Σε συνέχεια υπουργικής εντολής για την κατάρτιση ενός πρώτου νομοσχεδίου για την επίλυση του σύνθετου ζητήματος της γονικής μέριμνας μετά τη λύση ή την ακύρωση του γάμου ή του συμφώνου συμβίωσης δημοσιεύτηκε ο νόμος 4800/2021 που μεταξύ πλήθους άλλων τροποποιήσεων ρυθμίζει τις σχέσεις γονέων και τέκνων.
Πρόκειται για ένα νόμο, ο οποίος είχε προκαλέσει πλήθος αντιδράσεων ήδη από τα πρώτα στάδια κατάρτισής του τόσο από ειδικούς φορείς αλλά και από βουλευτές του κυβερνώντος κόμματος, της αντιπολίτευσης και των λοιπών κομμάτων της Βουλής.
Ο ν.4800/2021 αποσκοπεί όπως ρητώς ορίζεται στην «εξυπηρέτηση του βέλτιστου συμφέροντος του τέκνου» ενώ οι «διατάξεις του ερμηνεύονται και εφαρμόζονται σύμφωνα με τις διεθνείς συμβάσεις, που δεσμεύουν τη Χώρα».
Επισημαίνεται ωστόσο ότι όπως έχει ήδη αποδείξει η νομολογία και η δικαστηριακή πρακτική το συμφέρον του τέκνου δεν εξαρτάται από την ισότητα των γονέων του, αλλά είναι υπέρτερο αυτής. Το συμφέρον του τέκνου είναι μια αόριστη νομική έννοια που εξειδικεύεται από την κρίση του δικαστή, ενώ οι ισχύουσες πλέον διατάξεις του νόμου φιλοδοξούν να καθοδηγήσουν τον δικαστή στο βωμό των διεθνών συμβάσεων που δεσμεύουν τη χώρα.
Συγκεκριμένα εντύπωση έχει προκαλέσει η τροποποίηση του άρθρου 1510ΑΚ όπου ρητώς ορίζεται πλέον ότι «Η μέριμνα για το ανήλικο τέκνο είναι καθήκον και δικαίωμα των γονέων (γονική μέριμνα), οι οποίοι την ασκούν από κοινού και εξίσου» αλλά και η αντικατάσταση του άρθρου 1513ΑΚ όπου πλέον ρητώς ορίζεται ότι «Ο γονέας με τον οποίο διαμένει το τέκνο, επιχειρεί τις πράξεις που προβλέπονται στο πρώτο εδάφιο του άρθρου 1516, κατόπιν προηγούμενης ενημέρωσης του άλλου γονέα».
Καθιερώνεται δηλαδή ως νόμιμο σύστημα και δικαίωμα πλέον η συνέχιση της γονικής μέριμνας από κοινού και από τους δύο γονείς στις περιπτώσεις διαζυγίου, ακύρωσης γάμου, λύσης του συμφώνου συμβίωσης ή διακοπής της συμβίωσης των συζύγων. Εν πολλοίς προκαθορίζεται δια νόμου το συμφέρον του τέκνου χωρίς να εξειδικεύονται οι ιδιαίτερες περιστάσεις κατά τις οποίες εμποδίζεται η συνεπιμέλεια από κοινού και εξίσου.
Ποιο είναι τελικά το συμφέρον του τέκνου στις περιπτώσεις εμφανούς δυσλειτουργικής συμπεριφοράς του γονέα και άσκησης εξ αυτής υπερμετρης πίεσης στην ψυχολογία του παιδιού; Καθορίζονται πλέον οριζόντια υποχρεωτικά κριτήρια για τα ανήλικα τέκνα και δεν εξετάζεται εξατομικευμένα κάθε υπόθεση όπως θα έπρεπε, γεγονός που προϋποθέτει πέρα από την ύπαρξη του φυσικού δικαστή και την ύπαρξη των κατάλληλων δομών. Ο όρος «εξίσου» για την άσκηση γονικής μέριμνας που αντικατέστησε τελικά τον όρο «ισόχρονη» δεν επέφερε βελτιώσεις στο άλυτο ζήτημα της διαρκώς εναλλασσόμενης κατοικίας του τέκνου. Αξίζει να σημειωθεί ωστόσο ότι πλέον διασφαλίζεται η συμμετοχή και των δύο γονέων σε όλα τα κρίσιμα ζητήματα που αφορούν την ανατροφή του παιδιού το οποίο αποτελούσε πάγιο αίτημα ιδιαίτερα του γονέα που διαμένει εκτός οικογενειακής εστίας.
Τέλος πλήθος επιφυλάξεων έχουν διατυπωθεί από τον επιστημονικό κόσμο ως προς το εάν τελικά θα οδηγήσουν οι νέες διατάξεις σε ομαλοποίηση της κατάστασης προς το συμφέρον του τέκνου και αποκατάσταση των αδικιών, άλλως σε ένα νέο προβληματικό πλαίσιο λόγω της αναποτελεσματικότητας και των δυσλειτουργιών του νέου νόμου που θα εμφανιστούν στη πράξη.
Αικατερίνη Στ. Μπέρδου
ΔικηγόροςLLM
