Πως η πανδημία COVID-19 ανέδειξε το ρόλο τους στο εκπαιδευτικό περιβάλλον. Ο θεσμός στην Ελλάδα και οι αριθμοί στη Θράκη
Mια ολόκληρη εβδομάδα (6-12 Μάϊου) έχει καθιερωθεί από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας για να τιμηθεί το επάγγελμα της νοσηλευτικής. Οι νοσηλευτές είναι η «καρδιά» της υγειονομικής περίθαλψης και αποτελούν σήμερα το μεγαλύτερο μερίδιο των επαγγελματιών υγείας σε όλο τον κόσμο. Κατά τη διάρκεια της πανδημίας, η αυξημένη προβολή και συνεισφορά των νοσηλευτών ήταν σημαντική. Για αυτό και η Εβδομάδα Νοσηλευτών επεκτάθηκε στον Εθνικό Μήνα Νοσηλευτών, το Μάιο.
Επίσημα, η 12η Μαΐου είναι η μέρα που αναγνωρίζεται ο σημαντικός ρόλος των νοσηλευτών, στην υγειονομική περίθαλψη και στην κοινωνία. Η 12η Μαΐου είναι σημαντική καθώς σηματοδοτεί τα γενέθλια της Florence Nightingale (12 Μάϊου 1820), η οποία και έθεσε τα θεμέλια για τη σύγχρονη νοσηλευτική. Γεννημένη στη Φλωρεντία της Ιταλίας, η Florence Nightingale, η πρώτη και πιο «σπουδαία νοσοκόμα της ιστορίας», ασχολήθηκε με τη νοσηλευτική γιατί θεώρησε πως ήταν ο καλύτερος τρόπος για να μειώσει τον ανθρώπινο πόνο.
Οι πρώτες προσπάθειες αναγνώρισης του επαγγέλματος του νοσηλευτή, έγιναν το 1953. Παρά τις ενέργειες του Διεθνές Συμβουλίου Νοσηλευτών το 1965, η 12η Μαΐου καθιερώθηκε επίσημα ως «Διεθνής Ημέρα Νοσηλευτών» το 1974 από τον πρόεδρο των ΗΠΑ, Richard Nixon. Δύο χρόνια νωρίτερα, από την κυβέρνηση των ΗΠΑ αναγνωρίστηκε ο ρόλος των νοσηλευτών και στο εκπαιδευτικό περιβάλλον. Επίσημα η 10η Μαΐου είναι η Ημέρα που διεθνως τιμώνται οι σχολικοί νοσηλευτές οι οποίοι φροντίζουν καθημερινά τα παιδιά στα σχολεία. Στην Αμερική ο σχολικός νοσηλευτής τιμάται κάθε χρόνο στις 6 Μάϊου ενώ στο Ηνωμένο Βασίλειο στις 11 Μάϊου.
Ο θεσμός του σχολικού νοσηλευτή
Από το 1890 η υγεία των παιδιών στα σχολεία ήταν ο κύριος στόχος της δημόσιας υγείας. Το 1892 με την ψήφιση της ομοσπονδιακής νομοθεσίας, έγιναν και οι πρώτες προσλήψεις σχολικών νοσηλευτών σε σχολεία της Αμερικής και της Αγγλίας, με τους ίδιους να είναι υπεύθυνοι για την προώθηση μέτρων πρόληψης και υγιεινής. Το 1902 η αμερικανική πολιτεία άρχισε να επενδύει σε σχολικούς νοσηλευτές, προσλαμβάνοντας 27 άτομα σε σχολεία της Νέας Υόρκης, του Λος Άντζελες, της Βοστώνης και της Φιλαδέλφεια. Στόχος αυτής της προσπάθειας ήταν να διδάξουν οι σχολικοί νοσηλευτές στα παιδιά πώς να είναι υγιή αλλά και πώς να παραμένουν ασφαλή.
Από το 1902 και μετά, ο θεσμός του σχολικού νοσηλευτή επεκτάθηκε και στην Ευρώπη, με τον ίδιο να εμπλέκεται στην πρόληψη μεταδοτικών ασθενειών μέσω της υγιεινής και του εμβολιασμού, στην πρόληψη τραυματισμών και στην προαγωγή της υγείας μέσω της εκπαίδευσης. Το 1965 άρχισαν σιγά σιγά να διαμορφώνονται νόμοι, οι οποίοι ενίσχυσαν τη θέση του νοσηλευτή στο εκπαιδευτικό περιβάλλον.
