Tρίτο Μέρος
(Αναφέρεται στην τοποθεσία ΚΟΠΤΕΡΟΥ) – Γιατί πρέπει η περιοχή Βιστωνίδα-Πόρτο Λάγος να οργανωθεί Αμυντικά
1. Τακτική αξιολόγηση της τοποθεσίας «ΚΟΠΤΕΡΟΥ»
1. Η στρατιωτική-τακτική αξιολόγηση της τοποθεσίας ΠΑΠΙΚΙΟΝ (Καρτάλ Νταγ / όρος – Κοπτερό – Βιστωνίδα – Πόρτο Λάγος, εξετάζεται με τις δύο, πιο κάτω μορφές:
1. Αυτής του ΝΑΤΟ, όπως περιγράφεται στα προς τούτο εκδοθέντα βοηθήματα της Στρατιωτικής Γεωγραφίας του ΓΕΣ, όπου και δεν γίνεται καμία αναφορά, για τον οποιονδήποτε ρόλο, του υφιστάμενου μουσουλμανικού τόξου, εκατέρωθεν των ελληνοβουλγαρικών συνόρων. Η περίπτωση αυτή, με τη διάλυση του «Συμφώνου της Βαρσοβίας», έπαψε να υφίσταται και ανήκει στο παρελθόν. Λαμβάνουμε όμως υπόψη, τα οποιαδήποτε θετικά.
2. Αυτής της ελληνοτουρκικής αντιπαράθεσης-κρίσης, όπου η Τουρκία σχεδιάζει (δια του σχεδίου «egemen») την αξιοποίηση του αναφερθέντος πιο πάνω, μουσουλμανικού τόξου, το οποίο παρουσιάζει, με επιδιωκόμενη ενίσχυσή του, με αερομεταφερόμενες δυνάμεις και διεισδύσεις, μέσω Βουλγαρίας, τους «κομάντος από Βουλγαρία». Στην περίπτωση αυτή, η στρατιωτική τακτική αξία της τοποθεσίας Άμυνας «ΚΟΠΤΕΡΟΥ», αναβαθμίζεται και αποκτά ιδιαίτερο τακτικό βάρος, για την ασφάλεια και εύρυθμη λειτουργία της ζώνης των μετόπισθεν, επ’ ωφελεία της ζώνης των πρόσω (τοποθεσία Άμυνας, ευρέως Έβρου).
2. Τα κύρια και ενδιαφέροντα σημεία της τοποθεσίας «ΚΟΠΤΕΡΟΥ» (είναι κυρίως, προσωπικές εκτιμήσεις, εναρμονισμένες με αυτές του ΓΕΣ).
1. Από ελληνοβουλγαρική μεθόριο, επί ΠΑΠΙΚΙΟΥ όρους, σε ευθεία γραμμή, μέχρι το ζωτικό ύψωμα 512 (Ανδρειωμένος), κείμενο βορείως χωριού Κοπτερού, η απόσταση είναι 16.800 μ., το έδαφος αυτό είναι αντιαρματικό. Άλλο επίσης ζωτικό ύψωμα είναι το 799, επίσης αντιαρματικό. Τα δύο αυτά ζωτικά υψώματα, καθίστανται εισέτι αντιαρματικά, με τα εκατέρωθεν αυτών, υφιστάμενα ρέματα (Κηρισό και ρέμα). Η περιοχή αυτή σε περίπτωση επάνδρωσης της τοποθεσίας «ΚΟΠΤΕΡΟΥ», δέον να ελέγχεται δια περιπόλων, πεζικού ή καταδρομών.
2. Από νότιες υπώρειες του υψώματος 512, μέχρι την εγγύς αυτών, βόρεια ακτή της λίμνης Βιστωνίδας, η απόσταση είναι 3.000 μόνο μέτρα. Αυτός είναι ο πεδινός διάδρομος του «ΚΟΠΤΕΡΟΥ» ή αλλιώς ονομαζόμενη Διάβαση «ΚΟΠΤΕΡΟΥ». Η όλη αρματική βατότητα, τόσο της πεδιάδας ΚΟΜΟΤΗΝΗΣ από ανατολάς, όσο και της Ξάνθης από δυτικά, συσφίγγονται, σε στενό αρματικό διάδρομο, μόλις 3.000 μ., γεγονός το οποίο επιβάλλει την ανάγκη της πλέον εμπεριστατομένης, μελέτης και επιχειρησιακής σχεδίασης στην υπόψη περιοχή. Το ασθενές σημείο της τοποθεσίας είναι η διάβαση «ΚΟΠΤΕΡΟΥ», καθώς και η επάκτια εδαφική στενή λωρίδα του Πόρτο Λάγος, λόγω της αρματικότητας και του πεδινού εδάφους, καθώς και της έλλειψης βάθους. Εφόσον τα ανωτέρω τρωτά σημεία ισχυροποιηθούν με έργα οχυρώσεως και με τη διάθεση τεθωρακισμένων δυνάμεων, η όλη τοποθεσία «ΚΟΠΤΕΡΟΥ» καθίσταται ισχυρά, ακόμη και με την εκμετάλλευση των προς αυτής υδάτινων κωλυμάτων ΚΟΜΨΑΤΟΥ και ΑΣΠΡΟΠΟΤΑΜΟΥ.
