Το Μνημείο βρισκόταν σε μία αυλή και μόλις το 2011 μεταφέρθηκε στη σημερινή του θέση, παραπλεύρως του Εκκλησιαστικού Μουσείου Αλεξανδρούπολης
Από τότε που άρχισα να πηγαίνω στο Γυμνάσιο (1953), το δρομολόγιό μου από το σπίτι μου στην οδό Παπαφλέσσα μέχρι την οδό Μαζαράκη όπου ήταν το Γυμνάσιο, με βόλευε καθημερινά να διαβαίνω ενδιάμεσα την οδό Μαυρομιχάλη.
Στον αριθμό 18 (τότε 12), που σήμερα είναι ένα ιδιωτικό πάρκινγκ, τότε υπήρχε ένα λιτό παραδοσιακό σπίτι της οικογένειας Στεφάνου, όπου στο μέσο της αυλής ορθώνονταν ένα καλοδιατηρημένο και περιποιημένο μνημείο.
Είχα πάντοτε την απορία περί τίνος επρόκειτο, αλλά πάντοτε το ανέβαλα να ρωτήσω κι έτσι ο καιρός περνούσε.
Ώσπου, τις δύο τελευταίες δεκαετίες το θέμα ήλθε στην επικαιρότητα και έτσι πληροφορηθήκαμε σε γενικές γραμμές ότι επρόκειτο για ένα μνημείο προς τιμήν των 30 Ρώσων στρατιωτών που ενταφιάστηκαν εκεί στη συγκεκριμένη αυλή κατά τη διάρκεια του ρωσοτουρκικού πολέμου 1877 – 1878. Σύμφωνα με πληροφορίες το μνημείο μετεγκαταστάθηκε αρχικά και προσωρινά στην κυκλική πλατεία Κύπρου, έμπροσθεν του παλαιού Δημαρχείου και στη συνέχεια (1993-1994) μεταφέρθηκε από τον τότε δήμαρχο στην Πλατεία Εθνικής Ανεξαρτησίας (Ακαδημίας) μέχρι την τελική μετεγκατάστασή του στη σημερινή θέση του.
Μάλιστα, την 28 Οκτωβρίου 2011 έγιναν με λαμπρότητα τα επίσημα εγκαίνια και αποκαλυπτήρια του μνημείου παραπλεύρως του Εκκλησιαστικού Μουσείου, πρώην Γυμνάσιο Αλεξανδρούπολης, προς κοινή θέα και προς τιμήν των πεσόντων Ρώσων στρατιωτών.
Παρακινούμενος λοιπόν από ενδιαφέρον για την ιστορική αλήθεια, γιατί δεν γνωρίζουμε ποια θα ήταν η τύχη του μνημείου εάν δεν το φρόντιζε η συγκεκριμένη οικογένεια Στεφάνου, αποφάσισα να πάρω την παρακάτω αποκαλυπτική συνέντευξη από μια απόγονο τρίτης γενιάς της οικογένειας Στεφάνου και συγκεκριμένα από τη συνταξιούχο δασκάλα κ. Σουλτάνα (Τάνια) Στεφάνου.
Παναγιώτης Κουσίδης
Ερώτηση: Σε κανένα ρεπορτάζ σχετικό με το θέμα δεν αναφέρεται η πραγματική αλήθεια, ότι τόσο το μαρμάρινο μνημείο για τους 30 Ρώσους στρατιώτες, όσο και τα οστά τους, φιλοξενήθηκαν για 115 περίπου χρόνια στην αυλή της οικίας Στεφάνου, στην οδό Μαυρομιχάλη, μέχρις ότου μεταφερθούν σε άλλο χώρο. Ποια είναι η αλήθεια κυρία Τάνια;
Aπάντηση: H αλήθεια είναι ότι αυτό το μνημείο εγώ το θυμάμαι από παιδί. ΄Ητανε κάτι ιερό μέσα στην αυλή μας. Εμείς τα παιδιά όταν σκαρφαλώναμε στο σιδερένιο καγκελάκι, που υπήρχε γύρω από το μνημείο ανάμεσα σε όμορφα λουλούδια για να πάρουμε φρούτα από διπλανά δένδρα (βυσινιές) , ο παππούς μας μάλωνε. Βέβαια εμείς το αντιμετωπίζαμε με σεβασμό.
