Θεωρούνται υπολείμματα αιρέσεων Ελλήνων – Στρέφονται προς ανατολάς και κάνουν το σημείο του σταυρού Οι ορθόδοξοι μουσουλμάνοι τους θεωρούν λάτρεις του σατανά – Η ιστορία τους αποτελεί μια μακρά συνέχεια διωγμών
Οι Γεζίτες έχουν προβλήματα. Πάλι. Αυτό τους συμβαίνει αρκετά συχνά εδώ και μερικούς αιώνες.
Πρόσφατα, προσεκτικοί, θεατακροατές της τηλεοράσεως, μεταξύ δύο θεμάτων ζεούσης ελληνικής επίκαιροτητας, θα σημείωσαν, ίσως, πώς κάποιοι «Γεζιντί» ή «Γιαζιντί» είναι από τά κύρια θύματα των ακραίων, ζηλωτών, φανατικών μαχητών πού προσπαθούν να θέσουν κάτω από τον έλεγχο τους το Ιράκ».
Θέλουν να ξ-φύγουν, φεύγοντας προς κάποιο απροσδιόριστο καταφύγιο σε ατελείωτες φάλαγγες από υποσιτισμένα, διψασμένα, εξαθλιωμένα άτομα.
Οι Γεζίτες μιλάνε μια κουρδική διάλεκτο.
Σε παλαιότερες εποχές, όταν είχαμε την τάση να διαστέλλουμε, για διάφορους λόγους, την έννοια του Έλληνα, υποστηρίχθηκε από τον Γεώργιο Σκαλιέρη ότι είναι «… υπολείμματα Αιρέσεως Ελληνικής, ης τους οπαδούς οι Βυζαντινοί ωνόμαζον “Κυνοχωρίτας”.»
Άλλοι, όμως, θέλουν τους Κυνοχωρίτες προγόνους των Γιουζούκων, τους οποίους, κατά το δυνατόν, πρέπει να αποφεύγει κανείς να συγχέει με τους Γιουρούκους.
Η ονομασία Γεζίτες, κατά τη θετική εξήγηση, προέρχεται από το όνομα του χαλίφη Γεζίδ του Α’, κατά την αρνητική, από την τουρκική λέξη γεζίντ: άπιστος, κακός άνθρωπος.
Η θρησκεία τους είναι ένα ενδιαφέρον αποτέλεσμα αναμείξεως και αναταράξεως ισλαμισμού, χριστιανισμού, ζωροαστρισμού καί άλλων δοξασιών.
Κάποιες ιδιαιτερότητες, η πίστη τους στην αποκατάσταση του πεπτωκότος αγγέλου, η αντίληψη τους ότι δεν είναι άσκοπο να εξευμενίζεται κατά καιρούς ο εξαποδώ και η ενασχόληση με τη μαγεία έβλαψε σημαντικά τις δημόσιες σχέσεις τους.
Οι ορθόδοξοι μουσουλμάνοι τους αποκαλούν “λάτρεις του Σατανά”.
Ο συγγραφέας του λήμματος «Γεζίται» στο λεξικό του Ελευθερουδάκη, (ο Κωνσταντίνος Άμαντος, αν η πρεσβυωπία του γράφοντος δεν τον οδήγησε σε λάθος), βάζει τα πράγματα στη θέση τους:
“Προσευχόμενοι στρέφονται προς Ανατολάς, ποιούσι το σημειον του Σταύρου και εκτελούσι τρεις γονυκλισίας.
Βαπτίζουσι τα τέκνα των εντός κολυμβήθρας.
Πιστεύουσιν εις Χριστόν όστις κατ’ αυτούς άμα τη γεννήσει του, ωμίλει και εθαυματούργει”.
Και συνεχίζει: «Κατά γενικήν πάντων των περιηγητών ομολογίαν οι Γεζίται είναι ηθικώς ασυγκρίτως ανώτεροι των πέριξ (…).
Παροιμιώδους εντιμότητος και ευθύτητος, τρέφουσιν απόλυτον σεβασμόν προς την περιουσίαν του πλησίον.»
Οι Γάλλοι συγγραφείς Ιωάννης και Ανδρέας Σελλιέ γράφουν:
“Οι γεζίτες γνώρισαν το απόγειο τους από τον IB’ στον ΙΔ1 αιώνα, έκτοτε η ιστορία τους δεν είναι παρά μία μακρά συνέχεια διωγμών.
