Υποσχέθηκε κυνήγι διαφθοράς, αλλά έβγαζε εκατομμύρια στο εξωτερικό μέσω δικτύου offshore και αγόραζε πανάκριβα ακίνητα στο Λονδίνο
Δεν ήταν ποτέ δύσκολο να απελπιστεί κανείς στην Ουκρανία, ακόμα και πριν από τον πόλεμο. Με το 45% του πληθυσμού να βρίσκεται στην κατηγορία της φτώχειας και τον βασικό μισθό στα 111 ευρώ, οι ηγέτες της κατάφερναν να πλουτίζουν και να αποτελούν κομμάτι μιας παγκόσμιας ελίτ. Η Ουκρανία είναι μια χώρα με πάμφτωχους πολίτες και εκατομμυριούχους πολιτικούς.
Όπως κι αν φυσάει ο άνεμος στην Ουκρανία, είτε προς τη Δύση είτε προς τη Ρωσία, οι πρακτικές της διαφθοράς αποτελούν τον κανόνα με τον οποίο διοικείται το κράτος. Μόνο η χρήση offshoreεταιριών απομυζά από τη χώρα τουλάχιστον 11,6 δισ. δολ. χαμένων εσόδων κάθε χρόνο.
Εχοντας περισσότερα κοινά με κράτη της Αφρικής και της Λατινικής Αμερικής, η Ουκρανία αποτελεί μια μαύρη τρύπα φοροδιαφυγής, ένα «Τρίγωνο των Βερμούδων» νομιμοποίησης μαύρου χρήματος. Είναι η χώρα με τους περισσότερους πολιτικούς -38 στο σύνολο- που κατονομάζονται στα Pandora Papers.
Τα Pandora Papers, που ήρθαν στο φως τον περασμένο Οκτώβριο, είναι τα τελευταία από μια σειρά μαζικών διαρροών οικονομικών ντοκουμέντων που αποκαλύφθηκαν από τη Διεθνή Κοινοπραξία Ερευνητικών Δημοσιογράφων (ICIJ). Ανάμεσα στους πολιτικούς που χρησιμοποίησαν μυστικές offshoreεταιρίες για να κρύψουν τον πλούτο τους είναι και ο Ουκρανός ηγέτης Ζελένσκι.
Ο «υπηρέτης του λαού», που διαφημίστηκε ως τιμωρός της τερατώδους διαφθοράς στην Ουκρανία, χρησιμοποιεί φορολογικούς παραδείσους και κρυφές συναλλαγές. Αλλά δεν είναι ο μόνος. Η Ουκρανία υποφέρει διαχρονικά από «ηγέτες» που την καννιβαλίζουν.
Ο τετραπέρατος Ζελένσκι
Ο κωμικός ηθοποιός Ζελένσκι «προσγειώθηκε» στην ουκρανική προεδρία καβαλώντας ένα κύμα δημόσιας οργής ενάντια στη διεφθαρμένη ελίτ της χώρας και τους προηγούμενους ηγέτες, που χρησιμοποιούσαν μυστικές εταιρίες για να κρύψουν τον πλούτο τους στο εξωτερικό.
Στις εκλογές λανσαρίστηκε ως ένα φρέσκο πρόσωπο σε έναν λαό απηυδισμένο από την κλεπτοκρατία των ολιγαρχών, χωρίς κανείς να γνωρίζει ουσιαστικά τι θα κάνει με την εξουσία αν κερδίσει. Πολιτικά, ήταν επικίνδυνα απροετοίμαστος. Ο Ζελένσκι, όμως, υποσχέθηκε να καθαρίσει τη χώρα από τη διαφθορά και ο κόσμος τον πίστεψε. Στις εκλογές του 2019, του έδωσε 73%, με τον τέως πρόεδρο Ποροσένκο να λαμβάνει 24% και την πρώην πρωθυπουργό Τιμοσένκο να μένει εκτός β’ γύρου με 13%.
Οι ψηφοφόροι δεν ήξεραν τότε ότι ο Ζελένσκι και οι συνεργάτες του ήταν οι ιδιοκτήτες ενός δικτύου offshoreεταιριών με έδρα τις Βρετανικές Παρθένες Νήσους, την Κύπρο και το Μπελίζ. Αν το γνώριζαν, ίσως τον πίστευαν λιγότερο.
