Του ΣΧΟΛ-ιαστή
Και μιά, που η προτομή της Δόμνας Χατζή-Βιζβίζη βρίσκεται δίπλα στο Φάρο, ας πιάσουμε το ιστορικό αυτής της ηρωίδας κάνοντας τομπορλούκι τις χρονολογίες.
Μια μικρή εισήγηση ακόμα σ’ αυτό το κομμάτι, νομίζω είναι απαραίτητη.
Ιστορικά και για τον τόπο μας η Δόμνα ήταν κάτι περισσότερο από ηρωίδα καπετάνισσα.
Ήταν κόρη καπετάνιου, γεννήθηκε το 1784 στην Αίνο και από μικτή πολεμούσε τους κουρσάρους πλάι στον πατέρα της.
Τώρα αν στην ιστορική της αφήγηση που στη συνέχεια θα καταπιαστούμε, ντύνουμε τα γεγονότα της με σατιρική διάθεση, αυτό το κάνουμε ως γνωστό για να γίνει το κείμενο πιο κατανοητό, που κατά τ’ άλλα είναι σοβαρό και πατρωτικό.
Όποιος από τους αναγνώστες της Ε.Θ. θέλει να ανοίξει κάνα ρημαδοβιβλίο, θα «ΜΑΣ» παραδεχθεί, όποιος δε θέλει περνάει την εφημερίδα κι εμένα δεκατέσσερες γενεές. Έχουμε μάθει από τέτοια. Κλείνει η εισαγωγή.
Η καπετάνισσα, λοιπόν, Δόμνα Βιζβίζη, δεν σταματούσε να πολεμά τον εχθρό και από το προπύργιο του νησιού ΥΔΡΑ όταν έφθασε εκεί στις 21 Ιουλίου του 1822 με την πολιορκία του Ευρίπου. Τραγική μέρα για τον Ελληνισμό και ενώ η Δόμνα άρχισε τον αγώνα εναντίον του Τουρκικού στόλου, στέλνει συνάμα και μια συγκλονιστική επιστολή προς όλους του Έλληνες καπεταναίους να τρέξουν στον αγώνα «υπέρ πάντων η Πατρίς».
Δυστυχώς όμως η ανταπόκριση σ’ όλους δεν ήταν καθολική, γιατί το μεταξύ τους γινάτι για οφίσια και αντιρρησίες ήταν χαρακτηριστικό. Είχαν αναποφασιστικότητα να πυρπολήσουν ή όχι τον Τουρκικό στόλο και καθυστερούσαν τραγικά να πάρουν οριστική απόφαση.
Και μάλιστα οι διαφορές και διαφωνίες τους γινόντουσαν πάνω στο πλοίο το δικό της που έδωσε η Δόμνα για τις συνεδριάσεις των οπλαρχηγών.
Στο μπρίκι αυτό, κληρονομιά από τον πατέρα της υπήρχε ειδική αίθουσα συσκέψεων.
Η επιστολή που έστειλε προς τους καπεταναίους η Δόμνα, ένα είδος ουλτιμάτουμ και που την παρέλαβαν και τα μέλη τα ηγετικά του Αρείου Πάγου που παρευρίσκοντο κι αυτά στο μπρίκι έγραφε:
«Κύριοι κυβερνήτες και καπεταναίοι, είμαι πολύ απογοητευμένη στο να μη παίρνετε ακόμη οριστική απόφαση τι θα γίνει με τον αγώνα μας ενάντιο του εχθρού, με συγχωρείτε αλλά κατά την γνώμη μου καταντήσατε αστικές κλασομπανιέρες με την μαλθακότητά σας. Το ξέρω καλά. Και ξέρω ακόμα ότι ο μόνος που ξεχώριζε από το σινάφι σας και είχε λίγο φιλότιμο ήταν εκείνος ο Εμμανουήλ Παππάς, Θεός σχωρέστον ο Γιαραμπής, που δυστυχώς πέθανε μέσα στο καράβι του εξαντλημένος με την επανάστασή στη Μακεδονία.
Γι’ αυτό και πέθανε ο καπτάν Μανώλης, γιατί είχε φιλότιμο, αλλιώς μπορεί να γινόταν και Αρειοπαγίτης.
Τρία ολόκληρα τώρα, διαφεντεύω τα πάντα από το σκάφος μου με υπαρχηγό παληκάρι σωστό, τον καπετάνιο Σταυρή.
Αν δεν μπορείτε εσείς, μπορώ να κάνω εγώ μόνη μου τον αγώνα για την πατρίδα.
Με ρίχνετε συνεχώς μη πέρνοντας την απόφαση και περνάει ο καιρός με τις διαφωνίες και τις ίντριγκές σας.
Συμφωνία δε βλέπω, γιοκ και με αλληθωρίσατε.
Λοιπόν. Το αποφάσισα. Το μπρίκι θα το δώσω στον Κανάρη για να μπουρλοτιάσει επιτέλους την Τουρκική ναυαρχίδα ενώ έσειες θα χασομερείτε με άσκοπα λόγια για προσφορά προς την πατρίδα και τον ιερό αγώνα μας.
Αφήστε τις μεγάλες υποσχέσεις και τα μπεγλέρια σας γιατί αν ανοίξω το στόμα μου και σας σούρω για όσα αδιαφορείτε, θα γελάσει όλη η Ελλάδα και το Δεδέ-Αγάτς».
Δόμνα Χατζή-Βιζβίζη
Αυτή ήταν η δικιά μας Δόμνα και να γιατί ήταν δικιά μας.