3. Βόρεια ακτή λίμνης Βιστωνίδας-εδαφική λωρίδα Πόρτο Λάγος. Η απόσταση είναι περίπου 10.000 μ. Η λίμνη Βιστωνίδα, είναι πλευστή σε αμφίβια τεθωρακισμένα οχήματα, η απειλή των οποίων αντιμετωπίζεται με την τάξη επί των ακτών της λίμνης, αναλόγων αντιαρματικών.
4. Η διάβαση ΚΟΠΤΕΡΟΥ (υψ. 512), βρίσκεται σε απόσταση (ευθεία γραμμή, 30.000 μ., από Τοξότες, Νέστου ποταμού και σε απόσταση 98.000 μ. περίπου από Έβρο ποταμό, στο ύψος Σουφλίου.
5. Ακόμη, η διάβαση ΚΟΠΤΕΡΟΥ, βρίσκεται σε απόσταση 21.000 μ. από διάβαση ΓΛΑΥΚΗΣ, του δρομολογίου ελληνοβουλγαρικά σύνορα-Εχίνος-Ξάνθη και 26.000 μ. από διάβαση ΝΥΜΦΑΙΑΣ του δρομολογίου Κίρτζαλι-Κομοτηνή. Αναφέρονται οι διαβάσεις Γλαύκης και Νυμφαίας, διότι από αυτές, αλλά και από άλλες δευτερεύουσες οδεύσεις, επί ελληνοβουλγαρικών συνόρων, από τις οποίες, θα εισβάλλουν, οι κομάντο, από Βουλγαρία, κατά το Τουρκικό Σχέδιο «egemen».
2. Γιατί η τοποθεσία «ΚΟΠΤΕΡΟΥ», πρέπει να οργανωθεί αμυντικά;
Βασική αρχή της αποτελεσματικής διεξαγωγής του αμυντικού αγώνα, είναι ότι όπισθεν της κύριας τοποθεσίας άμυνας, τοποθεσίες, σε βάθος, να οργανώνονται αμυντικά. Ως εκ τούτου η τοποθεσία «ΚΟΠΤΕΡΟΥ» πρέπει να οργανωθεί αμυντικά, καθόσον αποτελεί την επόμενη, σε βάθος, της κύριας τοποθεσίας άμυνας, του Έβρου ποταμού.
Συμφωνούμε απόλυτα, με τον Στρατηγό Φράγκο Φραγκούλη, ότι ο Έβρος, είναι φρούριο, αλλά ας μη μας διαφεύγει, ότι τα φρούρια και κάστρα έχουν τις κερκόπορτες τους, ο οποίες πρέπει να σχεδιάζουμε να είναι απαραβίαστες. Πλέον τούτου, δια της αμυντικής οργανώσεως της τοποθεσίας «ΚΟΠΤΕΡΟΥ», εξασφαλίζεται η απρόσκοπτη λειτουργία του ρεύματος Διοικητικής Μέριμνας, μεταξύ πρόσω και μετόπισθεν. Ας μη ξεχνάμε ποτέ τον εγκλωβισμό και καταστροφή της Ελληνικής Στρατιάς Μικράς Ασίας. Το 1922 στην τοποθεσία Εσκί Σεχίρ-Αφιόν Καραχισάρ, αφού τα μετόπισθέν της, μετά από ρήγμα στο Αφιόν Καραχισάρ, ελεγχόταν πλήρως, από τους Τούρκους του Κεμάλ.
3. Εγνατία Οδός, αναπτυσσόμενη επί της Δυτικής Θράκης
Το τμήμα της Εγνατίας Οδού, της Δυτικής Θράκης, διέρχεται σχεδόν παράλληλα και λίαν εγγύς των Νοτίων υπωρειών του όρους Ροδόπη. Ως εκ τούτου είναι δυνατό να ελέγχεται, κατά τμήματά της, από δυνάμεις ατάκτων, ακόμη και με ελαφρά όπλα. Για τον λόγο αυτόν, η αμυντική οργάνωση της τοποθεσίας «ΚΟΠΤΕΡΟΥ», ιππαστί, κείμενης, επί της Εγνατίας Οδού, δέον να είναι αμυντικά οργανωμένη και να εξασφαλίζει την απρόσκοπτη κυκλοφορία της Εγνατίας, επ’ ωφελεία των πρόσω.
