Στις απαρχές της λειτουργίας και παρουσία της – Η ιστορία του Νομάρχη Βαλσαμάκη
Ως είναι γνωστό, Έβρος, η Θράκη, ενσωματώθηκε στον εθνικό κορμό, μετά την 14η Μαϊου 1920, όταν τα στρατευμένα παιδιά της Ελλάδας, παρέλασαν νικηφόρα και έφεραν την πολυπόθητη ελευθερία, στους τελευταίους υπόδουλους Ελληνες της Θράκης.
Αμέσως μετά, άρχισε να ξετυλίγεται και η εθνική παρουσία, με την ανάπτυξη των διοικητικών υπηρεσιών και των φορέων διοίκησης.
Από την 23η Σεπτεμβρίου 1920, άρχισε να λειτουργεί και η Νομαρχία Εβρου, με έδρα την Αλεξανδρούπολη του τότε Δεδέαγατς.
Πρώτοι νομάρχες ορίστηκαν οι, ΚΑΡΑΘΕΟΔΩΡΗ Σ. και ο ΦΩΚΑΣ Αριστείδης, μέχρι την 16η Νοεμβρίου 1920 και από τότε μέχρι την 16η Ιουνίου 1921 ο ΒΑΛΑΣΑΜΑΚΗΣ Επαμεινώντας, που αντικαταστάθηκε από τον ΠΑΤΤΑΡΗ Α.
Ο ΒΑΛΣΑΜΑΚΗΣ ήταν δικηγόρος και αρθρογράφος εφημερίδων με νομικά θέματα, αλλά κυρίως με θέματα που αφορούσαν τις ΜΟΝΟΜΑΧΙΕΣ, επειδή αυτός ήταν υπέρμαχος της μονομαχίας, ως θεσμό αποκατάστασης της τάξης επί προσβολών.
Κείμενά του δημοσίευε στην εφημερίδα «ΕΛΛΗΝΙΚΗ», από το 1895, μέχρι το 1914.
Γεννήθηκε στην Ολτενίτζα Ρουμανίας το 1861 και πέθανε το 1940 στην Αθήνα… Πατέρας του ήταν ο εμποροκτηματίας Αντώνιος, καταγόμενος από την Κεφαλλονιά.
Η παρουσία του ως νομάρχη Εβρου, δεν είναι αποτυπωμένη δυστυχώς ιστορικά, αλλά απλά… αναφέρεται ονομαστικά.
Αυτή του η παρουσία, αποτυπώθηκε με μελανά χρώματα, σε σελίδες του τύπου και μάλιστα με εκτενείς ανταποκρίσεις ανταποκριτών της εφημερίδας «ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ», όπου καταγράφονται τα έργα και ημέρες του.
1.
** Η ΦΩΝΗ ΤΗΣ ΘΡΑΚΗΣ. ΕΡΓΑ ΚΑΙ ΗΜΕΡΕΣ ΤΟΥ ΝΟΜΑΡΧΗ ΔΕΔΕΑΓΑΤΣ. ΠΩΣ ΚΑΤΑΒΑΡΑΘΡΩΘΗΚΕ Η ΠΑΙΔΕΙΑ. ΑΔΡΙΑΝΟΥΠΟΛΗ 15 ΜΑΡΤΙΟΥ
*
Ο Θρακικός λαός πέρασε κακές αποκριές, λόγω θλιβερών ειδήσεων!!
Η θλίψη όμως και η ταραχή του αυξάνεται, λόγω των απρεπών πολλών πράξεων της κυβέρνησης.
Μπορεί να παρασιωπηθούν πολλά μικροζητήματα και μπορεί να παραβλεφθεί η λογοκρισία που ασκεί το Φρουραρχείο σε ορισμένες επιστολές και τηλεγραφήματα, χωρίς να έχει επιβληθεί αυτή επίσημα. Όπως και η πράξη του εξ αποτάξεως αξιωματικού, που ήλθε, έκλεψε τις καταθέσεις των ασθενών του Στρατιωτικού Νοσοκομείου και δραπέτευσε.
Δεν είναι όμως δυνατόν να παρασιωπηθούν και οι τυραννικές και εξωφρενικές ενέργειες του Νομάρχη Εβρου.
Στον αθηναϊκό τύπο, ως και της Θεσσαλονίκης, γράφτηκαν πολλοί άθλοι αυτού του Νομάρχη, σε βάρος των πολιτών.