Στην Ελλάδα η εδραίωση του νοσηλευτή στην εκπαίδευση έγινε το 1983 χάρη στις προσπάθειες της Π.Ε.Α.Ν.Δ. (Πανελλήνια Ένωση Αγώνος κατά του Νεανικού Διαβήτη), η οποία ήταν η πρώτη που αναγνώρισε το σημαντικό ρόλο του νοσηλευτή, δίπλα σε παιδιά με Σακχαρώδη Διαβήτη τύπου 1. Μέχρι και σήμερα, η Π.Ε.Α.Ν.Δ συμβάλλει σημαντικά τόσο στις προσλήψεις Σχολικών Νοσηλευτών για μαθητές με Διαβήτη όσο και στην εκπαίδευση αυτών.
Οι πρώτες προσλήψεις σχολικών νοσηλευτών πραγματοποιήθηκαν το 1985 στα Σχολεία Ειδικής Αγωγής. Παρά τις παγκόσμιες εξελίξεις, ο θεσμός του σχολικού νοσηλευτή στην Ελλάδα παρέμενε στάσιμος για αρκετά χρόνια. Από το 2000 και μετά υπήρξαν, νομοθετικά, σημαντικές αλλαγές που αφορούσαν το έργο και το καθηκοντολόγιο των σχολικών νοσηλευτών. Μπορεί το 2005 να προσλήφθηκαν συνολικά 45 σχολικοί νοσηλευτές στα Ειδικά σχολεία όλης της χώρας ωστόσο το 2020 αποτελεί μια χρονιά ορόσημο για την σχολική νοσηλευτική στην Ελλάδα. Για πρώτη φορά πραγματοποιούνται μόνιμοι διορισμοί σχολικών νοσηλευτών, 114 θέσεις συνολικά, στα Ειδικά Σχολεία.
Με την πάροδο του χρόνου ο θεσμός του σχολικού νοσηλευτή έχει εξελιχθεί, με τον ίδιο να αποτελεί ένα άτομο εμπιστοσύνης που είναι σε θέση να παρέχει Πρώτες Βοήθειες και να δίνει πληροφορίες ώστε να αποφευχθούν οι τραυματισμοί. Από το 2013 τοποθετήθηκαν νοσηλευτές και σε δημοτικά σχολεία της χώρας. Μάλιστα η ύπαρξη του μείωσε σημαντικά την πρόωρη αποχώρηση μαθητών από το σχολείο λόγω τραυματισμού ή ασθένειας. Η τοποθέτηση του ωστόσο γίνεται υπό προϋποθέσεις. Η ύπαρξη μαθητών με χρόνια ασθένεια (ΣΔ, επιληψία, άσθμα κ.α) είναι ο μοναδικός λόγος που τοποθετούνται νοσηλευτές στα γενικά σχολεία. Τα τελευταία χρόνια διαπιστώθηκε, ωστόσο, ότι πολλά παιδιά διανύουν την σχολική χρονιά χωρίς την νοσηλευτική υποστήριξη που δικαιούνται. Το να έχει όμως ένα παιδί χρόνιο νόσημα δεν είναι επιλογή του. Είναι επιλογή της Πολιτείας να επενδύσει σε σχολικούς νοσηλευτές και παράλληλα να δημιουργηθούν οι απαραίτητες υποδομές στην εκπαίδευση.
Πανδημία και Σχολική Νοσηλευτική
Η εμφάνιση του Covid-19 και η εξάπλωση του, ανέδειξαν το ρόλο του νοσηλευτή τόσο στις υπηρεσίες υγείας όσο και στο εκπαιδευτικό περιβάλλον. Κατά τη διάρκεια της πανδημίας η συνεισφορά των νοσηλευτών ήταν σημαντική. Ο Κορωνοϊός έφερε όμως νέες προκλήσεις στους σχολικούς νοσηλευτές, υπήρξαν τροποποιήσεις στο καθηκοντολόγιο ενώ οι ίδιοι, άτυπα, απέκτησαν μια ακόμη αρμοδιότητα, την θέση του «Υπεύθυνου Covid-19». Διαπιστώθηκε ότι ήταν οι εργαζόμενοι πρώτης γραμμής στον έλεγχο του Covid-19 μιας που βασικό τους μέλημα ήταν η τήρηση των υγειονομικών πρωτοκόλλων του ΕΟΔΥ και η ενημέρωση της σχολικής κοινότητας για τις νέες οδηγίες σχετικά με τον νέο αυτό ιό. Παράλληλα, ήταν αυτοί που εντόπιζαν τις περιπτώσεις, ταυτοποιούσαν τους μαθητές και συμπλήρωναν τις φόρμες ιχνηλάτησης, οι οποίες έπρεπε να σταλούν από τον διευθυντή, στη Διεύθυνση Δημόσιας Υγείας.
