Ο Δήμος επιβάλλεται να διεκδικήσει από τα ΕΛΤΑ την κυριότητα του κτιρίου για την μετατροπή του σε Μουσείο Απελευθέρωσης της Θράκης
Με αφορμή τη σύσταση της διακομματικής επιτροπής για την Θράκη κοινοποίησα μια πρόταση για το διατηρητέο κτήριο του ταχυδρομείου της πόλης μας με σκοπό την αξιοποίηση του προς όφελος της πόλης και την ανάδειξη της ιστορίας του γιατί είναι το μοναδικό σχεδόν κτήριο με την μεγαλύτερη συμμετοχή στην απελευθέρωση της πόλης και την ενσωμάτωση της στον εθνικό κορμό.
Η μεγάλη ανάπτυξη του Δεδεαγατςως συγκοινωνιακού κόμβου μεταξύ ανατολής και Δύσης και επίνειου της Αδριανούποληςοδήγησε στην απόφαση της Οθωμανικής Διοίκησης, τo1883,η έδρα του σαντζακίου να μεταφερθεί από το Διδυμότειχοστη νέα πόλη, η οποία πλέον άρχισε να αναπτύσσεται γοργά. Ακολούθησε και η έδρα της Μητροπόλεως της Αίνου.
Η μεταφορά της έδρας του Σαντζακιου στην πόλη του Δεδεαγατςκαι οι πολλά υποσχόμενες προοπτικές στην ανάπτυξη της πόλης έκανε την Οθωμανική Διοίκηση να πειστεί ότι πρέπει να κατασκευαστεί στον παραλιακό δρόμο της πόλης ένα συγκρότημα διοικητικών κτηρίων στα οποία περιλαμβάνονταν διοικητήριο, ταχυδρομικός και τηλεγραφικός σταθμός, αστυνομία, στρατώνες, φυλακές και δικαστήριο. Επίσης διαμορφώθηκε ένας καταπληκτικός σε ομορφιά κήπος. Στο ίδιο χώρο κτίστηκε και μεγαλοπρεπές Τζαμί στην θέση του σημερινού Α παιδικού σταθμού. Στην μεταπτυχιακή διατριβή της η Τεμιρτσίδη Μαρία ανακάλυψε στο πρωθυπουργικό αρχείο Κωνσταντινούποληςέγγραφα του 1883στα οποία αναφέρονται τα έξοδα για την ανέγερση Διοικητηρίου για τους δημόσιους υπαλλήλους που θα μεταφέρονταν από το Διδυμότειχοστο Δεδέαγατςλόγω σπουδαιότητας του τελευταίου. Επίσης σε έγγραφο του 1887αναφέρεται ότι εγκρίθηκε η τοποθέτηση επιπλέον υπαλλήλων του τηλεγραφείου λόγω της σπουδαιότητας του Δεδέαγατς από εμπορικής και στρατιωτικής πλευράς. Η δημιουργία μάλιστα αυτού του διοικητικού κέντρου είχε σαν αποτέλεσμα να ονομαστεί η όμορη συνοικία της πόλης ως συνοικία του Διοικητηρίου.
Πολύ ενδιαφέρουσες πληροφορίες μας δίνει και το οθωμανικό Λεξικό της Ιστορίας και της Γεωγραφίας του AliCevad, που εκδόθηκε στην Κωνσταντινούπολητο 1895«Memalik-iOsmaniye’ninTarihveCoğrafyaLügatı»: «Νεοσύστατη πόλη στα νότια της επαρχίας της Αδριανουπόλεως, στην ακτή του Αιγαίου πελάγους μεταξύ Αίνου και Μάκρης. Η πόλη αυτή πριν από 25 χρόνια ήταν μια κενή θέση μέχρι που οι σιδηρόδρομοι της Ρούμελης αποφάσισαν να ιδρύσουν εδώ ένα σταθμό για το Κουλελη-Μπουργκας και από τότε άρχισε η ανάπτυξη με αποτέλεσμα να βλέπει κανείς σήμερα 1.500 σπίτια και μαγαζιά. Σε περίπτωση που γίνει ο σχεδιαζόμενος λιμένας, είναι προφανές ότι θα αποκτήσει πολύ περισσότερη σημασία. Υπάρχουν δυο τζαμιά στην πολη, δυο χαμαμ, μία αρκετά όμορφη κρήνη, ένα διοικητήριο, στρατώνες και κτίριο της χωροφυλακής,Γεωργική Τράπεζα, μια μεγάλη αποθήκη με αλάτι, ένα μικρό λιμάνι με ένα μηχανισμό που κινείται με πετρέλαιο (Φάρος), ιεροδιδασκαλείο και διάφορα σχολεία…».
