Δημόσιο συμφέρον δεν είναι η σύνδεση ενός νησιού με πολλά λιμάνια, αλλά η εξασφάλιση τακτικών, αξιόπιστων και προσιτών ακτοπλοϊκών υπηρεσιών, σε όλη τη διάρκεια του έτους
Το θεσμικό πλαίσιο των ακτοπλοϊκών συνδέσεων, για πολλές δεκαετίες διατηρήθηκε το ίδιο.
Όμως πολλά δεδομένα άλλαξαν, από την 1η Νοεμβρίου 2002, με την εφαρμογή του Ν. 2932/2001 ο οποίος εκδόθηκε στα πλαίσια του Κοινοτικού Κανονισμού 3577/1992 «Για την αρχή της ελεύθερης κυκλοφορίας των υπηρεσιών στις θαλάσσιες ενδομεταφορές» και εξακολουθεί να ισχύει.
Με όσο το δυνατόν απλά λόγια, ισχύουν τα εξής:
Οι πλοιοκτήτες, δρομολογούν τα πλοία τους σε γραμμές της επιλογής τους σύμφωνα με την ελεύθερη επιχειρηματική τους πρωτοβουλία, χωρίς να απαιτείται όπως πριν η έκδοση «άδειας σκοπιμότητας» από το Υπουργείο.
Οι πλοιοκτήτες υποχρεούνται, μέχρι την 31 Ιανουαρίου κάθε έτους, να υποβάλλουν τα δρομολόγια των πλοίων τους, στις γραμμές της επιλογής τους, για περίοδο ενός έτους (από 1η Νοεμβρίου, μέχρι 31η Οκτωβρίου του επομένου).
Εφόσον δεν υποβληθούν δρομολόγια, ή από αυτά που υποβληθούν δεν καλύπτονται επαρκώς οι συγκοινωνιακές ανάγκες, το Υπουργείο παρεμβαίνει για να εξασφαλίσει το απαιτούμενο επίπεδο εξυπηρέτησης.
Αρχικά παρεμβαίνει με τη δημοσίευση προσκλήσεων εκδήλωσης ενδιαφέροντος για τη σύναψη συμβάσεων ανάθεσης δημόσιας υπηρεσίας για την αποκλειστική εξυπηρέτηση συγκεκριμένων γραμμών, μέχρι πέντε χρόνια, χωρίς επιβάρυνση του κρατικού προϋπολογισμού.
Στην περίπτωση που, και με αυτή τη διαδικασία, δεν καλυφθούν οι ανάγκες, το Υπουργείο δημοσιεύει προκήρυξη για την εξυπηρέτηση δρομολογιακών γραμμών με σύναψη σύμβασης δημόσιας υπηρεσίας (επιδότηση) κατόπιν δημόσιου διεθνούς μειοδοτικού διαγωνισμού, έναντι μισθώματος.
Για την αναγκαιότητα της προκήρυξης γνωμοδοτεί στον Υπουργό το Σ.Α.Σ. Το Συμβούλιο Ακτοπλοϊκών Συγκοινωνιών έχει θεσμοθετηθεί με το άρθρο ένατο του Ν. 2932/2001.Σε αυτό συμμετέχουν, εκτός των άλλων, και εκπρόσωποι των ΟΤΑ Α’ και Β’ βαθμού καθώς και των Επιμελητηρίων.
Στο πλαίσιο αυτό, κάθε έτος, εκδίδεται Υπουργική Απόφαση για τον καθορισμό «Ενδεικτικού Γενικού Δικτύου Ακτοπλοϊκών Συγκοινωνιών».
Το Δίκτυο αυτό, λαμβάνεται υπόψη για την προκήρυξη (επιδότηση) των «κενών» ακτοπλοϊκών συνδέσεων, που θα προκύψουν μετά από την υποβολή των ετήσιων και ελεύθερων δηλώσεων των πλοιοκτητών για την τακτική δρομολόγηση των πλοίων τους.
Την περίοδο 1990-2000, με το παλιό θεσμικό πλαίσιο, ο αριθμός των επιδοτουμένων ακτοπλοϊκών γραμμών, δεν ξεπερνούσε τις 35 το χρόνο, με κόστος που έφθανε τα 7 με 8 εκατ. ευρώ.
Την περίοδο 2002-2010, με το νέο θεσμικό πλαίσιο, οι επιδοτούμενες γραμμές έφθασαν τις 85, και το κόστος τους τα 90 με 100 εκατ. ευρώ.
Σήμερα έχουν περιοριστεί κάτω από τις 70.
Η κατάσταση αυτή εξηγεί γιατί οι πλοιοκτήτες προτιμούσαν να εξυπηρετούν γραμμές με «συμβάσεις ανάθεσης δημόσιας υπηρεσίας» παίρνοντας τη σίγουρη επιδότηση, παρά να εξυπηρετούν γραμμές με «ελεύθερη δρομολόγηση» που εμπεριείχαν το επιχειρηματικό ρίσκο.
Η περίπτωση της Σαμοθράκης είναι χαρακτηριστικό παράδειγμα.