Σχολικοί Νοσηλευτές στη Θράκη
Σήμερα η κοινωνία αρχίζει να συνειδητοποιεί τη σημασία της ύπαρξης των σχολικών νοσηλευτών. Σε όλη την χώρα ο αριθμός των σχολικών νοσηλευτών αυξάνεται κάθε χρόνο. Αξιοσημείωτο είναι ότι στη Θράκη, την φετινή σχολική χρονιά (2022-23) απασχολούνται 82 σχολικοί νοσηλευτές (χωρίς τις ειδικές προσκλήσεις) ενώ την περσινή σχολική χρονιά (2021-22) απασχολήθηκαν 58 σχολικοί νοσηλευτές (με ειδικές και τοπικές προσκλήσεις). Ομοίως την σχολική χρονιά 2020-22 προσλήφθηκαν 55 σχολικοί νοσηλευτές, σε Έβρο, Ροδόπη και Ξάνθη. Στατιστικά, από το 2014 – που έγιναν οι πρώτες προσλήψεις σε όλη τη Θράκη – μέχρι και σήμερα, 140 σχολικοί νοσηλευτές, είναι δίπλα σε παιδιά με Σακχαρώδη Διαβήτη.
Παρά τις αυξημένες προσλήψεις σχολικών νοσηλευτών, παρατηρείται ότι υπάρχει μεγάλη έλλειψη στον κλάδο (όπως και σε ιδρύματα παροχής υπηρεσιών υγείας). Παιδιά με χρόνια νοσήματα ενώ αιτούνται για σχολικό νοσηλευτή δυστυχώς καταλήγουν να «βγάλουν» την χρονιά χωρίς την παρουσία νοσηλευτή στο σχολείο τους. Πανελλαδικώς έχουν παρατηρηθεί πολλές ανάλογες περιπτώσεις, με τους γονείς να καταφεύγουν σε καταγγελίες προς τις εκάστοτε Διευθύνσεις Εκπαίδευσης αλλά και το Υπουργείο Παιδείας. Μια τέτοια περίπτωση σημειώθηκε και σε σχολείο της Κομοτηνής, όταν παιδί με επιληψία έμεινε χωρίς νοσηλευτή παρά την έγκριση νοσηλευτικής υποστήριξης.
Κι ενώ υπάρχουν ακόμα κενές θέσεις, η ανησυχία των γονέων είναι έντονη. Η παρουσία του νοσηλευτή στο σχολείο είναι πλέον επιτακτική. Μπορεί να θεωρηθεί πολυτέλεια ωστόσο η ύπαρξη του είναι σημαντική καθώς αποτελεί μέλος μιας ομάδας που διαδραματίζει ζωτικό ρόλο στην αξιολόγηση και διαχείριση των κινδύνων για την υγεία των μαθητών.
Σε μια προσπάθεια βελτίωσης της υγείας της σχολικής κοινότητας, ο σχολικός νοσηλευτής, αποτελεί ένα σημαντικό άτομο που προάγει την υγεία στο σχολικό περιβάλλον και μπορεί να επηρεάσει τους μαθητές αλλά και το εκπαιδευτικό προσωπικό. Παρά τα προβλήματα που υπάρχουν σε θεσμικό πλαίσιο, ο σχολικός νοσηλευτής συμμετέχει στην προώθηση ενός ασφαλούς περιβάλλοντος κι ο ρόλος του είναι ξεκάθαρος και υποστηρικτικός πάντα προς όφελος ολόκληρης της σχολικής κοινότητας.
Χυτούλα Παπάζογλου
Σχολική Νοσηλεύτρια
