Η πολιτική αμφισβητήσεων της Τουρκίας στοχεύει στην αναθεώρηση της Συνθήκης της Λωζάννης
Η υπεράσπιση της εθνικής κυριαρχίας σε Γη, θάλασσα και Αέρα, αφορά ένα ιστορικό καθήκον των τωρινών έναντι των προηγούμενων και των επόμενων γενεών και σχετίζεται με τη συζήτηση που έχει ξεκινήσει για τη συνεκμετάλλευση και θέματα με μεγάλο εθνικό και διεθνές ενδιαφέρον, τα οποία πρέπει να «λυθούν»: ενέργεια. πετρέλαιο, φυσικό αέριο, Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη, υφαλοκρηπίδα, αποστρατικοποίηση, εναέριος χώρος, χωρικά ύδατα και βεβαίως η καθημερινή εισβολή από την Τουρκία στα νησιά του Αιγαίου και τη Θράκη.
Στις αρχές της δεκαετίας του 1970 η Τουρκία εγκαινίασε μια συστηματική πολιτική αμφισβητήσεων και διεκδικήσεων σε βάρος της κυριαρχίας και των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Ελλάδας.
Σκοπός αυτής της τουρκικής πολιτικής έναντι της Ελλάδας ήταν και είναι η μεταβολή του εδαφικού status quo, που προβλέπεται σε διεθνείς συνθήκες, με κεντρικό άξονα τη Συνθήκη Ειρήνης της Λωζάννης, καθώς και του νομικού καθεστώτος στον θαλάσσιο και εναέριο χώρο που πηγάζει από το διεθνές δίκαιο και δη το δίκαιο της θάλασσας (το οποίο η Τουρκία δεν το έχει ψηφίσει-κυρώσει…).
Η έναρξη της πολιτικής αυτής, η οποία άνοιξε ένα νέο κεφάλαιο έντασης στις ελληνο-τουρκικές σχέσεις, που διαρκεί μέχρι σήμερα, σηματοδοτείται από την εμφάνιση των πρώτων διεκδικήσεων σε βάρος της ελληνικής υφαλοκρηπίδας, το 1973 και της πρώτης αμφισβήτησης του εύρους του ελληνικού εθνικού εναερίου χώρου, το 1975 (λίγο πριν, λίγο μετά την τουρκική εισβολή δηλαδή στην Κύπρο).
Έτσι η Τουρκία (ή αυτό που ονομάζουμε Τουρκικό πρόβλημα) άρχισε να εφαρμόζει ένα δίκτυο συνεχώς αυξανόμενων αμφισβητήσεων και διεκδικήσεων που προκάλεσαν ακόμη και σχεδόν επεισόδιο (κρίση Μαρτίου 1987, κρίση Ιμίων Ιανουαρίου 1996 και κρίση Ορούτς Ρέις Ιούλιος 2020 μέχρι σήμερα).
Με άξονα τη διαφορά για την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας (1973), και την κρίση που επακολούθησε φέρνοντας την μεν Ελλάδα σε άμυνα για τα κυριαρχικά της δικαιώματα και την μεν Τουρκία σε διαρκή επίθεση, αντιπαράθεση που τελικά συζητήθηκε τόσο στο Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών όσο και το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης, η Τουρκία άρχισε να εισάγει σε διμερές και διεθνές επίπεδο με την ανάλογη στρατιωτική παρουσία και να θέτει την πολιτική των αυξανόμενων διεκδικήσεων που αφορούν τα εξής ζητήματα:
• αμφισβήτηση του εύρους του ελληνικού εθνικού εναέριου χώρου, μέσω παραβιάσεών του από τουρκικά πολεμικά αεροσκάφη.
• αμφισβήτηση ότι τα νησιά έχουν υφαλοκρηπίδα αφού σύμφωνα με ένα τουρκικό «επιχείρημα» είναι κοντά στις τουρκικές ακτές, με διαχρονικό και χαρακτηριστικό παράδειγμα τη Μεγίστη (Καστελλόριζο).
