Επίκαιρος ξανά ο τίτλος της ΕΛΕΥΘΕΡΗΣ ΘΡΑΚΗΣ της 13-12-2014 – Να μην γίνουν «Αέρας κοπανιστός» – Τα οφέλη από το Ανεξάρτητο Σύστημα Φυσικού Αερίου Αλεξανδρούπολης
Ιστορικό του έργου
Όπως είναι γνωστό, το Δεκέμβριο του 2010, η εταιρεία «GASTRADE Α.Ε» του Ομίλου Κοπελούζου,με αίτησή της στην Ρυθμιστική Αρχή Ενεργείας (Ρ.Α.Ε) ξεκίνησε τη διαδικασία για την εγκατάσταση πλωτού Ανεξάρτητου Συστήματος Φυσικού Αερίου Α.Σ.Φ.Α – Floating Storage and Regasification Unit FSRU, στη θαλάσσια περιοχή της Αλεξανδρούπολης.
Τότε, ήταν ένα ελπιδοφόρο μήνυμα στην οικονομική κρίση που μόλις είχε ξεσπάσει και μάστιζε όλη την Ελλάδα. Αλλά και σήμερα, ειδικά μετά την κρίση στην Ουκρανία, πρόκειται για ένα πολύ σημαντικό έργο με γεωπολιτική και γεωστρατηγική αξία το οποίο θα διασφαλίσει νέες ποσότητες φυσικού αερίου για την τροφοδοσία της ελληνικής και της περιφερειακής αγοράς της Νότιο-Ανατολικής Ευρώπης, συμβάλλοντας ταυτόχρονα στην διεύρυνση των πηγών προμήθειας φυσικού αερίου και στην ενεργειακή ασφάλεια.
Το έργο παρουσιάστηκε στο κοινό της Αλεξανδρούπολη τουλάχιστον τέσσερις φόρες. Σε εκδήλωση του Ο.Λ.Α Α.Ε (12-12-2011), στο Δημοτικό Συμβούλιο Αλεξανδρούπολης (6-2-2012), σε εκδήλωση της Ένωσης Πολιτών ΠΟΛΙΤΕΙΑ ΘΡΑΚΗΣ (19-3-2012), σε εκδήλωση της Δημοτικής Παράταξης ΑΝΑΣΑ (8-12-2014) και μετά από αίτημα πολιτών, στο Δημοτικό Συμβούλιο Αλεξανδρούπολης (29-2-2016).
Μετά τις σχετικές εγκρίσεις, από τη Ρυθμιστική Αρχή Ενεργείας (ΡΑΕ), το Υπουργείο Περιβάλλοντος (ΥΠΕΚΑ), τις θετικές γνωμοδοτήσεις που έδωσαν το Δημοτικό Συμβούλιο Αλεξανδρούπολης και το Περιφερειακό Συμβούλιο ΑΜΘ, εγκρίθηκεη ΜΠΕ και εκδόθηκε η αριθ. 181707/27-3-2013 Απόφαση ΥΠΕΚΑ «Έγκριση ΜΠΕ για εγκατάσταση και λειτουργία του έργου «ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΦΥΣΙΚΟΥ ΑΕΡΙΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥΠΟΛΗΣ».
Τον Ιανουάριο του 2015, εκδόθηκε η άδεια για την κατασκευή του έργου (Απόφαση ΥΠΕΚΑ αριθ.1708307/20-1-2015, ΦΕΚ 164 Β/22-01-2015) με ισχύ μέχρι 22-01-2018. Μετά από αίτηση (26-11-2019) της GASTRADE, εκδόθηκε νέα Απόφαση (5606/106/19-01-2020, ΦΕΚ 82Β/24-01-2020) και η ισχύς της άδειας παρατάθηκε μέχρι 22 – 01 – 2025.
Στην άδεια αυτή προβλεπόταν η παροχή αερίου από τον ΑΣΦΑ μόνο στο εθνικό σύστημα φυσικού αερίου. Η GASTRADE, το 2018, με αίτηση στη Ευρωπαϊκή Επιτροπή ζήτησε τη σύνδεση του ΑΣΦΑ Αλεξανδρούπολης και με τον Διασυνδετήριο Αγωγό Ελλάδας-Βουλγαρίας (IGB), ένα αγωγό αμφίδρομης ροής φυσικού αερίου που συνδέει τα εθνικά δίκτυα μεταφοράς των δύο χωρών ο οποίος έχει τεθεί σε λειτουργία από τον Οκτώβριο του 2022. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το 2020, με την 8377/25-11-2020 Απόφασή της ενέκρινε το αίτημα.
Τελικά, μετά από ποικιλόμορφες καθυστερήσεις, στις 3 Μαΐου 2022 έγιναν επίσημα τα εγκαίνια έναρξης κατασκευής του. Στις 17 Δεκεμβρίου 2023, κατέπλευσε το ειδικά διαμορφωμένο δεξαμενόπλοιο που θα λειτουργεί ως πλωτή μονάδα αποθήκευσης και επαναρεοποίησης του υγροποιημένου φυσικού αερίου και στο πρώτο τρίμηνο του 2024 αναμένεται πλέον να ξεκινήσει η πλήρης λειτουργία του.