Κατά την επακολουθήσασα Βουλγαρική κατοχή των ετών 1912-1918το κυρίως κτίριο του Διοικητηρίου(νυν Πρωτοδικείο), που επι Οθωμανικής κυριαρχίας αποτελούσε την έδρα του εκάστοτε Μουτεσαρίφη πρέπει να εγκαταλείφθηκε αλλά παρέμεινε σε χρήση ως Διοικητήριο, το κτίριο που σήμερα στεγάζει το Ταχυδρομείο και εσφαλμένα μάλιστα αναγράφει ως διεύθυνση του την Λεωφόρο Μεγάλου Αλεξάνδρου ενώ το ορθό είναι Βασιλέως Αλεξάνδρου.
Όπως έγραψε ο ανταποκριτής της Εφημερίδας «ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ», στο φύλλο της 29.5.1920και περιγράφει με μεγάλη γλαφυρότητα την ημέρα της απελευθέρωσης(14 Μαΐου 1920) γράφει μεταξύ άλλων : «Την επομένην περί την 10ην π.μ. οι κώδωνες της Μητροπόλως εκάλουν τους Έλληνες υπηκόους ανεξαρτήτως φυλής και θρησκεύματος είς πάνδημον δοξολογίαν. Κατά ταύτην εν ή παρέστησαν πλήν των Ελλήνων και Γάλλων αξιωματικών ,πάσαι αι ξέναι κοινότητες μετά των σχολείων των, μηδέ της Βουλγαρικής εξαιρουμένης ,ο Θεοφιλέστατος Επίσκοπος ,διά λόγου μεστού υψηλών εννοιών και ρητορικής εξάρσεως, εξήρε την μεγάλην του γεγονότος σημασίαν. Μετά την δοξολογίαν εγένετο δεξίωσις των αξιωματικών υπό της Κοινότητος εν τω μεγάρω της Ιεράς Μητροπόλεως. …….Ο στρατηγός εξελθών εις τον εξώστην ωμίλησεν εις το κάτωθεν αναμένον πλήθος, μεθ΄ό όλη εκείνοι η μάζα χυθείσα εις την πόλιν, εφθασε, δια διαφόρων οδών, εις το Διοικητήριον,όπου θ΄ανυψούτο η Ελληνική σημαία, υποστελλομένης της Γαλλικής. …..»
Από τις φωτογραφίες που διασώθηκαν δείχνουν την υποστολή της Γαλλικής και ανύψωση της Ελληνικής στο κτίριο του σημερινού Ταχυδρομείου. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι κατά τη Διασυμμαχική Κατοχή (THRACEINTERALLIE) το εν λόγω κτίριο αποτέλεσε το Διοικητήριο της πόλης .
