Απεβίωσε στην Οδησσό, όπου διετέλεσε Δήμαρχος στις 2 Μαΐου 1907 – Τιμήθηκε με τίτλους ευγενείας από την Ρωσική Κυβέρνηση – Το Μαράσλειον Διδασκαλείον στην Φιλιππούπολη
Η εφημερίδα “ΕΜΠΡΟΣ” του Δημ. Καλαποθάκη την Τετάρτη 2 Μαΐου 1907 τ.3.783 στην κεντρική του επικεφαλίδα με παχιά γράμματα αναγράφει.
ΘΑΝΑΤΟΣ ΤΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ ΜΑΡΑΣΛΗ ΕΙΣ ΤΗΝ ΟΔΗΣΣΟΝ.
—————————————————————-
Ο Γρηγόριος Μαρασλής απέθανεν ει την Οδησσό.
Χθεσινό τηλεγράφημα που στάλθηκε το απόγευμα από την Οδησσό, αναφέρει ότι ο μεγάλος εθνικός ευεργέτης, “ο γηραιός και υψηλόφρων και πατριωτικότατος πρεσβύτης “Γρηγ. Μαρασλής, που τελευταία επέστρεψε στην Οδησσό από την Ευρώπη, όπου συχνά πήγαινε εδώ και μερικά χρόνια για λόγους υγείας πέθανε. Η κρίσις ήταν αναμενόμενη από καιρό και ήταν γνωστό ότι εξ αιτίας των γηρατειών, ο εθνικός αυτός άνδρας δεν θα κατόρθωνε να αποφύγει το μοιραίο.
Ποιός ήταν? Γεννήθηκε το 1830 ή 1832 στην Οδησσό. Ο πατέρας του ήταν έμπορος καταγόμενος από την Φιλιππούπολη και από εκεί πήρε το προσωνύμιο Μαράς (ο καταγόμενος από το Μαρά).Η περιουσία που του άφησε δεν ήταν πολύ μεγάλη. Υπέγραφε πάντα ως Γρηγόριος Γρηγορίου Μαρασλής.
Σπούδασε στο Παρίσι, όπου παρακολούθησε μαθήματα πολιτικών επιστημών. Επανήλθε στην Οδησσό και ανέλαβε τις επιχειρήσεις του πατέρα του και με ιδιαίτερο ζήλο τις επέκτεινε και κέρδιζε πολλά χρήματα. Στην Οδησσό εθεωρείτο εξέχουσα προσωπικότητα.
Ήταν κάτοχος μεγάλης κτηματικής περιουσίας και συνέδεσε την τύχη του με αυτή της πόλης. Τότε η πόλη ήταν πολύ μικρή που με την πάροδο των χρόνων και την ακμή της, η κτηματική του περιουσία πήρε μεγάλη αξία, που έφθανε στα 10.000.000.Πολλοί πιστεύουν ότι ήταν πάνω από 30.000.000.
Η πόλη της Οδησσού τον τίμησε πολλές φορές και τον εξέλεγε παμψηφεί δήμαρχο.
Επί δημαρχίας του, η Οδησσός είδε μεγάλη πρόοδο, όση ουδέποτε άλλη φορά. Ανήγειρε εκεί το μεγάλο θέατρο και πολλά δημοτικά κοινωφελή κτίρια, φιλανθρωπικά καταστήματα, κήπους, δρόμους και πλατείες.
Από το δημαρχιακό αξίωμα παραιτήθηκε τελευταία όταν έγινε 75 χρονών γιατί θέλησε να ξεκουραστεί.
Προ διετίας (1905), παντρεύτηκε μία Ρωσίδα ευγενικής καταγωγής, που ζήτησε πριν από πολλά χρόνια σε γάμο, αλλά συναντούσε οικογενειακές αντιδράσεις.
Όσο ήταν δήμαρχος, αλλά και μετά έκανε πολλές δωρεές, ανεξάρτητα από εθνικότητα, δίνοντας χρηματική βοήθεια σε όλους.
Η ρωσική κυβέρνηση αναγνωρίζοντας τις μεγάλες του υπηρεσίες προς την Ρωσία, του απένειμε τίτλους ευγενείας με ανώτερο όλων, αυτόν του “Μυστικοσυμβούλου και Κλειδούχου της Αυλής”.
Δεν γινόταν αυτοκρατορική γιορτή, χωρίς να καλέσουν τον Μαρασλή. Είναι γνωστή η αυστηρή εθιμοτυπία της ρωσικής αυλής ,που καλούσε πρίγκιπες και ηγεμόνες και μεταξύ αυτών και τον Μαρασλή.
