν να ζήσουν από το λιμάνι, τους πρόσφυγες που ξεριζώθηκαν από τα σπίτια τους, για να στριμωχθούν εδώ και εκεί, στη Μακεδονία και στην Θράκη.
Πάνω σε όλα αυτά ήρθε η τελευταία κρίση της αγοράς, που ήταν φυσικό να έχει την καταστρεπτική της επίδραση πάνω στο λιμάνι.
* – Οι εργασίες περιορίστηκαν και τα εργατικά χέρια, εργάτες λιμένος και μαουνιέρηδες πλεονάζουν.
Η ανεργία ξέσπασε απειλητική. Οι έμποροι βρήκαν την ευκαιρία να πλήξουν φοβερά τους ανθρώπους αυτούς.
Εδώ και αρκετό καιρό, δημιουργήθηκε μια διάσπαση στις τάξεις των δουλευτάδων του λιμανιού και φυσικά από αυτό ωφελήθηκαν οι έμποροι μόνο και μόνο οι έμποροι και τα μεταφορικά πήραν τον κατήφορο…
* – Το τιμολόγιο των μεταφορικών είναι κανονισμένο από το 1923 και ελάχιστες τροποποιήσεις μεσολάβησαν, αλλά στο μεταξύ ο τιμάριθμος της ζωής κατάντησε γελοία τα μεταφορικά αυτά.
Παρ’ όλα αυτά, όχι αύξηση ,αλλά μεγαλύτερη μείωση, χάρις στην διάσπαση, πέτυχαν οι μεγαλέμποροι του Δεδέαγατς.
Η πείνα είναι έτοιμη να χτυπήσει τις πόρτες του δουλευτή και τις έχει χτυπήσει από καιρό τώρα στην μικρή πολιτεία…
Το παρήγορο ξύπνημα. Ευτυχώς οι φτωχοί άνθρωποι κατάλαβαν πια το κακό και τις ρίζες του, χάρις στη μεσολάβηση ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΔΡΑΣΕΩΣ ΤΟΥ ΕΝΙΑΙΟΥ ΜΕΤΩΠΟΥ (ΕΡΓΑΤΩΝ ΑΓΡΟΤΩΝ ΠΡΟΣΦΥΓΩΝ κόμμα που εκπροσωπούσε το τότε ΚΚΕ και κατέβηκε στις εκλογές της 7ης Νοεμβρίου 1926), κατορθώθηκε μια σχετική ενοποίηση.
Δεν μένει παρά να ισχυροποιηθεί και ενωμένοι όλοι μαζί, οι δουλευτάδες του λιμανιού, να αντιμετωπίσουν την κρίση που ξέσπασε στο επάγγελμά τους.
Οι μεγαλέμποροι πρέπει να παύσουν την εξωφρενική τους εκμετάλλευση, πρέπει να πληρώνουν το δίκαιο τους στους εργαζομένους αυτούς εργάτες και ιδιοχτήτες μεταφορών.
Το τιμολόγιο πρέπει να αλλάξει σύμφωνα με το σημερινό κόστος της ζωής…
Ένα σπουδαίο βήμα έγινε κιόλας, οι δουλευτάδες κατάλαβαν την θέση τους, τους φίλους και τους εχθρούς τους. Μένει να αγωνιστούν και θα αγωνιστούν κάτω από την ηγεσία του ΕΝΙΑΙΟΥ ΜΕΤΩΠΟΥ.
2. – Μιλήσαμε για το λιμάνι και τους ανθρώπους του, μα είναι και κάτι άλλο ακόμα Η ΑΛΙΕΙΑ.
Το ψάρεμα είναι μια δεύτερη ζωή στο Δεδέαγατς.
Ψαράδες θαλασσοδαρμένοι από παιδιά ακόμη με τους γρίπους ή με τις λιγοστές γκαζόλαμπες τους, που χάνονται στα πέλαγα, για να κάνουν ότι και οι άλλοι άνθρωποι της δουλειάς, για να βγάλουν το ψωμί.