Τι πληροφορήθηκε πέρυσι ο λαός της Ουκρανίας;
1 Τα Pandora Papers αποκάλυψαν ότι ο επικεφαλής βοηθός του Ζελένσκι, Σεργκέι Σέριφ, καθώς και ο επικεφαλής της υπηρεσίας ασφαλείας της χώρας ήταν μέρος του υπεράκτιου δικτύου του Ζελένσκι.
2 Offshoreεταιρίες-βιτρίνα χρησιμοποιήθηκαν από την παρέα του Ζελένσκι για να αγοράσουν πανάκριβα ακίνητα στο Λονδίνο. Τη διαχείριση αυτών των ακινήτων έχει αναλάβει η ρωσική εταιρία Westhome-Invest, που διαφημίζεται ως «ατομική υπηρεσία για πελάτες υψηλού επιπέδου».
3 Πριν γίνει πρόεδρος ο Ζελένσκι μετέφερε κρυφά μετοχές από μια βασική του offshoreσε συνεργάτη του και κανόνισε, παρόλο που πια δεν κατείχε κανένα μερίδιο, τα μερίσματα να συνεχίσουν να πληρώνονται σε εταιρία της συζύγου του.
4 Ο Ζελένσκι και οι φίλοι του σε μια εταιρία τηλεοπτικών παραγωγών, την Kvartal95, δημιούργησαν ένα δίκτυο υπεράκτιων εταιριών το 2012. Ηταν η χρονιά που η εταιρία άρχισε να δημιουργεί τηλεοπτικές παραγωγές για σταθμούς που ανήκαν στον ολιγάρχη Ιχόρ Κολομόισκι, ο οποίος διώκεται για απάτη δισεκατομμυρίων δολαρίων.
5 Ο Ζελένσκι υπήρξε ουσιαστικά το «πουλέν» του Κολομόισκι, ο οποίος κατηγορείται ότι έκλεψε 5,5 δισ. δολάρια από τη δική του τράπεζα, την Privatbank, και τα διοχέτευσε σε offshore. Ο συγκεκριμένος ολιγάρχης έχει στην κατοχή του εταιρίες πετρελαίου, μεταλλουργίας, τράπεζες, ΜΜΕ, κ.ά. Στο παρελθόν υπήρξε σύμμαχος και του Ποροσένκο. Σύμφωνα με το Euronews, ο Κολομόισκι χρηματοδοτούσε επίσης ταξιαρχίες εθελοντών, προκειμένου να αντιμετωπίσουν τους ρωσόφωνους αυτονομιστές στην ανατολική Ουκρανία.
Τα «κρυφά» 41.000.000 δολάρια
Δεν είναι, όμως, μόνο αυτά… Στη διάρκεια της προεκλογικής καμπάνιας του Ζελένσκι, πολιτικός του αντίπαλος ισχυρίστηκε ότι ο μετέπειτα πρόεδρος και οι συνεργάτες του στην εταιρία τηλεοπτικών παραγωγών ήταν οι δικαιούχοι ενός δικτύου offshoreπου έλαβε 41.000.000 δολάρια από την Privatbankτου Κολομόισκι.
Οι συγκεκριμένες κατηγορίες τότε δεν αποδείχθηκαν με στοιχεία. Όμως, τα ντοκουμέντα που έβγαλαν στο φως τα Pandora Papers δείχνουν ότι λεπτομέρειες από αυτή την κατηγορία κατά του Ζελένσκι ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα. Τουλάχιστον 10 από τις εταιρίες που εισέπραξαν τα λεφτά ανήκουν τελικά στον Ουκρανό πρόεδρο και στους συνεργάτες του.
Στην Κύπρο
Ενδεικτικά, μια εταιρία ονόματι SVT Films Ltd, που ανήκει κατά το ήμισυ στη Maltex, συμφερόντων Ζελένσκι, θα πληρωνόταν 1.200.000 δολάρια τον Ιανουάριο του 2013 από μια offshoreτου Κολομόισκι. Το 2015, εταιρία με το όνομα Gimentiano Holdings Ltd, που ανήκει στον φίλο του Ζελένσκι και σκηνοθέτη Αντρέι Γιάκοβλεφ, έλαβε 750.000 δολάρια στον λογαριασμό της στο υποκατάστημα της Privatbankστην Κύπρο. Τα χρήματα προήλθαν από την SVT Films Ltd. για «πληρωμή ενδιάμεσων μερισμάτων».