Η Εγνατία Οδός, του τμήματος της, αυτού, της Δυτικής Θράκης, δέον να εξασφαλίζεται, με την σύνταξη σχετικού επιχειρησιακού σχεδίου, εναρμονισμένου με αυτό, της τοποθεσίας «ΚΟΠΤΕΡΟΥ». Κύρια χαρακτηριστικά του Σχεδίου «ΕΓΝΑΤΙΑ» δέον να είναι, ο έλεγχος αυτής, καθ’ όλο το μήκος της, με την ανάθεση της ασφάλειας, των επιμέρους τμημάτων αυτής, σε τοπικές μονάδες (Διοικητικής Μέριμνας, Εθνοφυλακής, Παλλαϊκής Άμυνας), όπως και σε αυτές της τοποθεσίας «ΚΟΠΤΕΡΟΥ», με την ανάπτυξη, στατικών φυλακίων και ειδικά κινητών εποχούμενων περιπόλων.
4. Πρώτη Τακτική Εμπειρία από την τοποθεσία «ΚΟΠΤΕΡΟΥ»
Η πρώτη τακτική εμπειρία, από την τοποθεσία Άμυνας «ΚΟΠΤΕΡΟΥ» και συγκεκριμένα της διάβασης «ΚΟΠΤΕΡΟΥ» ήταν Αύγουστος του 1981. Εις τα πλαίσια άσκησης (ΤΑΜΣ) «ΧΑΛΥΒΔΙΝΟΣ ΘΩΡΑΞ». Η Επιλαρχία Αρμάτων της οποίας ήμουν τότε Διοικητής και η οποία ήταν αναπτυγμένη Δυτικά Νέστου ποταμού, έλαβε ως αποστολή «να διαβεί τον Νέστο ποταμό, να προελάσει στην πεδιάδα Ξάνθης και να εγκατασταθεί αμυντικά στην τοποθεσία «ΚΟΠΤΕΡΟΥ». Όταν η Επιλαρχία έφθασε στη διάβαση «ΚΟΠΤΕΡΟΥ», έλαβε την εξής διάταξη: Μέρος των αρμάτων προωθήθηκαν, στον ποταμό Κομψάτο, ανατολικά, ως τμήμα καλύψεως. Τα υπόλοιπα άρματα τάχθηκαν, μετωπικά, αλλά κυρίως πλευρικά επί της διάβασης «ΚΟΠΤΕΡΟΥ». Γενική εικόνα για μελλοντική σχεδίαση της άμυνας της τοποθεσίας αυτής.
5. Συγκρότηση Αποσπάσματος «ΚΟΠΤΕΡΟΥ», όπως της «ΠΙΝΔΟΥ –ΔΑΒΑΚΗ» 1940
1. Από τα πιο πάνω αναφερθέντα, με τις κατά το δυνατό ολιγότερες στρατιωτικές διατυπώσεις και ορολογίες, επιδιώκουμε τη στοιχειοθέτηση και τη σχετική διατύπωση, της άποψης και γνώμης μας, για την ανάγκη της οπωσδήποτε συγκρότησης, στην περιοχή των μετόπισθεν στη Δυτική Θράκη, με κέντρο την τοποθεσία Άμυνας «ΚΟΠΤΕΡΟΥ», αναλόγου Αποσπάσματος με εκείνο της ΠΙΝΔΟΥ, υπό τον Συνταγματάρχη ΔΑΒΑΚΗ το 1940. Τονίζεται ιδιαίτερα, ότι ο Συνταγματάρχης ΔΑΒΑΚΗΣ, έχοντας την έδρα της Διοικήσεώς του, μέσα στην περιοχή της ΠΙΝΔΟΥ (χωριό ΕΠΤΑΧΩΡΙ), ήταν σε στενή επαφή με τους κατοίκους της, τους οποίους ενθάρρυνε και εμψύχωνε. Όταν δε οι άνδρες της περιοχής ΠΙΝΔΟΥ, με το όπλο στο χέρι, είχαν προωθηθεί στις θέσεις μάχης, τότε οι γυναίκες τους, φορτώθηκαν τα κιβώτια των πυρομαχικών και άλλα εφόδια και μέσα από τις χιονισμένες πλαγιές και βουνοκορφές, τα μετέφεραν στις θέσεις μάχης. Η πράξη αυτή των γυναικών της ΠΙΝΔΟΥ, έγινε ΘΡΥΛΟΣ και έλαβε την αρμόζουσα ιστορική θέση.
