Στις αρχές του 1923, η ελληνική ζωή είχε έντονη παρουσία σε όλα τα επίπεδα – Τα άρθρα για την Αδριανούπολη και τον Σιδηροδρομικό Σταθμό Κάραγατς – Η συγκέντρωση ελληνικών στρατευμάτων
Η Νέα Ορεστιάδα είναι η νέα πόλη, που δημιούργησαν οι συνθήκες της εποχής, μετά την απελευθέρωση της Θράκης, της Ανατολικής και Δυτικής από τον ελληνικό στρατό.
Η ελληνική Αδριανούπολη, με το κοσμοπολίτικο θέρετρο της το Κάραγατς, ένιωσε την ευτυχία να υποδεχτεί τον ελευθερωτή ελληνικό στρατό, όμως μετά από σύντομο χρόνο ελευθερίας, ένιωσε την απόλυτη εθνική δυστυχία, να μη συμπεριληφθεί στο νέο συμπληρωμένο εθνικό κορμό.
Μετά την Μικρασιατική ΚΑταστροφή και μέσα από διπλωματικές συμπληγάδες, η ελεύθερη αυτή περιοχή, επέστρεψε και πάλι στην οθωμανική σκλαβιά και στην μετεξελιχθείσα τουρκική.
Τον Μάϊο του 1923, η περιοχή με το Κάραγατς, παραχωρήθηκε στην Τουρκία και άρχισε η σταδιακή εκκένωση της και την 12 Αυγούστου 1923, άρχισε η χάραξη, από το τότε, στο οικιστικό τίποτα… αλλά με ελπίδα για το μετέπειτα, της Νέας Ορεστιάδας.
Στις αρχές του 1923, πριν ακολουθήσει ο ξεριζωμός και η ελληνική έξοδος, η ελληνική ζωή είχε έντονη παρουσία σε όλα τα επίπεδα.
Εδώ θα σας δώσω κάποια στοιχεία… που ίσως είναι ακόμη άγνωστα στους ιστοριοδίφες και στους τοπικούς μελετητές.
** Οι κάτοικοι της φιλοπρόοδοι, είχαν σε ιδιαίτερη προτεραιότητα την μόρφωση των παιδιών τους και ξακουστά ήταν τα εκπαιδευτήρια ήταν ξακουστά για την παρεχόμενη γνώση.
1- * Στις 8 Ιανουαρίου 1923, πραγματοποιήθηκαν εκλογές για την ανάδειξη εφορείας των εκπαιδευτηρίων της ελληνικής κοινότητας Κάραγατς.
Κατά την ψηφοφορία, αναδείχτηκε πρόεδρος ο ακούραστος και δραστήριος ΧΑΜΠΑΡΙΔΗΣ Δημήτριος και μέλη οι, ΓΕΩΡΓΙΟΥ Τιμολέων, ΜΗΝΟΓΛΟΥ Β., ΚΑΡΤΑΛΗΣ Διαμαντής, ΚΟΝΔΥΛΑΚΗΣ Ιωάννης.
Αυτοί, αμέσως, μετά την εκλογή τους, άρχισαν με μεγάλο ζήλο και δραστηριότητα το έργο τους.
Μαζί με τον υποδιοικητή του Κάραγατς, με τον υγειονομικό ιατρό, μελέτησαν την κατάσταση της Σχολής, που είχε γεμίσει από πρόσφυγες και ήταν σε κακή κατάσταση.
Την καθάρισαν, την απολύμαναν και δημιούργησαν τέσσερες νέες τάξεις, για τις ανάγκες του δημοτικού σχολείου Κάραγατς και οι υπόλοιπες λειτουργούσαν στο οίκημα του Γυμνασίου.
Συνεργάστηκαν στενότατα με την εκκλησιαστική επιτροπή, με τον γνωστό πρόεδρο ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ Παύλο, με σκοπό να προαγάγουν τα σχολικά και εκκλησιαστικά ζητήματα, με την συγκέντρωση ενός χρηματικού ποσού, ως πυρήνα, για την ανέγερση Σχολής αντάξιας του Κάραγατς.
Μελέτησαν κάθε μέρα, η σχολική εφορεία και η εκκλησιαστική επιτροπή, το ζήτημα αυτό έχοντας το, ως κύρια σκέψη και φροντίδα.
Από την υπάρχουσα περιουσία της Σχολής πώλησαν τις μουριές (είναι γνωστό ότι η όλη περιοχή καλλιεργούσε μεταξοσκώληκες, που τρέφονταν από φύλλα μουριάς, και πολλοί προσέφεραν τα κτήματα τους ώστε από τα έσοδα να καλύπτονται κάποια έξοδα λειτουργίας της).