– Όμως δεν πρόκειται να ζωγραφίσουμε τώρα την ζωή των ανθρώπων αυτών, στη θάλασσα ή στη φάμπρικα, στον κάμπο είτε στο εργοστάσιο, όλα τα ίδια, οι δουλευτάδες κοπιάζουν, μοχθούν, στον ίδιο φαύλο κύκλο της εργασίας, που την εκμεταλλεύονται άλλοι…
*.- Οι αβάσταχτοι φόροι, εδώ πρόκειται ίσα ίσα, για την εκμετάλλευση, για την κλεψιά του ιδρώτα, με αυτή ή την άλλη μορφή, αδιάφορο, άμεσα ή έμμεσα.
Ο εργοδότης ο έμπορας ή ο φορατζής, ναι για αυτό πρόκειται εδώ, για τους φόρους και υπάρχουν τόσοι, άμεσοι, έμμεσοι κρατικοί, δημοτικοί…
Οι ψαράδες έχουν χρόνια, τώρα που ληστεύονται κυριολεκτικά από ένα εξωφρενικό δημοτικό φόρο.
Τον κληρονόμησαν από την Τουρκία. Ήρθαν ύστερα οι Βούλγαροι για να τον τελειοποιήσουν και μετά από αυτούς, η διασυμμαχική κατοχή και αργοτερα το Ελληνικό.
Κάθε τόσο, με κάθε καθεστώς οι κοιλαράδες του δήμου έβρισκαν τον τρόπο να συνεχίσουν, μα και να μεγαλώνουν το φόρο.
*.- Ποια είναι η ουσία του φόρου; Πολύ γνωστή, ήταν και αλλού και καταργήθηκε.
Έξω από την πόλη, στις εκβολές του Έβρου, ένα στόμιο, σχηματίζει μία λιμνοθάλασσα.
Στον καιρό της βουλγάρικης κατοχής, ένας σημερινός εθνοπατέρας και υποψήφιος της ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ ο ΠΑΠΑΘΑΝΑΣΗΣ, βρήκε τον τρόπο να φράξει το στόμιο αυτό και να που η λιμνοθάλασσα της εκβολής του ποταμού έγινε… ξαφνικά… ιχθυοτροφείο.
Ετσι ο φόρος που ήταν 20%, για το ταμείο του ανοιχτού πελάγους, έγινε 3%, για μια ευρεία ακτίνα κατά μήκος της ακρογιαλιάς.
Ο ΠΑΠΑΘΑΝΑΣΗΣ, ο “δημοκρατικός”, δεν σταμάτησε βέβαια εδώ.
Απέκλεισε απλούστατα το ψάρεμα στους φτωχούς ψαράδες, πέρα ως πέρα σε όλη την ακτή, με τη δικαιολογία ότι τα ψάρια της ακτής ανήκουν δικαιωματικά στο ιχθυοτροφείο του.
– Οι ψαράδες θαλασσοδέρνονται με τους γρίπους στα ανοιχτά, τρώνε την φουρτούνα, τη βροχή, το μουσκίδι, δεν μπορούν να πλησιάσουν την ακτή και ο ΠΑΠΑΘΑΝΑΣΗΣ, ο ενοικιαστής του φόρου αλιείας, αποκομίζει κατ’ έτος, αρκετές εκατοντάδες χιλιάδων δραχμών, πάνω από τις 960 χιλιάδες, που καταβάλλει στον Δήμο.
– Κάτι ακόμη χειρότερο. Για να αποφύγουν οι φτωχοί θαλασσοδαρμένοι, το ανοιχτό πέλαγος, αναγκάζονται να καταφεύγουν στις τουρκικές ακτές.
Εκεί τους πυροβολούν, από τα φυλάκιά τους οι Τούρκοι και ο κίνδυνος της ζωής, έρχεται σαν φυσική συνέπεια, της αποχαλινωμένης εκμετάλλευσης.
– Φώναξαν και ξαναφώναξαν οι ψαράδες, οι δημοτικοί άρχοντες είχαν άλλες ασχολίες και δεν τους άκουσαν.
Εγραψαν και ξαναέγραψαν στα υπουργεία και στους τρανούς, ούτε φωνή, ούτε ακρόαση.
Να και ένα ακόμα από τα χαρακτηριστικά, για τον χαρακτήρα που παίρνει το κράτος το ελληνικό, πάνω στον εργαζόμενο Θρακιώτη.