Η κυβέρνηση όμως, όχι μόνο δεν τον απομάκρυνε από το Δεδέαγατς, αλλά και όταν περιόδευε στην Θράκη ο Γούναρης (πρωθυπουργός), τον επαίνεσε δημόσια, ως τον ικανότερο Νομάρχη.
Ήταν λοιπόν φυσικότατο, ο ικανότατος αυτός Νομάρχης, να μη διαψεύσει τον πάτρωνα του και να αποδείξει, ότι πράγματι είναι άριστο όργανο της ελευθερίας, που έφερε ο Γούναρης στην Θράκη.
Τον παραδίνουμε στην κρίση του κοινού, θα λέγαμε και στην Κυβέρνηση, αλλά δεν θέλουμε να την ενοχλήσουμε, γιατί ασχολείται με το δύσκολο έργο της γεφύρωσης του χάσματος και τους άθλους του Νομάρχη Έβρου ΒΑΛΣΑΜΑΚΗ, όπως μας τους διηγήθηκε πρόσωπο από το Δεδέαγατς.
Την 28η Φεβρουαρίου 1921, Κυριακή, ημέρα αποκριάς, χωρίς να έχει ειδοποιήσει τον κόσμο, διέταξε δοξολογία στις 3 το απόγευμα, για τους γάμους της βασιλόπαιδος ΕΛΕΝΗΣ, με τον διάδοχο της Ρουμανίας.
Η δοξολογία έγινε, αλλά όπως ήταν φυσικό δεν προσήλθε όλη η πόλη του Δεδέαγατς, λόγω της ημέρας και της ακατάλληλης ώρας, γιατί την προηγούμενη μέρα υπήρχε δημόσιος χορός, όπου ξενύχτησε ο περισσότερος κόσμος.
Μετά το τέλος της δοξολογίας ο Μητροπολίτης ΓΕΡΒΑΣΙΟΣ, αφού έκανε την δέηση υπέρ των νεονύμφων τους ευχήθηκε εκ μέρους της πόλης, με θερμότατες λέξεις.
Ο πολιτικότατος όμως Νομάρχης, που ήταν δίπλα του, πήρε τον λόγο ως αντιπρόσωπος της Κυβέρνησης και είπε: “Παναγιώτατε κ. αξιωματικοί, στρατιώτες, κύριοι, εφ’ όσον υπάρχει στρατός, υπάλληλοι, που ζητωκραυγάζουν και εύχονται υπέρ του βασιλιά, της βασίλισσας, της πριγκίπισσας Ελένης, δεν έχουμε ανάγκη από τις ζητωκραυγές και τις ευχές του λαού”
Κατέβηκε από την θέση του γεμάτος θυμό και αγανάκτηση, γιατί δεν προσήλθε όλη η πόλη στην δοξολογία και παρουσία όλων εξεστόμισε βαρύτατες εκφράσεις εναντίον του Δεδέαγατς.
Κάλεσε τον παρευρισκόμενο δήμαρχο ΑΛΤΙΝΑΜΑΖΗ και ΔΙΕΤΑΞΕ αυτόν και το δημοτικό συμβούλιο, να υποβάλει μέσα σε μισή ώρα την παραίτησή του.
Δεν αρκέστηκε όμως μόνο σ’ αυτά ο ικανότατος άνθρωπος του Γούναρη.
Χωρίς να έχει το δικαίωμα από κανένα νόμο και χωρίς να λάβει υπ’ όψη του την ημέρα (ΚΥΡΙΑΚΗ), διέταξε να κλείσουν αμέσως όλα τα καταστήματα της πόλης, ακόμη και οι φούρνοι.
ΚΥΡΙΑΚΗ ΑΡΓΙΑ ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΕΙ ΣΤΗΝ ΘΡΑΚΗ!!!
Για αποτελεσματική εκτέλεση της διαταγής του, τοποθέτησε φρουρούς στις πόρτες των καφενείων, για να μη επιτρέψουν την ΔΗΘΕΝ, βίαια είσοδο σ’ αυτά των πολιτών!!
Αφήνουμε τον αναγνώστη να φανταστεί την ψυχολογική κατάσταση των κατοίκων, αλλά και την όψη της πόλης.