Αλλά και ο Ελευθερουδάκης σημειώνει πώς «… αι κατ’ επανάληψιν σφαγαί αυτών υπό των Τούρκων και ίδια η κατά το 1838, εμείωσαν τον αριθμόν αυτών (…).» Αποτέλεσμα: οι επιζώντες διασκορπίστηκαν εν μέρει “φυγόντες τας σφαγάς”.
Δεν εκπλήσσει λοιπόν το ότι “Οι Γεζίται μισούσι τους Τούρκους σφόδρα, απέχοντες πάσης μετ’ αυτών επικοινωνίας ή σχέσεως, αι δε γυναίκες αυτών καλύπτονται προ των Τούρκων.
Φιλοξενούσι τουναντίον μετά χαράς τους Έλληνας, προ των οποίων αι γυναίκες αυτών δεν καλύπτονται.»
Η διάλυση της οθωμανικής αυτοκρατορίας δε βελτίωσε την τύχη τους.
Στο Ιράκ, όπου υπάρχει σημαντικός αριθμός Γεζιτών, η άρνηση τους να αποδεχτούν την υποχρεωτική στρατιωτική θητεία, τους δημιούργησε σοβαρά προβλήματα. Ας πούμε πώς ήταν πρώιμοι αντιρρησίες συνειδήσεως για θρησκευτικούς λόγους.
Οι Οθωμανοί άλλωστε τους είχαν απαλλάξει από τη στράτευση.
Η κυβέρνηση της Βαγδάτης, όμως, έβλεπε τα πράγματα διαφορετικά.
Το ιρακινό κράτος χρησιμοποίησε βία για να τους πείσει και απαγχόνισε τους ηγέτες τους. Αυτά στα 1935.
Ο ιρακινός ιστορικός Καντουρί δεν παραλείπει να παρατηρήσει: «Αυτή η φτωχή και πρωτόγονη κοινότητα, ήδη καθ’ οδόν προς την εξαφάνιση, θα έπρεπε να είχε τύχει περισσότερο επιεικούς μεταχειρίσεως (…) μια και η πλειοψηφία των Γεζιτών είναι τόσο απαίδευτη και άκακη ώστε δύσκολα θα μπορούσαν να αποτελέσουν μια απειλή για την κεντρική εξουσία.»
Η μοίρα των Γεζιτών μας υπενθυμίζει πόσο επισφαλής μπορεί να είναι ή ύπαρξη ενός μικρού λαού, χωρίς κρατική υπόσταση, σκορπισμένου σε επικράτειες άλλων, από τους οποίους τους χωρίζουν Ιστορία, θρησκεία, καταγωγή και με τους όποιους διαπιστώνεται αδυναμία ελπίδας σε ένα κοινό μέλλον ή έστω προσδοκίας στη δυνατότητα μιας κοινής συμβίωσης.
Το στρώμα της διεθνούς νομιμότητας στις εξωτερικές σχέσεις καθώς και εκείνο του κράτους δικαίου στο εσωτερικό των διαφόρων χωρών είναι κάποτε λεπτά, εύθραυστα, εξαφανίζονται εύκολα, αστραπιαία και τότε αποκαλύπτεται μια πραγματικότητα δυσάρεστη στη θέα.
Γίνεται ακόμα πιο δυσάρεστη όταν δεν περιορίζεται κανείς στο να τη βλέπει από κάποια απόσταση, άλλα υποχρεώνεται και να την βιώσει.
Τα ανωτέρω, όμως, δεν ισχύουν μόνο για μικρούς λαούς. Μπορεί να ισχύουν και για λαούς λιγότερο μικρούς, ακόμα και για μεγάλους, αν βρεθούν αντιμέτωποι με μεγαλύτερους. Όλοι, κάποτε, μπορούν να γίνουν οι Γεζίτες κάποιων άλλων.
Ακόμα και η κρατική υπόσταση δεν αποτελεί την απόλυτη εγγύηση πού προφυλάσσει από τα δυστυχήματα της Ιστορίας, τα νεκροταφεία της όποιας γέμουν λαών άλλα και κρατών.
Ο κόσμος θ’ αργήσει πολύ να πάψει να είναι επικίνδυνος.
Ό συγγραφέας του λήμματος του Ελευθερουδάκη για τους Γεζίτες προσθέτει:
«Τα άσματα αυτών είναι πλήρη τρυφερότητος και μελαγχολίας.»
Ίσως αντλήσουν απ’ αυτά κουράγιο, ελπίδα, βοήθεια πού πιθανόν να μη βρουν άλλου, να μην τους δώσουν άλλοι.
Χριστόφορος Χ. Ματιάτος