Συνδεόταν με την Αλεξανδρούπολη, με μη επιδοτούμενα δρομολόγια και με το Λαύριο, τη Λήμνο και την Καβάλα με επιδοτούμενα.
Με το ξέσπασμα της οικονομικής κρίσης και τον περιορισμό των επιδοτουμένων γραμμών άρχισαν και τα προβλήματα:
(ι) Το καλοκαίρι του 2009, τέσσερα πλοία (ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ, ΠΑΝΑΓΙΑ ΣΟΥΜΕΛΑ, ΣΑΜΟΘΡΑΚΗ και ΝΟΝΑ ΜΑΙΡΗ ) κατέπλευσαν στο λιμάνι της Αλεξανδρούπολης προς παροπλισμό.
(ιι) Στις αρχές του 2009, η Σαμοθράκη έμεινε χωρίς συγκοινωνία για πολλές ημέρες.
Η επί σειρά ετών «ελεύθερη-γόνιμη γραμμή» Αλεξανδρούπολης-Σαμοθράκης, άρχισε να γίνεται προβληματική.
Κάτω από την πίεση των γεγονότων αλλά και των τοπικών φορέων χαρακτηρίστηκε «άγονη».
Ευτυχώς με την 3327.1/06/7-4-2011 Απόφαση του Υπουργείου Θαλασσίων Υποθέσεων Νήσων και Αλιείας, εγκρίθηκε η μίσθωσή της μέχρι 31 Οκτωβρίου 2019, με το Ε/Γ-Ο/Γ ΣΑΟΣ, αντί μισθώματος 6.141 ευρώ ανά δρομολόγιο.
Με την οικονομική κρίση, εύλογα η Πολιτεία δεν έχει τη δυνατότατα επιδότησης όλων των «κενών» ακτοπλοϊκών συνδέσεων.
Έτσι παρά το γεγονός ότι σε όλες τις κατ’ έτος εκδιδόμενες Υπουργικές Αποφάσεις καθορισμού του «Ενδεικτικού Γενικού Δικτύου Ακτοπλοϊκών Συγκοινωνιών» περιλαμβάνεται και η γραμμή Λαύριο-Λήμνος-Σαμοθράκη-Αλεξανδρούπολη (βλέπε ενδεικτικά ΦΕΚ 2769 Β/30-10-2013 και ΦΕΚ 2964Β/4-11-2014) κανένας πλοιοκτήτης δεν εκδηλώνει ενδιαφέρον αλλά και το Υπουργείο δεν την προκηρύσσει.
Στη Σαμοθράκη, όπως και σε κάθε νησί, όπου η κίνηση δεν επαρκεί για την κερδοφόρα λειτουργία του πλοίου, ο Κανονισμός 3577/92 παρέχει στο Υπουργείο, μέσω του Άρθρου 4, τη δυνατότητα επιδότησης για να διατηρείται ένα αποδεκτό επίπεδο ακτοπλοϊκής εξυπηρέτησης, χάριν του δημοσίου συμφέροντος, όπως ήδη έχει γίνει.
Όμως, δημόσιο συμφέρον δεν είναι η σύνδεση ενός νησιού με πολλά λιμάνια, αλλά η εξασφάλιση τακτικών, αξιόπιστων και προσιτών ακτοπλοϊκών υπηρεσιών σε όλη τη διάρκεια του έτους ανάμεσα στο νησί (Σαμοθράκη) και την ηπειρωτική χώρα (εν προκειμένω την Αλεξανδρούπολη, η οποία είναι και πρωτεύουσα του νομού), ώστε να εξασφαλίζεται η συνοχή και η κινητικότητα του πληθυσμού.
Συνεπώς, κατά την άποψη μου, ερωτήσεις στη Βουλή, όπως αυτή (13-2-2013) του βουλευτή της ΔΗΜΑΡ Βασίλη Οικονόμου (το Λαύριο ανήκει στην εκλογική του περιφέρεια), συναντήσεις, όπως αυτή (31-3-2015) των Δήμων Αλεξανδρούπολης και Σαμοθράκης, του ΟΛΑ Α.Ε και του Επιμελητήριου Έβρου με τον Πρόεδρο του Συνδέσμου Επιχειρήσεων Επιβατηγού Ναυτιλίας και συσκέψεις, όπως αυτές που πραγματοποιήθηκαν την Πέμπτη 22 Μαρτίου 2012, στην Αντιπεριφέρεια Έβρου και την Παρασκευή 3 Απριλίου 2015, στο Επιμελητήριο Έβρου, για την ακτοπλοϊκή σύνδεση Αλεξανδρούπολης – Σαμοθράκης – Λαυρίου, τουλάχιστον όσο διαρκεί η οικονομική κρίση, είναι καταδικασμένες σε αποτυχία, ασχέτως αν γίνονται από πραγματικό ενδιαφέρον ή από μικροπολιτικές σκοπιμότητες.
Παπανικολόπουλος Νικόλαος
Υποναύαρχος Λ.Σ (ε.α)