Οι πολίτες και οι ξένοι, που συνέπεσε να είναι πολλοί, λόγω της απεργίας των σιδηροδρομικών, κλείστηκαν στα σπίτια τους ή πήγαν στις κοντινές εξοχές.
Το Δεδέαγατς παρουσίασε το θέαμα πόλης, που την ερήμωσε μεγάλο κακό. Και ήταν η πρώτη αποκριά, ύστερα από δοκιμασία δύο φρικτών υποδουλώσεων!!!
Οι κάτοικοι της μαρτυρικής αυτής πόλης, ενώ ετοιμαζόταν να ξεχάσουν τις πίκρες του παρελθόντος, να ξεχάσουν τις συμφορές και τα μαρτύρια του χθες, ενώ σχεδίαζαν να πανηγυρίσουν τις πρώτες ελεύθερες αποκριές πάνω στα ερείπια που βρήκαν, όταν επέστρεψαν, ύστερα από πολυχρόνια περιπλάνηση, έρχεται ο εκλεκτός του Γούναρη, ο πρώτος αντιπρόσωπος της κυβέρνησης, τα τεθεί πάνω από κάθε νόμο να κλείνει όλα τα καταστήματα και να επιβάλλει παγερή νέκρα.
Και πότε ??!!!, όταν όλες οι υπόλοιπες πόλεις και τα χωριά, ακόμη και της υπόλοιπης Ελλάδας, θα χαιρόταν από τον τρελό ενθουσιασμό.
Γνωρίσαμε τυραννίες, περάσαμε μέρες φρικτές, γνωρίσαμε δυνάστες και τυράννους, πράξη όμως όπως του Νομάρχη Εβρου ΒΑΛΣΑΜΑΚΗ, ούτε είδαμε πότε, ούτε βέβαια θα αναφέρεται στην ιστορία των τυράννων.
ΚΑΙ ΜΙΑ ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗΣ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ.
Έπαυσε τηλεγραφικά τον Διευθυντή Εκπαίδευσης ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟ, χωρίς μάλιστα να τον έχει διορίσει εκείνη.
Έτσι, με την ανάκληση και μετάθεση στα Ιωάννινα, του Γενικού Επιθεωρητή ΔΡΙΒΕΛΟΠΟΥΛΟΥ και μετά την απόλυση του Επιθεωρητή των Δημοτικών Σχολείων, συμπληρώθηκε η διάλυση της εκπαίδευσης στην Θράκη.
Να… αυτά είναι τα δώρα, που μας έφερε ο Γούναρης.
Η ψυχή μας σπαράσσεται όταν εμείς είμαστε έτοιμοι να υποστούμε νέες θυσίες, να ριχτούμε σε νέους αγώνες , για να διατηρήσουμε την ελευθερία μας, όταν τα όργανα της κυβέρνησης μας μεταχειρίζονται με αυτόν τον τρόπο.**
ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ 13 Μαρτίου 1921 ΘΡΑΚΙΚΟΣ.**
Μετά από την δημοσίευση αυτή, συνεχίστηκε ο αγώνας εναντίον της δράσης του Νομάρχη και έτσι σε ανταπόκριση της «ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ» της 9ης Απριλίου 1921 διαβάζουμε
2.
** ΚΑΙ ΕΓΕΝΕΤΟ ΦΩΣ.ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΝΟΜΑΡΧΗΣ ΕΒΡΟΥ. ΤΙ ΑΠΟΚΑΛΥΨΑΝ ΟΙ ΑΝΑΚΡΙΣΕΙΣ. ΓΙΑΤΙ ΠΑΥΤΗΚΕ ΜΕ ΔΙΚΑΣΤΙΚΟ ΚΛΗΤΗΡΑ. ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΝΕ ΚΑΙ ΧΡΥΣΕΣ ΛΙΡΕΣ.
“Εκείνο που ζήτησα, με προηγούμενη ανταπόκριση μου, για τον Νομάρχη Εβρου ΒΑΛΣΑΜΑΚΗ, με το δημοσίευμα της εφημερίδας ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ της Αδριανούπολης, δηλαδή να γίνει διοικητική και δικαστική ανάκριση, για να αποδειχθεί, ούτε το εικοστό απ’ όσα έκανε, αυτός δεν δημοσίευσε.