Το 1923 τις πώλησαν προς 3.000 δραχμές, ενώ το 1922 προς 800, που τις αγόρασαν οι ΧΑΤΖΗΑΡΙΣΤΟΤΕΛΟΥΣ Βασίλειος και ΧΑΤΖΗΣΥΡΜΟΣ, που στην συνέχεια δώρισαν στην κοινότητα.
Έκαναν λαχειοφόρο αγορά και συγκέντρωσαν αρκετά χρήματα, ώστε να είναι βέβαιο, ότι αρκετά γρήγορα θα βρισκόταν στην ευχάριστη θέση να αναγγείλουν την ανέγερση της Σχολής.*
2- * Λόγω των προβλημάτων που δημιουργήθηκαν, από την συσσώρευση μεγάλου αριθμό προσφύγων από την Θρακική ενδοχώρα, την 7 Μαρτίου 1923, ο επιθεωρητής γιατρός ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ Αριστείδης, πήγε στο Κάραγατς, για την ίδρυση Σταθμού αποφθειρίασης (ψείρες), αφού προηγούμενα ίδρυσε τέτοιους Σταθμούς στο Σουφλί, στις Φέρες και αλλού…
Για τον λόγο αυτό συνεργάστηκε με τον γιατρό της υποδιοίκησης ΤΑΣΜΑΛΗ Δ. και αποφασίστηκε και εκεί η δημιουργία Σταθμού.
Για τον σκοπό αυτό, ο πρόεδρος της εφορείας των Εκπαιδευτηρίων ΧΑΜΠΑΡΙΔΗΣ Δ., προσέφερε με ιδιαίτερη προθυμία το σαπούνι που θα καταναλωνόταν.*
* Ενώ ο ελληνικός πληθυσμός ασχολούταν με τα τρέχοντα ζητήματα που τους απασχολούσαν, προσπαθώντας, να λύσουν τα φλέγοντα ζητήματα και τα ζητήματα προοπτικής , ο τουρκικός θόρυβος για το Κάραγατς, ήταν έντονος και ο τουρκικός τύπος υποδαύλιζε συνεχώς το θέμα κατοχής της περιοχής (όπως βλέπουμε να κάνει και στις μέρες μας.. με συνεχή υπενθύμιση ότι δεν… κοιμούνται… και διεκδικούν).
3- * Η εφημερίδα “ΤΕΒΧΗΤ” της Κωνσταντινούπολης της 15-3-1923, έγραφε συνέχεια άρθρα για την Αδριανούπολη και τον Σιδηροδρομικό Σταθμό Κάραγατς.
Δημοσίευσε φωτογραφία της Αδριανούπολης, με Έλληνες στρατιώτες, στους λόφους πίσω από τον Σταθμό, να στρέφουν τις λόγχες τους, προς την πόλη. *Έγραψε ” από ημέρες γίνεται λόγος μόνο για την ειρήνη.
Όλοι φαίνεται να σκέφτονται μόνο την ειρήνη, αλλά ενώ εμείς χρονοτριβούμε έτσι, ο επίβουλος εχθρός δεν αδρανεί.
Ετοιμάζει συνέχεια τα στρατεύματα του στην Δ. Θράκη και κάνει συνέχεια συγκεντρώσεις στον Σταθμό Κάραγατς.
Τι σημαίνει συγκέντρωση ελληνικών στρατευμάτων στο Κάραγατς, δεν το αντιλαμβανόμαστε ίσως όπως πρέπει.
Αν ερωτηθεί ένας συμπολίτης Αδριανουπολίτης, τότε θα γίνει αντιληπτό, πόσο θλιβερή και δύσκολη είναι η κατάσταση.
Το Κάραγατς απέχει από την Αδριανούπολη, μόλις 5 χιλ., δηλ. απόσταση μιας ώρας!!
Ο Σταθμός αυτός αποτελεί την μόνη δίοδο, προς την δεύτερη μας πρωτεύουσα.
Το γεγονός ότι τα ελληνικά σύνορα βρίσκονται στον Σταθμό αυτό και ότι το κυριώτερο σημείο συγκέντρωσης των ελληνικών στρατευμάτων, είναι πάλι ο Σταθμός αυτός, αποτελεί συνεχή και μεγάλο κίνδυνο για την Αδριανούπολη και την Θράκη μας.