Ολόκληρη η τηλεοπτική παραγωγή που λανσάρισε τον Ζελένσκι ανέλαβε θέσεις-κλειδιά στην κυβέρνησή του. Ο Σέριφ, παραγωγός των τηλεοπτικών σόου του Ζελένσκι, χρίστηκε κορυφαίος βοηθός του προέδρου. Ο Ιβάν Μπακάνοφ, διευθυντής στο στούντιο παραγωγής του Ουκρανού προέδρου, έγινε επικεφαλής της υπηρεσίας ασφαλείας της Ουκρανίας.
Τα ακίνητα
Σέριφ και Μπακάνοφ είναι επίσης μέρος του υπεράκτιου δικτύου εταιριών το οποίο χρησιμοποιήθηκε για να αγοραστούν τα πανάκριβα ακίνητα στο Λονδίνο. Το 2016 αγοράστηκε ένα ακίνητο αντί 2.280.000 δολαρίων από την SHSNLtd, εταιρία με έδρα το Μπελίζ που ανήκει στον Σέριφ. Ο ίδιος αγόρασε και ένα ακίνητο στην Μπέικερ Στριτ αντί 2.200.000 δολαρίων.
Τα ντοκουμέντα δείχνουν ότι και ο σκηνοθέτης Γιάκοβλεφ απέκτησε το 2015 ένα διαμέρισμα 2.300.000 δολαρίων στο κτίριο του WestminsterPalaceGardens, σε απόσταση αναπνοής από το βρετανικό Κοινοβούλιο, όταν η offshoreτου στις Παρθένες Νήσους απέκτησε μια άλλη offshore, με την ίδια έδρα στην οποία ανήκε το ακίνητο.
Το δίκτυο
Πριν από την εκλογή του το 2019, ο Ζελένσκι παρέδωσε στον Σέριφ τις μετοχές του από μια βασική offshoreπου κατείχε, αλλά είχαν κάνει συμφωνία η οικογένεια του Ζελένσκι να συνεχίσει να λαμβάνει χρήματα. Τα έγγραφα των Pandora δείχνουν ότι, μόλις πριν εκλεγεί, χάρισε το μερίδιό του από την υπεράκτια εταιρία Maltex Multicapital Corp, εγγεγραμμένη στις Παρθένες Νήσους, στον Σέριφ, ο οποίος σύντομα θα γινόταν ο Νο1 προεδρικός βοηθός του.
Παρά την παραίτηση Ζελένσκι από τις μετοχές του, η συμφωνία προέβλεπε η offshoreνα εξακολουθεί να πληρώνει μερίσματα σε εταιρία που ανήκε στη σύζυγό του.
Οι πληρωμές στη σύζυγο
Ο Ζελένσκι και η γυναίκα του κατείχαν το 25% της Maltex μέσω άλλης εταιρίας-βιτρίνας, που ήταν εγγεγραμμένη στο Μπελίζ, ονόματι Film Heritage. Οι πέντε μεγαλύτερες πηγές εσόδων για τη Maltex ήταν η Ουκρανία, η Λευκορωσία, η Ρωσία, το Μπελίζ και η Κύπρος.
Από το 2019, η σύζυγος του Ζελένσκι, Ολένα, είναι η μοναδική δικαιούχος της Film Heritage, πράγμα που σημαίνει ότι μεταγενέστερες πληρωμές κατέληγαν σε αυτήν.
Ο σύμβουλος Οικονομικού Εγκλήματος Μάρτιν Γουντς, που εξέτασε τα έγγραφα για λογαριασμό του OCCRP(Πρόγραμμα Αναφοράς Οργανωμένου Εγκλήματος και Διαφθοράς), εκτίμησε ότι η μεταφορά ήταν μια «παρωδία» από τον Ζελένσκι με στόχο την απόκρυψη του μεριδίου από τη Maltex, ενώ η ροή του χρήματος συνεχίζεται κρυφά.
Την περασμένη Τρίτη, ο Ζελένσκι, φορώντας το -διάσημο πλέον- στρατιωτικό φανελάκι του, απευθύνθηκε με δραματικό ύφος στο βρετανικό Κοινοβούλιο, χρησιμοποιώντας τα ίδια ακριβώς λόγια που είχε πει ο Τσόρτσιλ, όταν η Βρετανία αντιμετώπιζε τη διαφαινόμενη επίθεση από τη ναζιστική Γερμανία. Ο Τσόρτσιλ, όμως, ποτέ του δεν «πάρκαρε» τον αφορολόγητο πλούτο του σε offshoreσε βάρος των Βρετανών συμπολεμιστών του…
Βασίλης Γαλούπης