Σώζεται ακόμη η κατοικία του πατέρα του, που διατηρείται ως εθνικό κειμήλιο. Εκεί συγκεντρωνόταν μυστικά και συνεδρίαζαν τα μέλη της Φιλικής Εταιρείας, που ανέστησε την Ελλάδα από την δουλεία. Ο πατέρας του ήταν από τους πρώτους Έλληνες, που μυήθηκε στα μυστικά της Εταιρείας και εργάσθηκε με όλες τις δυνάμεις του, για να πετύχουν οι σκοποί της.
Ο Γρηγόριος Γρηγορίου Μαρασλής είχε καλλιτεχνική ψυχή και το μέγαρο του αποτελούσε ένα αληθινό καλλιτεχνικό μουσείο, όπου συγκεντρωνόταν εξέχοντες καλλιτέχνες και άνθρωποι των γραμμάτων που τους βοηθούσε χρηματικά, όταν του δινόταν η ευκαιρία. Πριν από πολλά χρόνια τον επισκέφτηκε Έλληνας αρχίατρος, που δεν ζει πιά και μόλις γύρισε στην Αθήνα, πήγε στο Υπουργείο Εξωτερικών και είπε στον υπουργό εξωτερικών, ότι το μόνο καλλιτεχνικό απόκτημα για το κράτος ήταν να επιδιώξει να του δωρηθεί η συλλογή των εικόνων του. Μετά από μερικά χρόνια, ο Μαρασλής μόνος του δώρισε μεγάλο μέρος της συλλογής του στην Ελληνική Πινακοθήκη των Αθηνών.
Κάθε μέρα διάβαζε μόνος του τα εκατοντάδες αιτήματα, για χρηματική βοήθεια και σπάνια αρνιόταν. Είχε όμως της εξής ιδιοτροπία και θύμωνε πολύ όταν δεχόταν αιτήσεις για συμπληρωματικές δαπάνες. Έδινε τις περισσότερες, χωρίς συζήτηση, ότι του ζητούσαν, αλλά όταν έδινε χρήματα για ένα σκοπό, θεωρούσε εκβιασμό να του ζητούν συμπληρωματική βοήθεια. Για το λόγο αυτό υπάρχουν μερικά έργα ημιτελή, όπως το Ενυδρείο του Ζωολογικού Κήπου, που στοίχισε περισσότερα του προϋπολογισθέντος.
Στο Μέγαρο του, δημιούργησε ειδικό γραφείο δωρεών και ασχολείτο αποκλειστικά με την αλληλογραφία.
Ο Μαρασλής είχε απέχθεια στις χρηματιστηριακές επιχειρήσεις, για το λόγο αυτό δεν συμμετείχε σε τράπεζες.
Η βασίλισσα της Ελλάδος όσες φορές περνούσε από την Οδησσό, συναντιόταν με τον Μαρασλή, που πρώτος μαζί με άλλους Έλληνες την υποδεχόταν.
Η φιλοξενία των Ελλήνων στο μέγαρο του ήταν παροιμιώδης. Κάθε Έλληνας, που περνούσε από την Οδησσό, έπρεπε οπωσδήποτε να επισκεφτεί τον “μέγα εθνικό ευεργέτη τον υπέρ πάντας την Ελλάδα αγαπώντα”.
Ο Μαρασλής απαντούσε μόνος του στις περισσότερες επιστολές, σε όσους ζητούσαν την συνδρομή του ή την έκδοση των βιβλίων τους από την “Βιβλιοθήκη”.
Πριν λίγες μέρες Έλληνας μεταφραστής κάποιου έργου, πήρε επιστολή του, όπου του ζητούσε συγγνώμη, γιατί λόγω απουσία του άργησε να του απαντήσει στην αίτηση του, που την έκανε δεκτή και υπέγραψε =πρόθυμος δούλος σας+.
Το ότι δεν αρνήθηκε ποτέ βοήθεια για συγγραφείς και μεταφραστές, η “Μαράσλειος Βιβλιοθήκη”, εξέδωσε μερικά βιβλία, που η επιτυχία τους ήταν μικρή.
Στο πιεστήριο βρίσκεται ήδη, νέα πολυτελής έκδοση της βιβλιοθήκης “Η ΑΓΙΑ ΣΟΦΙΑ”, με καλλιτεχνικές εικόνες μεγάλης αξίας.
Υπολογίζεται ότι διέθεσε για την βιβλιοθήκη σε αμοιβές συγγραφέων, μεταφραστές και εκδόσεις βιβλίων 1.000.000.
Από 12 ετίας (1895)έδινε δωρεές στην ελεύθερη Ελλάδα. Μεταξύ των άλλων δωρεών αναφέρονται, αυτή από 100.000φράγκα,για την ανέγερση του Διδασκαλείου Αθηνών, για το Βασιλικό Θέατρο, για την ανέγερση της Εμπορικής Ακαδημίας Αθηνών, για το Ενυδρείο Φαλήρου και η δωρεά του στην Ελληνική Πινακοθήκη, μεγάλου αριθμού πινάκων διασήμων Ρώσων ζωγράφων. Τελευταία του δωρεά ήταν αυτή από 130.000,για την ίδρυση Ορφανοτροφείου στην Κέρκυρα.