Στον ΑΣΦΑ Αλεξανδρούπολης (GASTRADE) σήμερα, συμμετέχουν με ποσοστό (20%) ο καθένας, η Ελμίνα ΚΟΠΕΛΟΥΖΟΥ, η Gaslog (Πήτερ Λιβανός), η ΔΕΠΑ Εμπορίας, ο ΔΕΣΦΑ και η BULGΑRTRANSGAS.
Αγωγοί και «τέλη»
Ένα μεγάλο θέμα που κυριαρχεί με την επικείμενη έναρξη λειτουργίας του, ΑΣΦΑ Αλεξανδρούπολης, είναι αυτό των «τελών». Στο θέμα για τα οφέλη που θα προκύψουν μέσα από τα «τέλη» με τη λειτουργία του, υπάρχει μεγάλη σύγχυση. Άλλοι αναφέρονται στα «τέλη διέλευσης», άλλοι στα «ανταποδοτικά» και άλλοι συγχέουν τα «ανταποδοτικά» με τα «αντισταθμιστικά» κ.ο.κ. Δυστυχώς, το μπέρδεμα των εννοιών αυτών, από άγνοια ή σκοπιμότητα, γίνεται και από υπεύθυνα πρόσωπα.
Με την εμπειρία του παρελθόντος, καθώς είχα ασχοληθεί με τα «τέλη» στην περίπτωση του πετρελαιαγωγού Μπουργκάς–Αλεξανδρούπολη, θα επιχειρήσω μια ανάλυση του θέματος διευκρινίζοντας ότι το θέμα του Ανεξάρτητου Σταθμού Φυσικού Αερίου(ΑΣΦΑ) Αλεξανδρούπολης, πρέπει να αντιμετωπιστεί κυρίως από το Δήμο Αλεξανδρούπολης καθώς βρίσκεται αποκλειστικά στα δικά του διοικητικά όρια.
Τέλη διέλευσης (Royalties)
Τα «τέλη διέλευσης» έχουν θεσπιστεί διεθνώς και αφορούν κυρίως τους αγωγούς μεταφοράς πετρελαίου και φυσικού αερίου. Έχουν την έννοια της καταβολής “διοδίων” για τη διέλευση των αγωγών μέσα από το έδαφος μιας χώρας. Με το Ν.2978/2001 κυρώθηκε η Συμφωνία-Πλαίσιο του Κιέβου (1989) για το ‘’Θεσμικό καθεστώς δημιουργίας διακρατικών συστημάτων μεταφοράς πετρελαίου και φυσικού αερίου’’.
Θυμίζω τον πετρελαιαγωγό Μπουργκάς– Αλεξανδρούπολη, ο οποίος ήταν διακρατικός και προβλέπονταν «τέλη διέλευσης» (άρθρο 4 Ν. 3558/2007) ενώ για τον TAP, ο οποίος διασχίζει τα εδαφικά όρια και των τριών Περιφερειών της Βορείου Ελλάδος (Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας – Θράκης, Κεντρικής Μακεδονίας και Δυτικής Μακεδονίας), από τις υπογραφείσες «Συμφωνίες» (Ν.4145/2013 και Ν.4217/2013) δεν προβλέπονται «τέλη διέλευσης».
Για τον ΑΣΦΑ Αλεξανδρούπολης, δεν προβλέπονταν «τέλη διέλευσης», καθώς ξεκίνησε ως εσωτερική – ελληνική υπόθεση. Ίσως θα μπορούσαν να προβλεφτούν αφότου, το 2020, εγκρίθηκε η σύνδεση του με τον Διασυνδετήριο Αγωγό Ελλάδας-Βουλγαρίας (IGB).
Ανταποδοτικά τέλη
Από το άρθρο 6 του θεμελιώδους Νόμου 1650/86 “Για την προστασία του περιβάλλοντος” (ΦΕΚ 160 Α /16-10-1986) που είχε τίτλο “Έλεγχος τήρησης περιβαλλοντικών όρων. Ανταποδοτικά τέλη” προβλεπόταν ότι
« με Κοινή Υπουργική Απόφαση, ύστερα από εισήγηση του οικείου Νομάρχη, ήταν δυνατόν να επιβάλλονται τέλη εις βάρος επιχειρήσεων που ασκούν δραστηριότητα που λόγω της φύσης, του μεγέθους ή της έντασης τους είναι πιθανόν να προκαλέσουν σοβαρές επιπτώσεις στο περιβάλλον, προκειμένου να καλυφθούν τα έξοδα κατασκευής και λειτουργίας συγκεκριμένων έργων και προγραμμάτων προστασίας….τα πιο πάνω προγράμματα εκτελούνται από τους ΟΤΑ ή άλλους φορείς ¨»
Στο Πράσινο Ταμείο
Όμως, το άρθρο αυτό έχει καταργηθεί και με νεώτερη νομοθεσία (Ν. 3889/2010, 4014/2011 και4281/2014) τα Ανταποδοτικά τέλη καταβάλλονται από τον υπόχρεο φορέα του έργου ή της δραστηριότητας σε ειδικό λογαριασμό υπέρ του Πράσινου Ταμείου και διατίθενται για έργα και δραστηριότητες που αποσκοπούν στην αποκατάσταση, αναβάθμιση, προστασία και διαχείριση του περιβάλλοντος, καθώς και στη βελτιστοποίηση της εφαρμογής των διαδικασιών περιβαλλοντικής αδειοδότησης και του ελέγχου τήρησης των περιβαλλοντικών όρων έργων και δραστηριοτήτων.
