Τι αναφέρει στην επιστολή του ο Αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος – Τα “99 ωραιότατα ονόματα του Αλλάχ” και του Θεού των Εβραίων, μαζύ με λίστα τραγουδιών του Άσιμου και της… Ριάνα !!! – Αυτά είναι τα κατορθώματα του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου
«Αν υποθέσουμε ότι ήταν υπερβολικά “χριστιανικό” ή “κατηχητικό” το μάθημα των Θρησκευτικών μέχρι τώρα, τι είδους μάθημα διαμορφώνουν πλέον οι παρακάτω υπερβολές;», αναρωτιέται στην επιστολή του ο Αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος, παραθέτοντας αναλυτικά ανά τάξη τα σημεία των προγραμμάτων σπουδών που απομακρύνουν το μάθημα από το ίδιο το αντικείμενό του.
Λίστα τραγουδιών από τον Πορτοκάλογλου και τον Άσιμο μέχρι τους Χαΐνηδες και τη Ριάνα, σαφείς αιχμές για ζητήματα όπως το προσφυγικό ή ακόμα και το Κυπριακό, γελοιογραφίες για τους θρησκευτικούς πολέμους συγκροτούν τις νέες κατευθύvσεις που δίνονται.
Στην εκτενή επιστολή, ο Αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος καταλήγει ότι το μάθημα των Θρησκευτικών «όντως δεν μετατράπηκε σε θρησκειολογία, απλώς καταργήθηκε», εξηγώντας ότι πρόκειται πλέον για ένα μη θεολογικό μάθημα που έχει εξαλλαχθεί σε διδασκαλία βασικών εννοιών μέσα από πολιτιστική, φιλοσοφική, ιστορική, κοινωνιολογική, ηθική ή και καλλιτεχνική προσέγγιση του θρησκευτικού φαινομένου.
Χαρακτηριστικά παραδείγματα
1. Στη Γ’ Δημοτικού
Που είναι είναι η πρώτη τάξη διδασκαλίας του μαθήματος των Θρησκευτικών, το εκπαιδευτικό υλικό αναλύει θρησκευτικές έννοιες και το περιεχόμενο τους σε διάφορα θρησκεύματα.
Στις «Θρησκευτικές γιορτές ημέρες γεμάτες χαρά και σημασίες» ο μαθητής των 7-8 ετών διδάσκεται «Χαιρόμαστε γιορτάζοντας»: τη Ρος Ασανά (Εβραϊκή Πρωτοχρονιά), την Ιντ αλφιτρ των μουσουλμάνων. Για τις ορθόδοξες εορτές υπάρχει μία μονοσέλιδη αναφορά για τα είδη τους.
Ακολουθεί αναφορά στα θρησκευτικά σύμβολα της κάθε θρησκείας και ανάλυση τους, ενώ το εκπαιδευτικό υλικό πληροφορεί τον οκτάχρονο μαθητή για «Τα 99 Ωραιότατα Ονόματα για τον Αλλάχ των μουσουλμάνων» και «Τα ονόματα του Θεού για τους Εβραίους: Γιαχβέ, Αδωναΐ, Ελοχίμ».
Σε αυτόν τον θεματικό κύκλο εκτίθενται οι εορτές με τα σύμβολα του Θεού, χωρίς να υπάρχει οργανική και λογική σύνδεση ανάμεσα τους.
2. Στη Δ’ Δημοτικού
Στην ενότητα «Ιεροί τόποι και ιερές πορείες» δίδεται εκπαιδευτικό υλικό με εναρκτήριο το κείμενο:
«Οι συμμαθητές και οι συμμαθήτριές της την ακούν και τη ζηλεύουν: και πού δεν έχει πάει η Ζωή! Αυτά, όμως, μέχρι πέρσι- γιατί φέτος άλλαξε προορισμούς η Ζωή:
πρώτα σε ένα κοντινό κέντρο φιλοξενίας προσφύγων, μετά στο νοσοκομείο της πόλης μας, στο τέλος σε μια φυλακή».