Μετά την απελευθέρωση το κτίριο στέγασε το Ταχυδρομείο της πόλης και ως τέτοιο παραμένει μέχρι και σήμερα. Με την υπ’αριθμ. 3569/2-9-2013 Απόφαση του Υπουργού Μακεδονίας και Θράκης (ΦΕΚ ΑΑΠ 332/20.9.2013) χαρακτηρίστηκε ως διατηρητέο το κέλυφος του κτηρίου των «Ελληνικών Ταχυδρομείων» που βρίσκεται επί των οδών Μεγ. Αλεξάνδρου 42 και Ν. Φωκά 1 στην Αλεξανδρούπολη φερομένου ως ιδιοκτησίας «ΕΛΤΑ Α.Ε.» και καθορισμός ειδικών όρων και περιορισμών δόμησης αυτού. Λόγοι για αυτόν το χαρακτηρισμό αποτέλεσαν οι εξής : α) Το κτήριο είναι αξιόλογο με ιδιαίτερο αρχιτεκτονικό και μορφολογικό χαρακτήρα, β) Πρόκειται για ένα ιστορικό κτήριο, των αρχών του 20ού αιώνα με νεοκλασικά στοιχεία στην οργάνωση των όψεων του και αρχές συμμετρίας, γ) Καθιερώθηκε εδώ και πολλά χρόνια ως κτήριο δημόσιου χαρακτήρα στην πόλη της Αλεξανδρούπολης, δ) Βρίσκεται σε ιδιαίτερα κεντρικό σημείο της πόλης και συμβάλλει στην ανάδειξη της εικόνας του αστικού τοπίου της.
Η κήρυξη του εν λόγω κτιρίου ως διατηρητέου κατά τη γνώμη μου δεν αρκεί. Θα πρέπει να το διεκδικήσει ο Δήμος από τα ΕΛΤΑ, τις ανάγκες των οποίων δεν μπορεί ούτως ή άλλως να εξυπηρετήσει και ακολούθως επειδή αποτελεί σημαντικό στοιχείο της ιστορίας της Πόλης μας να αξιοποιηθεί κατάλληλα πχ ως Μουσείο Ιστορικής Μνήμης της Ενσωμάτωσης της Θράκης -14ηςΜαΐου κλπ.
Την ως άνω πρόταση μου εισηγήθηκε ενώπιον της Κοινότητας Αλεξανδρούπολης στην από 21-10-2020 συνεδρίαση της, ο σύμβουλος Δημήτριος Μερκούρης, τον οποίο ευχαριστώ, και με την υπ’αριθ.42/2020 ομόφωνη απόφαση της η Κοινότητα έκανε δεκτή την εισήγηση όπως διεκδικήσει ο Δήμος Αλεξανδρούπολης το εν λόγω κτίριο για να μπορέσει να αξιοποιηθεί κατάλληλα.
Περιμένουμε τώρα το Δήμαρχο να κινητοποιηθεί προς αυτή την κατεύθυνση.
ΠΗΓΕΣ
1. Η δημιουργία Οθωμανικού διοικητικού κέντρου στο Δεδέαγατς της μεγάλης ακμής (1882-1912) στο http://alepakos.blogspot.com
2. Μεταπτυχιακή διατριβή ΜΑΡΙΑΣ ΤΕΜΙΡΤΣΙΔΗ 2009
3. Η γραμμή του Οθωμανικού Ενωτικού σιδηροδρόμου Θεσσαλονίκης – Κωνσταντινούπολης (JSC) στο ΔΕΔΕΑΓΑΤΣ, άρθρο Π.Γ.Αλεπάκου που δημοσιεύτηκε στο φύλλο 234 Σεπτέμβριος 2010 της εφημερίδας ‘ΠΟΛΙΤΗΣ ΤΗΣ ΘΡΑΚΗΣ’
4. Η κατάληψη του ΔΕΔΕ-ΑΓΑΤΣ ΌΠΩΣ ΤΗΝ ΕΙΔΕ Ο ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΤΗΣ ΤΗΣ ΕΦΗΜΕΡΙΔΟΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ άρθρο Π. Γ. Αλεπακου που δημοσιεύθηκε στο Φύλλο 58 Μάιος – Ιούνιος 2009 ΝΟΜΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ και στο Φύλλο 268 Μάιος 2011 της εφημερίδας ‘ΠΟΛΙΤΗΣ ΤΗΣ ΘΡΑΚΗΣ’
Γιώργος Π. Αλεπάκος
Συν. Δικηγόρος