Εξ αυτού η Αδριανούπολή μας, που επί δύο χρόνια στέναζε υπό τον εχθρό και δοκίμαζε περισσότερο από κάθε μέρος, όλες τις πίκρες της τραγωδίας της κατοχής, ανησυχεί και φοβάται σήμερα περισσότερο από ποτέ… αν και η ειρήνη σήμερα φαίνεται πιο κοντά.
Την αλήθεια αυτή δεν πρέπει να την ξεχνούμε και εμείς εδώ.
Δεν πρέπει να ξεχνούμε ότι ο εχθρός δεν κοιμάται, δεν πρέπει να ξεχνούμε ότι ο εχθρός βρίσκεται στο Κάραγατς.
Η Αδριανούπολη θα ησυχάσει και θα βρεθεί τρόπος της εξασφάλισης της ειρήνης, μόνο αν δεν ξεχάσουμε εμείς αυτό.*
* Μέσα στο γενικό πολεμικό κλίμα και των διεκδικήσεων, οι κάτοικοι δεν παρέλειπαν να ενθυμούνται τα κλέη των προγόνων τους, που πριν 100 χρόνια πέτυχαν την αποτίναξη του οθωμανικού ζυγού… πιστεύοντας ότι ίσως έρθει και η δική τους ποθούμενη εθνική ελευθερία.
4 – * Η Εθνική εορτή, την 25η Μαρτίου 1923, γιορτάστηκε στην Ορεστιάδα μέσα σε μεγάλη εθνική έξαψη.
Την ημέρα εκείνη, από την 06.00 ώρα, δόθηκε ένα χαρούμενο ανοιξιάτικο σάλπισμα, που η γλυκύτητά του, έδωσε το σύνθημα της κίνησης και της ζωής.
Ο γαλανός ουρανός είχε συμφωνία με το κυανόλευκο χρώμα της σημαίας, που είχαν στολιστεί τα σπίτια και τα μαγαζιά.
Στις 10.00 στον Ι.Ν. Αγίων Θεοδώρων, τελέστηκε επίσημη δοξολογία, προεξάρχοντος του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτη Αγίου Αδριανουπόλεως ΠΟΛΥΚΑΡΠΟΥ, όπου παρέστησαν όλες οι πολιτικές και στρατιωτικές αρχές.
Παρέστησαν επίσης, όλα τα μέλη της Διασυμμαχικής επιτροπής και οι προξενικές προσωπικότητες.
Στα πρόσωπα όλων των γενναίων πολεμιστών του Εβρου, ήταν ζωγραφισμένη η αίγλη της αναγεννήσης της στρατιωτικής ζωής του ΄Ελληνα στρατιώτη.
Μετά την δοξολογία, δόθηκε δεξίωση στο σπίτι του Δημάρχου Αλτιναλμάζη, όπου προσφέρθηκε σαμπάνια, με το υπέροχο χαμόγελο του Δημάρχου.
ΟΛΟΙ ΕΛΕΓΑΝ ΤΗΝ ΚΙΝΗ ΕΥΧΗ ΤΩΝ ΕΚΠΛΗΡΩΣΕΩΝ ΤΩΝ ΕΘΝΙΚΩΝ ΠΟΘΩΝ.
Στις 15.00 συγκεντρώθηκε μεγάλο πλήθος στην πλατεία Δημαρχίας, με την παρουσία των τοπικών αρχών στην μέση.
Τον πανηγυρικό της ημέρας, εκφώνησε ο καθηγητής φιλολογίας ΔΡΑΚΟΝΤΙΔΗΣ Χ., με την χαρακτηριστική του ευφράδεια, μέσα σε άκρατο ενθουσιασμό και συγκίνηση.
Κατόπιν χορεύτηκαν εθνικοί χοροί από τους τσολιάδες του δημοτικού σχολείου.
Ζωηρή ήταν η παρουσία και η κινητικότητα του Σώματος Προσκόπων, υπό την εποπτεία του δασκάλου από το Διδυμότειχο ΠΟΝΤΙΔΗ Χρήστου.*
ΥΣΤΕΡΟΓΡΑΦΟ
Τα γεγονότα αυτά τα πήρα από την εφημερίδα της Θεσσαλονίκης “ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ” του Μαρτίου 1923, που ήταν τότε… φρέσκα και με γλαφυρότητα κατέγραφαν οι επιτόπιοι ανταποκριτές της.
ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ ΕΥΣΤΡ. ΝΑΖΛΗΣ
Υποστράτηγος ΕΛ.ΑΣ ε.α.