Η Αίνος το 1821 αριθμούσε 300 καράβια παρακαλώ και τα έδωσε όλα στον αγώνα.
Ένα φλας-μπακ στην ιστορική διαδρομή, συγκεκριμένα το 1808, η Δόμνα σε ηλικία 24 ετών παντρεύεται το καπετάνιο Αντώνη Χατζή-Βιζβίζη.
Προτού μετακομίσει στη περιοχή μας που ήταν στρατηγικό σημείο ελέγχου για όλο το Αιγαίο, έγινε στη γενέτειρα της ένας γάμος μεγαλοπρεπής.
Άμα παντρευότανε τότε κόρη καπετάνιου, μαζευότανε άρχοντες, προύχοντες και καπετάνιοι από όλα τα μέρη. Πάντα σε τέτοιες γιορτές είχε μεγάλο μπούγιο από λογής-λογής επισκέπτες.
Κάτι ευκαιριατζήδες, κάτι λαμόγια της τζάμπα μάσας, κάτι Ελληνάρες με τίτλους και πολιοντεκεκέδες που ‘χανε κόψει και κολλήσει για παράσημο, και λαός μπλεμπάγια που ξελαρυγγιαζότανε στις ευχές, αλλά και πολλοί αγωνιστές ναυτικοί και μπουρλοτιέρηδες, μεγάλο καλαπαλίκι.
Παρομοιώδης φιλόξενη ήταν στα νιάτα της η Δόμνα.
Κάθε ξένος πατριώτης ναυτικός ή καμπίσιος που περνούσε από το αρχοντικό κονάκι της, τον καλιώτανε πολύ φιλόξενα. Ανοικτό το σπιτικό της σ’ όλα τα βλέμματα του κόσμου. Ιδίως σε ξεχωριστούς Έλληνες.
– Θέλετε, αγαπητέ αγωνιστή, να σας κεράσουμε μια τρίππα;
– Τί είναι η τρίππα, ρωτούσε ο φιλοξενούμενος
– Έτσι λέμε τον πατσά εμείς. Το μάθαμε από τους Ιταλούς καραβοκύρηδες που καλαφατίζανε εδώ στον ταρσανά μας τα καϊκιάς τους.
Και άμα θέλετε, να σας δώσουμε και για το ταξίδι σας τρίππες γιατί έχουμε περισσευούμενες.
Πας ξένος και διερχόμενος, την ευλογούσε για την φιλοξενία της.
Λόγια δε λέμε όποιος το νομίζει, ας ανοίξει το ιστορικό αντίγραφο του Εθνολογικού Μουσείου Αθηνών, εκδόσεις Μπουσόν (Κεφ. XXVσελ. 50-58) μα δει τι καλά που ήτανε στο Δομναιϊτικό σπίτι.
Η Βιζβίζη, είχε κι άλλους τρόπους συμμετοχής στον αγώνα. Τον ενίσχυσε σ’ όλη της την δράση με όπλα και τρόφιμα. Θάσος, Σκιάθος, Σκόπελος, Αλόννησος και Λήμνος, ενισχύθηκαν πολύ για την αντιμετώπιση της ενεργειακής επίθεσης του εισβολές στο θαλάσσιο πεδίο.
Κάθε εχθρική αρμάδα που ξεμύτιζε στα ανοιχτά τους βούλιαζε με τους κανονιοβολισμούς, πολεμώντας τους ολόκληρα μερόνυχτα με το στόλο της.
Χαρακτηριστική είναι η επιστολή που της έστειλε ο οπλαρχηγός Οδυσσέας Ανδρούτσος με ευγνωμοσύνη και ευχαριστίες.
«Ο Ζαερές και το μπαρούτι όπου μας εκουβάλησες, κυριολεκτικά μας έσωσαν.
Η Τουρκιά πάει κλάφτηνε. Έτσι είναι αρχοντοδέσποινα Βιζβίζη, αυτοί οι Μεμέτηδες.
Πρώτα αρχίζουνε να δείχνουνε το ακονισμένο γιαταγάνι τους και μετά στη μάχη φωνάζουν ‘‘Μπίρ Αλλάχ, γκλτίν Γκιαούρ’’.
Επειδή όμως στα καράβια είναι κουτούκες από μυρμίγκια, εμείς τους δουλεύουμε με την μέθοδο ‘’ΘΑΛΑΤΤΑ’’. Δηλαδή επειδή, όπως είπα, είναι βουβάλες σε ναυμαχίες, εμείς οργανώνουμε μπουρλότα αστραπής, αιφνιδιαστικά, ξύπνια Ελληνικά. Μέχρι να το πάρουνε χαμπάρι, θα λασπώσει το πιλάφι τους. Το μπαρούτι που μας έστειλες, είναι πρώτο πράμα, έξτρα γκούντα πριμ, έξοχο. Κάψαμε ως τώρα πολλούς Τουρκικούς καβάλους.
Με τον δέοντα σεβασμό στο πρόσωπό σας Ανδρούτσος, οπλαρχηγός και μεμετοφάγος».
Η Δόμνα δεν ήταν μόνο καπετάνισσα, ήτανε και στρατηλάτης. Από τα κείμενα των ιστορικών και την κρυφή συνάντησή της με τον Κανάρη, συμπεραίνει κανείς, πως δική της ήταν η ιδέα να πυρπολήσουν τον τουρκικό στόλο.
Ο ΣΧΟΛ-ιαστής