Ο Γενικός Διοικητής ΘΡΑΚΗΣ ΒΟΖΙΚΗΣ Χαράλαμπος, έκανε πολλά, γιατί πείστηκε, για την εξωφρενική πολιτεία ΒΑΛΣΑΜΑΚΗ, όχι μόνο έστειλε ανωτάτους υπαλλήλους στο Δεδέαγατς να κάνουν ανακρίσεις, αλλά συγχρόνως απέλυσε τον πρωτότυπο αυτό Νομάρχη.
Στις 26 Μαρτίου 1921, στάλθηκαν στο Δεδέαγατς, ο επιθεωρητής της Διοίκησης ΜΠΑΜΠΑΚΟΣ, ο Οικονομικός Επιθεωρητής ΜΠΙΝΙΑΡΗΣ και ο Εισαγγελέας Εφετών ΓΑΛΑΝΟΠΟΥΛΟΣ, για να κάνουν ευρείες ανακρίσεις, για τον βίο και πολιτεία του.
Ο εισαγγελέας είχε και την απόλυση μαζί του και μόλις έφτασε στο Δεδέαγατς, την κοινοποίησε με δικαστικό κλητήρα.
Η κίνηση αυτή του ΒΟΖΙΚΗ, προκάλεσε την πλέον αγαθή εντύπωση στους Θράκες, γιατί αποδεικνύει ότι ανέλαβε να κυβερνήσει την Θράκη, ως αντιπρόσωπος ενός κόμματος, αλλά ως όργανο του Ελληνικού Κράτους, εμπνεόμενος από υψηλές αρχές.
Η απόλυση του ΒΑΛΣΑΜΑΚΗ τιμά ιδιαίτερα τον ΒΟΖΙΚΗ.
Αυτός παρεξήγησε εντελώς την αποστολή του, ως Νομάρχη, σε τόπο, που πρώτη φορά γνώριζε την ελληνική διοίκηση, είχε γίνει πραγματικός τύραννος σε όλο τον Νομό και ιδίως στην πολυπληθή πόλη του Δεδέαγατς.
Τόση ήταν η χαρά των Δεδεαγατσιανών, όταν έμαθαν την απόλυση του, έτρεξαν να ευχαριστήσουν τον ΒΟΖΙΚΗ με τηλεγράφημα λέγοντας. ΠΑΝΗΓΥΡΙΖΟΥΜΕ ΤΗΝ ΚΑΤΑΛΥΣΗ ΤΗΣ ΤΥΡΑΝΝΙΑΣ!!!
Όπως απέδειξαν οι ανακρίσεις, ο ΒΑΛΣΑΜΑΚΗΣ δεν ήταν μόνο κακός Νομάρχης, από διοικητικής άποψης, αλλά και ΚΑΤΑΧΡΑΣΤΗΣ ΚΑΙ ΕΚΒΙΑΣΤΗΣ ΤΟΥ ΧΕΙΡΙΣΤΟΥ ΕΙΔΟΥΣ!!!!
Αποδείχτηκε, ότι ήταν καταχραστής πολλών δεκάδων χιλιάδων από τις πιστώσεις της περίθαλψης, του ιερού αυτού χρήματος, που προοριζόταν για τα θύματα της τουρκικής και βουλγαρικής βαρβαρότητας.
Αποδείχτηκε, ότι εκβίαζε, με την απειλή απέλασης ,τους τούρκους και τους βουλγαρόφωνους κατοίκους των χωριών και έπαιρνε τουρκικές χρυσές λίρες.
Ο τούρκος υποδιοικητής Κυψάλων (νυν Υψάλων), κατέθεσε ότι μόνο αυτός του έδωσε 300 λίρες, που συγκέντρωσε από την επαρχία του.
Έτσι, ο ικανότατος αυτός Νομάρχης, που δημόσια επαίνεσε ο ΓΟΥΝΑΡΗΣ κατά την διέλευση του από το Δεδέαγατς, αποδεικνύεται ένας κοινός εκβιαστής.
Ο άνθρωπος αυτός, επί 6 μήνες, κυβέρνησε τον Νομό Έβρου.