Οι λεπτομέρειες καθορίζονται με ΚΥΑ του Υπουργού Οικονομικών και Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής.
Το Πράσινο Ταμείο μπορεί να χρηματοδοτεί προγράμματα που καταρτίζονται από το Υπουργείο Περιβάλλοντος Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής ή άλλα Υπουργεία και τους εποπτευόμενους οργανισμούς τους, αποκεντρωμένες γενικές διοικήσεις, οργανισμούς τοπικής αυτοδιοίκησης, νομικά πρόσωπα του ευρύτερου δημοσίου τομέα, όπως αυτός οριοθετείται από τις διατάξεις του άρθρου 1 του ν. 1256/1982, και σωματεία ή άλλης μορφής ενώσεις νομικών και φυσικών προσώπων, τα οποία στοχεύουν σύμφωνα με τους καταστατικούς τους σκοπούς στην προστασία, αναβάθμιση και αποκατάσταση του περιβάλλοντος.
Αντισταθμιστικά οφέλη
Ο όρος «αντισταθμιστικά οφέλη» είναι κυρίως όρος πολιτικός. Δεν προβλέπεται από κάποιο νομοθέτημα όπως συμβαίνει με τα «ανταποδοτικά τέλη» και τα «τέλη διέλευσης». Μπορούν όμως να δοθούν μέσα από κάποια κυβερνητική εξαγγελία ή δέσμευση η οποία θα εξασφαλιστεί μέσω υπουργικής Απόφασης ή Συμφωνίας των «μερών».
Στην Αλεξανδρούπολη έχουμε πικρή εμπειρία από τα «αντισταθμιστικά». Η «Μαρίνα Αλεξανδρούπολης» ως αντισταθμιστικό όφελος (άρθρο 2 παρ.Α6 της αριθ. 600/3-04-1995 Απόφασης Υπουργού Τουρισμού ΦΕΚ 269Β/10-4-1995) για την λειτουργία του Καζίνο στην Ξάνθη, δεν υλοποιήθηκε πότε και ουδέποτε ανέλαβε κάποιος την πολιτική ευθύνη για αυτό που χάθηκε.
Κάτι ανάλογο θα μπορούσε να γίνει και με τον ΑΣΦΑ Αλεξανδρούπολης,ο οποίος σε όλη του την έκταση (ξηρά και θάλασσα) βρίσκεται αποκλειστικά στο Δήμο Αλεξανδρούπολης.
Σήμερα, τα Αντισταθμιστικά οφέλη προκύπτουν μέσα από το θεσμού της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης, ενός θεσμού που δημιουργήθηκε με πρωτοβουλία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής το 1995 και στην Ελλάδα άρχισε να εφαρμόζεται επίσημα από το 2000. Εταιρική κοινωνική ευθύνη είναι το σύνολο των ενεργειών μιας επιχείρησης, οι οποίες απορρέουν από ηθική και όχι νομική υποχρέωση και στοχεύουν στο να συμβάλουν στην αντιμετώπιση περιβαλλοντικών και κοινωνικών ζητημάτων στην περιοχή που αυτή δραστηριοποιείται.
***
Η «Ελεύθερη Θράκη» έχει αναφερθεί εκτενώς στο θέμα αυτό στο παρελθόν (βλέπε φύλλο της 13 -12- 2014 και 06-01-2015) και επανέρχεται και σήμερα.
Ποιοι όμως από τους Τοπικούς μας Άρχοντες, θα μιλήσουν ξεκάθαρα για όλα αυτά και ποιοι θα παλέψουν να κερδίσουμε από αυτά;
Ποιοι, θα μας εξασφαλίσουν ότι δεν θα εξανεμιστούν και δεν θα γίνουν «αέρας κοπανιστός» τα τέλη και τα οφέλη που μπορούν να προκύψουν από τον Α.Σ.Φ.Α Αλεξανδρούπολης ;
Αλεξανδρούπολη Ιανουάριος 2024
ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΟΠΟΥΛΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ
Υποναύαρχος Λ.Σ. (ε.α.)
