Πως βγήκε το όνομα «κομπογιαννίτης» για τους αγράμματους γιατρούς – Η συμβολή των «μπαρμπέρηδων» στην θεραπεία των ασθενών
Οι “γιατροί” κατά την οθωμανική υποδούλωση ήταν ένα υπαρκτό φαινόμενο στην ύπαιθρο και περιφερόταν παντού, στην Ήπειρο, Μακεδονία, Θράκη και Μικρά Ασία και γιάτρευαν “πάσα νόσο και μαλακία” των υπόδουλων Ελλήνων ακόμη και των κυρίαρχων Μωαμεθανών!.
Πανέξυπνοι, πονηροί, κερδοσκόποι και κυρίως εκμεταλλευτές της τότε αγραμματοσύνης και αφέλειας, προσφέραν ιατρικές γνώσεις για να θεραπεύσουν ασθένειες και μάλιστα σοβαρές.
Κατείχαν κάποιες γνώσεις ,από την χρήση των πάμπολλων βοτάνων που είχε η ελληνική φύση και τα χρησιμοποιούσαν.
Συγκέντωναν τα βότανα και τα αποθηκεύαν σε ένα λεπτό μακρύ μαντήλι μέσα σε κόμπους του υφάσματος και το κρεμούσαν στον λαιμό ως τώρα οι γυναίκες τα λεπτά φουλάρια.
Επειδή ήταν αυτοί που γιάναν τις αρρώστιες, κατά παράφραση της ιδιότητας τους ονόμασαν με την απλοποιημένη γλώσσα ο “κομπογιάνης” αυτός που με τους κόμπους αυτούς , έγιανε τις αρρώστιες. Έτσι όταν έφθαναν σε ένα χωριό έτρεχαν όλοι να συναντήσουν τους κομπογιαννίτες, δηλ. τους αγράμματους “ιατρούς” που γιάναν-θεραπεύαν τις αρρώστιες.
Οι κυκλοφορούντες τότε κομπογιαννίτες καταγόταν συνήθως από την Ήπειρο. Αυτοδίδακτοι με οικογενειακή γνώση των ιδιοτήτων των βοτάνων οι περισσότεροι ήταν από την περιοχή των Ζαγοροχωρίων με πληθώρα βοτάνων.
Όταν εμφανιζόταν σε μία περιοχή προηγούνταν οι κράχτες τους, που με φανταχτερά ρούχα και κουδούνια καλούσαν τους κατοίκους να προσέλθουν στον γιατρό λέγοντας “ήρθε ο καλός γιατρός με τα καλά γιατρικά, τρέξτε να προλάβετε”.
Οι “γιατροί” αυτοί με τσουμπέδες (μακρυά ενδύματα ως οι παπάδες), με άσπρο περιλαίμιο με φέσι με μεγάλη μωβ φούντα, περπατούσαν με πομπώδες στυλ για να δείξουν την επιστημονική τους αυθεντία.
Χαμός γινόταν συνήθως για τον ποιός θα εξετασθεί πρώτος για να “λυτρωθεί από την αρρώστια του, στο μπαρμπέρικο, το κουρείο της εποχής. Αυτό γιατί και ο κουρέας ήταν και αυτός ένας πρακτικός και έβγαζε δόντια με την… τανάλια, ένα αποτελεσματικό εργαλείο της εποχής που είχε πολλές πρακτικές χρήσεις!!
Όπως γράφει η Ελπινίκη Σταμούλη-Σαραντή στα ΘΡΑΚΙΚΑ τόμος 9ος του 1938 έκδοση του Θρακικού Κέντρου “Πως γιάτρευαν στην Θράκη”., οι μπαρμπέρηδες βοηθούσαν τους κομπογιαννίτες και έπαιρναν αίμα από τους αρρώστους για να διώξουν το κακό επειδή έδιωχναν το κακό αίμα.
Ένα τέτοιος γιατρός ήταν στην περιοχή της Αδριανούπολης ο Αποστόλης από τη Λισινίτσα της Β.Ηπείρου, που είχε βγάλει όνομα με τις επιτυχίες του. Αυτός παντρεύτηκε στις Καστανιές Έβρου την πλούσια κόρη του τσορμπατζή (προύχοντα με οικονομική επιφάνεια) Κότα, όπως γράφει πριν 115 χρόνια δηλ.1938- 115= 1823 .
Ας δούμε τώρα κάποιες ανεπανάληπτες ιατρικές συνταγές-θεραπείες που εφαρμοζόταν στην περιοχή την περίοδο εκείνη.
———————————
1.- Δια βελόνι όταν έμβει.
Κόβεις ένα ζωντανό ποντικό στη μέση και να το βάλσ’ εκεί όπου αισθάνεσαι το βελόνι. Να το δέσεις… έβγαινε.
———————————
2.-Πόνος βυζιού ως σκύρος (καρκίνος) ή αλλού
Πάρε κεφάλι προβατίσιο να βγάλς τα μάτια και το κεφάλι να το τινακς στο σκύλο (να το πετάξεις) και να πεις, « πάρτε τη γλυκάδα σας και δώστε στην υγειάτ του βυζιούμ (ποδιού κ.λ.π)».Το ένα μάτ να το βάλεις πάνω στον πόνο και να το αφήσεις 24 ώρες και ύστερα να το πετάξεις στο σκύλο και να πεις τα ίδια.
———————————
3.-Ζωχάδες (αιμορροϊδες)
α.-Να πάρεις σκαντζόχοιρο,να τον κόψεις, να τονε κάνεις στάχτη, να βρέψεις ένα πανί και να το πιπιτίσεις(πασπαλίσεις) στάχτη από τον σκαντζόχοιρο και να το βάλς από πάνω,περνούνε.
β.-Παίρνεις καμηλοκώρελα (περιττώματα) τα ανακατεύεις με νερό και το…πίνεις.
———————————
4.-Σε κτύπημα με όπλο όταν το βόλι έμεινε στο σώμα
Πιάνουν με ένα καπάνι (παγίδα) ένα ποντικό,τον άνοιγαν στην μέση και τον έβαζαν επάνω και … τόβγαζε το μολύβι
———————————
5.-ΚαρδΙοχτύπι(ταχυκαρδία)
Παίρνεις ένα περιστέρι ζωντανό το σχίζεις πίσω από τα ποδαράκια και βγάζεις την καρδιάτ και ακόμα που χτυπάει η καρδιάτ την βουτάς στην ζάχαρη και την καταπίνεις ζεστή και περνάει η χτυποκαρδία.
———————————
6.-Σε πονόλαιμο.
α.-Παίρνεις αλογοφούσκι (κοπριά αλόγου) το δουλεύεις με ξύδι και οχλή (χλιαρή) στάχτη και τα βάζεις στο λαιμό και το δένει; και…περνάει
β.- Παίρνεις μικρό κοτοπούλι μαύρο το σχίζεις στη μέση, βάζεις επάνω χαμομήλι και μπαχάρια(μυρωδικά) το αφήνεις πάνω στο λαιμό 24 ώρες και περνάει
Αυτά για σήμερα… Θα ακολουθήσουν και άλλες πρακτικές και διαχρονικές συνταγές …αποθεραπείας.
Βασίλειος Ευστρ. Ναζλής