Προφανώς το κείμενο αποβλέπει, πλην άλλων, να ευαισθητοποιήσει τα παιδάκια της Δ’ Δημοτικού για το προσφυγικό πρόβλημα ως ανθρωπιστικό ζήτημα.
Το κάνει όμως όχι απλώς με όρους απολύτως μη θεολογικούς αλλά γενικά μη θρησκευτικούς.
Το εκθέτει ως ζήτημα κοινωνικής ψυχολογίας. Η θεολογική διάσταση απουσιάζει.
3. Στην Ε’ Δημοτικού
Στο μουσικό υλικό της Ε’ Δημοτικού αποκτά άλλη διάσταση η ακρόαση του τραγουδιού
«Η δική μου η πατρίδα» (1998), σε στίχους της Νεσιέ Γιασίν και μουσική του Μάριου Τόκα, αν γνωρίζουν τα παιδιά ότι οι στίχοι του τραγουδιού γράφτηκαν το 1977 από την τότε δεκαοκτάχρονη Τουρκοκύπρια ποιήτρια Νεσιέ Γιασίν (Neshe Yashin), σήμερα καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο της Κύπρου, και ότι ο Ελληνοκύπριος μουσικοσυνθέτης Μάριος Τόκας υπηρετούσε τη θητεία του ως φαντάρος κατά τη διάρκεια της τουρκικής εισβολής στην Κύπρο το 1974.
Οι υποδείξεις του ΙΕΠ για τη δυνατότητα παρουσίασης της Τραγωδίας της Κύπρου μέσα από ένα τραγούδι δείχνουν ότι ενθαρρύνει όποιον δάσκαλο επιθυμεί να περάσει μέσα από το μάθημα των Θρησκευτικών συγκεκριμένες πολιτικές απόψεις πάνω σε ηθικά, πολιτικά, κοινωνικά ζητήματα.
Δεν νομίζω ότι επιτρέπεται το μάθημα των Θρησκευτικών να μετατραπεί σε διαδικασία μυήσεως των μαθητών σε συγκεκριμένες ιδεολογικές τοποθετήσεις, που θα διχάσουν τη σχολική κοινότητα.
4. Στην Α’ Λυκείου
Στη «Διδακτική Ενότητα 1.3. Επικοινωνία-» (με τους ανθρώπους; με τον Θεό;) το εκπαιδευτικό υλικό παραθέτει προς διδασκαλία τους στίχους από το τραγούδι «Ο Μπαγάσας» του Νικόλα Άσιμου (1997, «Ρε μπαγάσα! Περνάς καλά εκεί πάνω…»), τους στίχους από το «Περιβόλι» (1966) και τη «Συννεφούλα» (1966) του Διονύση Σαββόπουλου, τον 61ο Ψαλμό, στίχους από το τραγούδι «Umbrella» (2007) της Ριάνα.
Προφανώς, μόνο εάν υποβαθμισθεί η βαθειά θεολογική και ανθρωπολογική διάσταση της «Επί του Όρους ομιλίας» μπορεί να συνδεθεί με τους στίχους των παραπάνω τραγουδιών.
5. Στη Β’ Λυκείου
Στο πλαίσιο νοηματοδοτήσεως της έννοιας «Διάλογος» δίδεται μία γελοιογραφία του «Economist» για τους θρησκευτικούς πολέμους:
ένα πεδίο μάχης γεμάτο ερείπια και νεκρούς, ένας επιζών αναφέρει:
«Όλα ξεκίνησαν με μια διαφωνία ποιανού ο Θεός ήταν πιο ειρηνικός, καλοσυνάτος και συγχωρητικός».
Πρόκειται για αντιθρησκευτικά ερεθίσματα, που υποβάλλουν στον μαθητή, στο πλαίσιο ενός μαθήματος θρησκευτικής αγωγής, την αποδοχή της ιδέας ότι οι θρησκείες είναι υπαίτιες για τη βία στον κόσμο και ότι η ισχυρή πίστη οδηγεί σε μισαλλοδοξία.
Αυτή είναι η θέση του επίσημου σχολείου στο πλαίσιο του μαθήματος των Θρησκευτικών;
Ε. Οικονομίδη