Ερώτηση: Ποιο είναι το ιστορικό του παππού σου;
Απάντηση: Ο παππούς, που ήταν ρωσικής καταγωγής, είχε έρθει από τη Ρωσία αφού πρώτα πέρασε από τη Βουλγαρία όπου συνάντησε την Ελληνίδα γιαγιά μου ( Σουλτάνα Βουτσά ) που ήταν από το σόι των Βουτσάδων, την παντρεύτηκε, απέκτησαν μια θυγατέρα και ήρθαν και εγκαταστάθηκαν το 1926 στο τότε Δεδέαγατς στην οικία, όπου ήταν το μνημείο προς τιμή των 30 Ρώσων στρατιωτών που θυσιάστηκαν στον ρωσοτουρκικό πόλεμο για να ελευθερώσουν την περιοχή από τους Τούρκους.
Ερώτηση: Το μνημείο αυτό φιλοξενούνταν στην αυλή του σπιτιού σας για πάρα πολλά χρόνια (115 περίπου). Τι απέγινε μετά;
Απάντηση: Αυτό το μνημείο το πήρε ο Δήμος και το εγκατέστησε στο Πάρκο Ακαδημίας, παραμελημένο, μπορώ να πω. Από εκεί και πέρα κατάλαβαν την αξία του και το πήραν και το τοποθέτησαν σε έναν κεντρικό χώρο της πόλης μας (προαύλιο του Μητροπολιτικού ναού Αγίου Νικολάου), ώστε να το γνωρίσει ο κόσμος και να μάθει την αξία του. Αυτό έγινε με την επίβλεψη του Μητροπολίτη και του Δημάρχου και του συνεργείου που ήρθε για να κάνει ανασκαφή κάτω από τον χώρο του μνημείου στην αυλή μας, όπου βρήκαν διάσπαρτα κόκκαλα των Ρώσων στρατιωτών. Τα συγκέντρωσαν, τα έπλυναν και τα τοποθέτησαν κάτω από την επιτύμβια στήλη, για να τιμηθούν και να δικαιωθούν όλοι. Και εμείς που το φιλοξενήσαμε τόσες δεκαετίες και οι Ρώσοι που πολέμησαν τότε για την απελευθέρωσή μας.
Ερώτηση: Kυρία Τάνια πόσα παιδιά είχε ο παππού σας;
Aπάντηση: O παππούς μου ο Κωνσταντίνος Στεφάνου είχε τρία παιδιά. Ένα κορίτσι, τη Σοφία, που ήταν μεγαλύτερη και απ ότι μου είπανε γεννήθηκε στη Βουλγαρία και δύο αγόρια, τον Στέφανο και τον Γιώργο.
Ερώτηση: Ποιος ήταν ο πατέρας σου;
Απάντηση: Πατέρας μου ήταν ο Γιώργος Στεφάνου. Ο πατέρας μου ο Γιώργος και η θεία μου η Σοφία ζούσαν στην ίδια αυλή και το μνημείο βρίσκονταν στη μέση του οικοπέδου και δεξιά και αριστερά είχαμε τα σπιτάκια μας, χαμηλά και απλά. Ο Στέφανος ζούσε σε άλλο σπίτι. Ήταν άνθρωπος της εκκλησίας και βοηθούσε συνέχεια στην εκκλησία του Αγίου Νικολάου.
Ερώτηση: Tί το αξιοθαύμαστο έκαναν, σαν ηρωϊκή πράξη, τα δύο αδέρφια Στέφανος και Γιώργος, που μάλιστα τους αποκαλούσαν «Ρωσάκια» σχετικά με τον ΄Αγιο Νικόλαο;
Απάντηση: Έκαναν διάφορες δουλειές και μάλιστα επικίνδυνες. Σκαρφάλωναν με τα σχοινιά στην οροφή και στον τρούλο της εκκλησίας και έκαναν επισκευές. Γιατί έπρεπε να συντηρηθεί ο ναός και να μην στάζει νερά. Μάλιστα τους καμάρωνε όλος ο κόσμος που τους έβλεπε εκεί ψηλά.