Ο ΒΟΖΙΚΗΣ έκανε το καθήκον του, τώρα τον λόγο τον έχει η δικαιοσύνη, που δεν αμφιβάλλουμε ότι θα κάνει το καθήκον της. Η δραστική αυτή ενέργεια του, αποδεικνύει ότι ο Γενικός Διοικητής Θράκης, εξακολουθεί να είναι πολιτικός άνδρας, που μετά του 1909, εργάσθηκε ως Υπουργός και Γενικός Διοικητής κατά την πρώτη περίοδο μεγένθυσης της Ελλάδας και η Θράκη είναι ευτυχής, γιατί απέκτησε τέτοιο διοικητή. **
ΥΣΤΕΡΟΓΡΑΦΟ
Α. *Την ώρα… 1. που όλη η Ελλάδα πανηγύριζε τις επιτυχίες του ελληνικού στρατού στο πολεμικό πεδίο στην Μικρά Ασία, με τους πανηγυρισμούς των Θρακών, που λίγο πριν είδαν να ελευθερώνονται, 2. την ώρα που ο διοικητής της Στρατιάς Θράκης υποστράτηγος ΜΟΜΦΕΡΑΤΟΣ Ανδρέας την 16η Μαρτίου 1921, καλούσε με διαταγή του, όλους τους Έλληνες στο γένος κατοίκους της Θράκης, καταγομένους εξ υποδούλων μερών που δεν εκπλήρωσαν τις στρατιωτικές τους υποχρεώσεις, ηλικίας από 18 έως 35 χρονών, δηλ. 17 ηλικίες να καταταγούν και οι Εβρίτες στο 19ο Σύνταγμα Πεζικού στο Διδυμότειχο.
3. την ώρα εκείνοι οι συγγενείς τους στο Δεδέαγατς, αντιμετωπίζονται από τον επίσημο κρατικό εκπρόσωπο ως… υπόδουλοι.
Ο Νομάρχης αποδεικνυόταν ένας νέος δυνάστης
Β.* Είναι γνωστό, ότι μετά την ένταξη των… ΝΕΩΝ ΧΩΡΩΝ, των απελευθερωθέντων περιοχών της τωρινής Δυτικής Θράκης από την 14 η Μαϊου 1920, οι υπηρεσίες που δημιουργήθηκαν στην περιοχή στελεχώθηκαν και με… άτομα αμφιβόλου ηθικής, που η άφιξη και η παρουσία τους ήταν… καταπιεστική και γιατί όχι και κατακτητική.
Πολλά έκτροπα έγιναν τότε, από μερίδα επίορκων υπαλλήλων άσχετα από θέση και βαθμό, σε βάρος των προσφύγων και γηγενών, που μέχρι και τώρα είναι στο ιστορικό οικογενειακό ενεργά, ως η ανωτέρω περίπτωση.
Οι εξαίρετοι τότε υπάλληλοι έμειναν και αυτοί ενεργοί και οι διηγήσεις μεταφέρονται μέχρι τις ημέρες μας.
Γ.* 1. Ο ΒΟΖΙΚΗΣ Χαράλαμπος γεννήθηκε στον Αγιο Πέτρο Κυνουρίας το 1862 και πέθανε το 1837, πολιτεύτηκε διαδοχικά με τον, Δεληγιάννη Θεόδωρο, Ζαϊμη Αλέξανδρο και Γούναρη Δημήτριο. Διορίστηκε πολιτικός Διοικητής Θράκης το 1920 και Γενικός Διοικητής Θράκης την 22 – 2 – 1921 έως τον Ιούνιο 1922, συγχρόνως διετέλεσε και Υπουργός άνευ χαρτοφυλακίου στην κυβέρνηση Καλογερόπουλου Νικολάου την 22 – 8 – 1921, στις 29 – 1- 1922 Υπουργός Επισιτισμού και την 27 – 3 – 1922 στην κυβέρνηση Γούναρη Υπουργός άνευ χαρτοφυλακίου.
2. Ο ΓΑΛΑΝΟΠΟΥΛΟΣ Κ. διετέλεσε Εισαγγελέας Εφετών στην Αδριανούπολη, Διευθυντής Δικαιοσύνης και νομικός σύμβουλος Διοίκησης από τον Ιούλιο του 1920.
Συνέταξε Γενική έκθεση περί των πεπραγμένων της Διοικήσεως Δικαιοσύνης Αδριανούπολης το 1922.
ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ ΕΥΣΤΡ. ΝΑΖΛΗΣ
Υποστράτηγος ΕΛ.ΑΣ ε.α.
Φωτογραφίες: Θεόδωρου Ορδουμποζάνη