• αμφισβήτηση του Ελληνικού δικαιώματος να γίνει επέκταση της αιγιαλίτιδας ζώνη μέχρι τα 12 ναυτικά μίλια, όπως προβλέπει το Δίκαιο της Θάλασσας και όπως έχει πράξει το μεγαλύτερο μέρος των παράκτιων κρατών, συμπεριλαμβανομένης της Τουρκίας σε Εύξεινο Πόντο και Ανατολική Μεσόγειο. Η άσκηση του δικαιώματος αυτού από την πλευρά της Ελλάδας θεωρείται απειλή πολέμου (casusbelli) από την Τουρκία.
• αμφισβήτηση των Ελληνικών αρμοδιοτήτων της Ελλάδας εντός της περιοχής ευθύνης της για θέματα έρευνας και διάσωσης (25οςΜεσημβρινός), που ποικίλλει βεβαίως ανάλογα των τουρκικών συμφερόντων όταν τα θέματα αυτά αφορούν διακίνηση ανθρώπων από Τούρκους.
• αμφισβήτηση της κυριαρχίας της Ελλάδας επί νησιών και παραβίασή της ακόμα και στην περίπτωση κατοικημένων περιοχών με πιο πρόσφατες της δηλώσεις ότι 153 νησίδες και βραχονησίδες ανήκουν στην Τουρκία.
• αμφισβήτηση των αρμοδιοτήτων εντός του FIR Αθηνών και η άρνηση συμμόρφωσης της Τουρκάις προς τους κανόνες εναέριας κυκλοφορίας, θέτοντας σε κίνδυνο ακόμη και πτήσεις της πολιτικής αεροπορίας ή Ελλήνων θεσμικών.
• αμφισβήτηση των θαλάσσιων συνόρων.
• συνεκμετάλλευση των πόρων του Αιγαίου και της ανατολικής Μεσογείου.
Τις παραπάνω αμφισβητήσεις, που είναι μέρος του πλέγματος αμφισβήτησης της εθνικής κυριαρχίας συνολικά, η Τουρκία τις προωθεί με λεκτικούς ακροβατισμούς που έρχονται σε αντίθεση με τις αρχές του ΟΗΕ και με το διεθνές δίκαιο και με πράξεις που είναι προάγγελοι θερμούς επεισοδίου: απειλή πολέμου, παραβιάσεις εθνικού εναέριου χώρου με οπλισμένα μαχητικά αεροσκάφη, παρεμπόδιση στη θάλασσα κ.ά.
Είναι σαφές ότι μπροστά στο τουρκικό πρόβλημα που αποτελεί το μείζον θέμα στην περιοχή της ανατολικής Μεσογείου, προβάλλει ως άμεση και επιτακτική ανάγκη η ανάπτυξη ενός άλλου πολιτικού λόγου, μίας διαφορετικής πολιτικής πράξης.
Την πρόταξη αξόνων υπεράσπισης της εθνικής κυριαρχίας που θα βασίζονται στη λογική και το ρεαλισμό, στην ιστορική μας παράδοση και μνήμη, στην ετερότητα και την ιδιοπροσωπεία μας, στην Ελληνικότητα, στον πολιτισμό και την ιστορία μας, στα σύγχρονα επιτεύγματα στη διπλωματία, την πολιτική, τις Ένοπλες Δυνάμεις και τα Σώματα Ασφαλείας, στην δύναμη των ανθρώπων, στον Ελληνικό Λόγο και την Ελληνική Πολιτισμική και Πολιτική Πράξη.
Η πατρίδα μας οφείλει και πρέπει να υπερασπίσει την κυριαρχία της σε Γη, Θάλασσα και Αέρα.
Θεοφάνης Μαλκίδης
Δρ. Παντείου Πανεπιστημίου