Ερώτηση: Για ποιο ιδιαίτερο λόγο τα αδέρφια ήταν περήφανοι για τον πατέρα τους Κωνσταντίνο Στεφάνου;
Απάντηση: Επειδή φρόντιζε με ζήλο το μνημείο. Μάλιστα μια μέρα στάθηκε δίπλα στο μνημείο και βγήκε φωτογραφία. Τη φωτογραφία αυτή, μαζί με μια επιστολή στη ρωσική γλώσσα την έστειλε στη ρωσική Πρεσβεία στην Αθήνα για να τους ενημερώσει για την ύπαρξη του μνημείου προς τιμήν των Ρώσων στρατιωτών. Στην επιστολή αυτή μάλιστα χρησιμοποίησε το ρώσικο ονοματεπώνυμό του που ήταν ΚΟΝΣΤΑΝΤΙΝ ΜΠΑΛΑΛΑΕΒ.
Ερώτηση: Τι επακολούθησε μετά από αυτό;
Απάντηση: H Ρωσική Πρεσβεία που τα έλαβε από τον παππού μου το 1965 τα διατήρησε μέχρι την ημέρα της μετεγκατάστασης και αναστήλωσης του μνημείου και της επίσημης τελετής, κατά την διάρκεια της οποίας ο Ρώσος Πρόξενος έκανε μνεία για το θέμα και μας παρέδωσαν την επιστολή και τη φωτογραφία.
Ερώτηση: Γνωρίζω ότι υπάρχουν ντοκουμέντα για όσα μας αναφέρατε και ότι με όσα καταθέσατε συμφωνούν τόσο η μητέρα σου Παρασκευή Στεφάνου όσο και ο αδελφός σου Κωνσταντίνος Στεφάνου.
Απάντηση: Είναι αλήθεια ότι η μητέρα μου θυμάται πολύ περισσότερα από εμένα καθώς και ο αδελφός μου. Αλλά σας ανέφερα όλα τα βασικά που βιώσαμε, που γνωρίζουμε και ενθυμούμαστε ως οικογένεια.
Ερώτηση: Μήπως έχετε να προσθέσετε κάτι που ξεχάσατε;
Aπάντηση: Απλώς, θέλω να υπογραμμίσω ότι ο παππούς μου το τιμούσε ξεχωριστά αυτό το μνημείο και συνέχιζε να το φροντίζει ο πατέρας μου και όλοι εμείς. Διαφορετικά δεν γνωρίζω αν θα υπήρχε σήμερα.
Σας ευχαριστώ!
Να είστε καλά!
Υ.Γ.
Ακόμη, επισυνάπτω την επιστολή που είχε σταλεί από τον κ. Μπαλαλάεβ. Σας την παραθέτω μεταφρασμένη.
ΠΡΟΣ ΠΡΕΣΒΕΙΑ ΤΗΣ ΕΕΣΔ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ (1965)
Αγαπημένοι Συμπατριώτες!
Με την επιστολή αυτή σας πληροφορώ ότι στην πόλη μας Αλεξανδρούπολη βρίσκεται το Μνημείο που δημιουργήθηκε στις 13-09-1878, φτιαγμένο από μάρμαρο με σκαλισμένο κείμενο στη ρωσική γλώσσα:
«ΑΔΕΛΦΙΚΗ ΜΝΗΜΗ ΣΤΟΥΣ 30 ΡΩΣΟΥΣ ΣΤΡΑΤΙΩΤΕΣ ΤΗΣ 3ης ΠΕΖΙΚΗΣ ΜΕΡΑΡΧΙΑΣ ΤΟΥ 9ου ΣΤΑΡΟΙΝΓΕΡΜΑΝΑΣΚΟΓΟ ΠΟΛΚΑ ΠΟΥ ΕΔΩΣΑΝ ΤΗ ΖΩΗ ΤΟΥΣ ΣΤΗΝ ΠΟΛΗ “NTENTE-AΓΑΤΣ” ΠΟΛΕΜΩΝΤΑΣ ΜΕ ΤΟΥΣ ΤΟΥΡΚΟΥΣ».
Στέλνω την φωτογραφία της μνήμης αυτής μαζί με την δική μου φωτογραφία. Μένω στην Αλεξανδρούπολη από το 1926.
Με σεβασμό
Κ. ΜΠΑΛΑΛΑΕΒ
10/11/1965