Υπολόγιζε ότι 1.000.000 ετήσιο εισόδημα δαπανούσε για δωρεές και συντηρήσεις διαφόρων οικοδομών που ανήγειρε με δαπάνες του.
Το 1902 η Ελληνική Κυβέρνηση του απένειμε τον “Ελληνικό Μεγαλόσταυρο”, που το θεώρησε ως την μεγαλύτερη τιμή που του έκανε η Πατρίδα.
Στο Παρίσι όπου σπούδαζε, γνώρισε τον δολοφονηθέντα πρώην υπουργό Θεόδωρο Δεληγιάννη, με τον οποίο διατηρούσε αλληλογραφία μέχρι την δολοφονία του.
Τη ελεύθερη Ελλάδα δεν την επισκέφτηκε ποτέ, αλλά τον έκαιγε ο πόθος να την δει πριν πεθάνει. Οι γιατροί του το απέτρεπαν, φοβούμενοι μήπως από την συγκίνηση που θα ένιωθε κατά την υποδοχή του από τον λαό, του έκαμνε μεγάλο κακό.
Έλεγε σε όλους ότι ήθελε να πάει στη Ελλάδα “πότε θα τελειώσει αυτός ο σιδηρόδρομος και θα ενωθεί με τους ευρωπαϊκούς για να μπορέσω να πάω στην Αθήνα, γιατί μου είναι απόλυτα αδύνατο να υποστώ ένα θαλάσσιο ταξίδι σε αυτήν την ηλικία”. Οι δωρεές του σε διάδορες πόλεις του υπόδουλης Ελλάδας ήταν πολλές, μεταξύ αυτών, αναφέρουμε μόνο την ανέγερση του Διδασκαλείου στην Φιλιππούπολη, που κατέλαβαν πρόσφατα (1906) οι Βούλγαροι και αυτής της Αστικής Πατριαρχικής Σχολής, στην Κωνσταντινούπολη. με 3.500 χρυσές λίρες. Δώρησε επίσης σε πολλές εκκλησίες εκκλησιαστικά είδη, δισκοπότηρα, εξαπτέρυγα, αντιμίσια, λάβαρα, Ευαγγέλια κ.α.
Η Μητρόπολη Αθηνών έχει εξαπτέρυγα μεγάλης αξία, που δώρισε.
Στη Δημητσάνα προ ετών χρηματοδότησε την κατασκευή αδριάντα του Οικουμενικού Πατριάρχη Γρηγορίου του Ε.
Στην Οδησσό έχει μεγάλη έπαυλη με τεράστιο κήπο.
Πριν λίγο καιρό προσβλήθηκε από αρθρίτιδα, ταξίδευσε για θεραπεία με την σύζυγο του στην Νίκαια της Γαλλίας και μέσω Παρισίου και Βιέννης επέστρεψε στην Οδησσό.
Ενώ οι ειδήσεις έλεγαν είναι σε ανάρρωση, ξαφνικά χθές (1η Μαϊου) το απόγευμα πέθανε.
Ο Μαρασλής την Μ.Παρασκευή πήγε στον πρωθιερέα της κοινότητος Οδησσού, εξομολογήθηκε και μετάλαβε..Η Σύγκλητος του Εθνικού Πανεπιστημίου Αθηνών, συνερχομένη σήμερα θα εκφράσει τα συλλυπητήρια στην οικογένεια του και θα υψώσει μεσίστια σημαία στο Διδασκαλείο και την Εμπορική Σχολή. Η Ελληνική Κυβέρνηση τηλεγραφικά διέταξε τη εκεί Πρεσβεία να καταθέσει βαρύτιμο στεφάνι στων σωρό του. Στεφάνια θα κατατεθούν και από πολλά σωματεία που ευεργέτησε.
ΑΥΤΑ ΚΑΤΕΓΡΑΨΕ Η ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ “ΕΜΠΡΟΣ”.
Θεώρησα καθήκον να ανασύρω αυτά τα ιστορικά στοιχεία ως μικρό μνημόσυνο στην αγαθή του μνήμη, που με τις εθνικές του ευεργεσίες είναι μόνιμη από τότε.
Στην Φιλιππούπολη στέκει περήφανα το περικαλλές τεράστιο οικοδόμημα των “Μαράσλειων Διδασκαλείων”, σε πείσμα των….καιρών!!
Το κείμενο τροποποιήθηκε, γιατί ήταν στην τότε καθαρεύουσα.
BΑΣΙΛΗΣ ΝΑΖΛΗΣ