Πλήρωνε και μη ρωτάς, πίστευε και μη ερεύνα…
– Οι θαλασσοδαρμένοι ψαράδες, μέχρι προχθές ακόμη, δεν ήξεραν και δεν βρέθηκε κανένας να τους πει, από τους τόσους θεράποντες της ελληνικής γραφειοκρατίας, αν και σε όλους απευθύνθηκαν, τι είναι τέλος πάντων ο φόρος αυτός, που τον επιβάλλει και για που προορίζεται.
Μέχρι προχθές ακόμα οι φορολογούμενοι, νόμιζαν τον φόρο για κρατικό, έτσι τους άφηναν να καταλάβουν, γιατί έτσι είχαν περισσότεροι βεβαιότητα, ότι οι φτωχοί δουλευτάδες θα υπέμεναν αδιαμαρτύρητα τη ληστεία που γινόταν σε βάρος τους.
– Κάποτε το κράτος κινήθηκε, κινήθηκε και έστειλε επιθεωρητή, για να εξετάσει την υπόθεση. Ο επιθεωρητής αυτός δεν πρόφτασε να δει ούτε να εξετάσει τίποτε.
Ο πολύς Παπαθανάσης, δεν τον άφησε, φρόντισε να τον περιποιηθεί και να τον φιλοξενήσει αβρότατα για τρείς μέρες, χωρίς να ξεκολλήσει από κοντά του.
Ετσι ο επιθεωρητής δεν είδε ούτε ένα φτωχό βιοπαλαιστή, που θαλασσοδέρνεται με ένα γρίπο, πληρώνει 40 χιλιάδες δραχμές το χρόνο, για φόρο αλιείας και ότι ένας άλλος βιοπαλαιστής, με μια γκαζολίνα, έχει πληρώσει 120 χιλιάδες φόρο σε μια τριμηνία…
– Αποτέλεσμα; Όλοι αυτοί οι φτωχοί δουλευτάδες, είναι χρεωμένοι μέχρι τον λαιμό στους εμπόρους και στους τοκογλύφους και βουτηγμένοι στην απόγνωση.
Όλα αυτά για τον καταστρεπτικό αυτό φόρο που πρέπει να το σημειώσουμε και αυτό και ας είναι λίγο προσβλητικό για το “ρωμαιϊκο φιλότιμο”, το φόρο που τον κατήργησε και αυτή η “βάρβαρη” Τουρκία του του Κεμάλ, στις δικές της ακτές.
– Τελευταία οι ψαράδες, ζήτησαν από το υπουργείο την κατάργηση του φόρου και την ενοικίαση του ιχθυοτροφείου στους ίδιους, αλλά δεν πήραν ακόμη απάντηση.
Είναι αποφασισμένοι κάτω από την ηγεσία του ΕΝΙΑΙΟΥ ΜΕΤΩΠΟΥ, να επιμείνουν στις απαιτήσεις τους και με εντονότερο τρόπο και με συλλαλητήρια και συγκεντρώσεις με πάλη, γιατί μόνο με πάλη, μπορούν να απαλλαγούν οι φτωχοί, από την πολύτροπη εκμετάλλευση που τους γδέρνει.** Κ. ΚΛΑΥΔΙΟΣ
ΥΣΤΕΡΟΓΡΑΦΟ
Δημοσίευση
1.- της 8ης Δεκεμβρίου 1926.
Το Δεδέαγατς, η πόλη των τόσων φυλετικών σπαραγμών, σιγά σιγά νεκρώνεται. Το έρημο λιμάνι. Το ζήτημα της βουλγαρικής διεξόδου.Και η πείνα χτυπά τις πόρτες των άεργων δουλευτών.
2.- της 9ης Δεκεμβρίου 1926
Οι ψαράδες του Δεδέαγατς πληρώνουν πολλαπλάσιους φόρους των Τούρκων κατακτητών . Η σύγχρονος εκμετάλλευση και τα “δημοκρατικά” ιχθυοτροφεία. Το κράτος, όπως πάντα, αδιαφορεί.
Βασίλειος Ναζλής
Υποστράτηγος ΕΛ.ΑΣ ε.α.