Το απόσπασμα «ΠΙΝΔΟΥ» είχε ως αποστολή την εξασφάλιση της ορεινής περιοχής Πίνδου, την τήρηση συνδέσμου μεταξύ VIII Μεραρχίας και IX Μεραρχίας και απαγόρευση των ορεινών διαβάσεων της Πίνδου, που η μέσω αυτών διέλευση του εχθρού, εγκλώβιζε και απέκοπτε τις δύο αυτές Μεραχίες και ειδικά την VIII της Ηπείρου. Περίπου ανάλογη θα είναι και η αποστολή του Αποσπάσματος «ΚΟΠΤΕΡΟΥ», όπως ‘’Εξασφάλιση της αμυντικής τοποθεσίας «ΚΟΠΤΕΡΟΥ» αμφίπλευρα απειλούμενης από κομάντος εκ Βουλγαρίας, ως εκ της ενεργοποίησης μισθαρνών αναρχικών στοιχείων, του μουσουλμανικού τόξου Ροδόπης. Έλεγχος των διαβάσεων ΓΛΑΥΚΗΣ και ΝΥΜΦΑΙΑΣ, για την απαγόρευση διείσδυσης, από αυτές, ατάκτων και κομάντος από Βουλγαρία (ως σχέδιο «egemen»). Έλεγχος χώρων αποβάσεων, αεραποβάσεων στα μετόπισθεν και καταστροφή των επ’ αυτών ενεργουσών εχθρικών δυνάμεων. Διατήρηση ανοικτής και σε πλήρη λειτουργία, της ΕΓΝΑΤΙΑΣ Οδού. Απρόσκοπτη, επίσης λειτουργία του Ρεύματος Διοικητικής Μέριμνας και διατήρηση της συνέχειας του εδαφικού χώρου, από Έβρο ποταμό μέχρι Νέστο ποταμό και εκείθεν, πάντα δε σε συνεργασία, με τις, τοπικά, κατά περίπτωση, Μονάδες, της Εθνοφυλακής, της Παλλαϊκής Άμυνας και της Αστυνομίας’’.
Το Απόσπασμα «ΚΟΠΤΕΡΟΥ», δέον όπως έχει ως αρχικό πυρήνα του, από του καιρού ειρήνης, τουλάχιστον τεθωρακισμένη Επιλαρχία Αναγνωρίσεως. Σε περίπτωση δε κρίσεων και εμπόλεμης κατάστασης να ενισχύεται με στοιχεία άλλων όπλων, Αντιαρματικών, Πεζικού, Καταδρομών, Πυροβολικού, Μηχανικού κλπ και να μεταπίπτει στην πλήρη, εν πολέμω, προβλεπόμενη συγκρότηση. Η έδρα του Αποσπάσματος ΠΙΝΔΟΥ, όπως προαναφέρθηκε, ήταν το εντός της ζώνης ενέργειάς του, χωριό Επταχώρι. Του Αποσπάματος «ΚΟΠΤΕΡΟΥ», μια ενδεδειγμένη θέση για την έδρα του, δέον να είναι ο ΙΑΣΜΟΣ Ροδόπης, από όπου θα είναι σε συνεχή επαφή με την τοποθεσία «ΚΟΠΤΕΡΟΥ», την οποία συνεχώς θα βελτιώνει αμυντικά με την κατασκευή αμυντικών οχυρωματικών έργων, τάφρων, αλλά και για άλλους λόγους. Το Απόσπασμα ΠΙΝΔΟΥ, ανταποκρίθηκε πλήρως της αποστολής του και συνέτριψε την επίλεκτη Μεραρχία Αλπινιστών «ΤΖΟΥΛΙΑ», η οποία επιχείρησε να διεισδύσει, μέσω Πίνδου, στα μετόπισθεν, κατά τον Ελληνοϊταλικό πόλεμο του 1940. Είμαστε βέβαιοι, ότι το ίδιο θα πράξει και το Απόσπασμα «ΚΟΠΤΕΡΟΥ» εφόσον συγκροτηθεί, όπως η διαμορφούμενη τακτική κατάσταση, επιτάσσει.
2. Το 1987, ως ΑΒΕ (Α’ Βοηθός Επιτελάρχου) του Δ’ Σώματος Στρατού, υπέλαβα σχετική πρόταση επί σοβαρού επιχειρησιακού θέματος, το οποίο είναι σε ισχύ, ακόμη και σήμερα, στον τότε Διοικητή του Δ’ Σώματος Στρατού Αντιστράτηγο Σκαρβέλη Δημήτριο, ο οποίος την υπέβαλε ιεραρχικά, συμφωνών με αυτή. Η θετική αντιμετώπιση της πρότασης αυτής, βελτίωσε την άμυνα επί Έβρου ποταμού σε κάποιον τομέα του. Κάτι ανάλογο επιθυμούμε και για την πρόταση συγκρότησης του Αποσπάσματος «ΚΟΠΤΕΡΟΥ». Η απόφαση ανήκει στους αρμόδιους χειριστές.
Παναγιώτης Χόχολης
Αντιστράτηγος ε.α.
Επίτιμος Διοικητής
Ανωτάτης Σχολής Πολέμου
