Ο θεσμός του Προέδρου της Δημοκρατίας αποτελεί την κορυφή του πολιτειακού συστήματος, έχοντας περισσότερο συμβολικό παρά εκτελεστικό ρόλο.
Είναι ο εγγυητής της ομαλότητας, της ενότητας και της τήρησης του Συντάγματος.
Ωστόσο, η διαδικασία επιλογής του και τα πολιτικά παιχνίδια που τη συνοδεύουν γεννούν ερωτήματα για το πώς αντιλαμβανόμαστε τον ρόλο του και τη σημασία του θεσμού.
Ένας ρόλος συμβολικός, αλλά όχι ανίσχυρος
Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, αν και στερείται ουσιαστικής εκτελεστικής εξουσίας, καλείται να λειτουργεί ως ρυθμιστής και θεματοφύλακας της πολιτικής σταθερότητας.
Η υπογραφή νόμων, η εκπροσώπηση της χώρας και η παρέμβαση σε κρίσιμες συνταγματικές στιγμές προσδίδουν κύρος και βαρύτητα στον θεσμό.
Ωστόσο, στις σύγχρονες συνθήκες, ο ρόλος του τείνει να επισκιάζεται από την κυριαρχία της εκτελεστικής εξουσίας, γεγονός που μειώνει την πραγματική του επιρροή.
Η διαδικασία πρότασης και εκλογής του Προέδρου εγείρει προβληματισμούς. Η ανάγκη πολιτικής συναίνεσης, που φαινομενικά προωθεί τον διάλογο, συχνά μετατρέπεται σε αρένα κομματικών συμφερόντων.
Η υποψηφιότητα ενός προσώπου μπορεί να γίνει αντικείμενο πολιτικής συναλλαγής, με βασικό κριτήριο τη στρατηγική εξυπηρέτηση των πολιτικών δυνάμεων και όχι την ουσιαστική αξιολόγηση του ατόμου.
Το πρόσφατο παράδειγμα της δημόσιας συζήτησης για τον θεσμό αναδεικνύει την ανάγκη αλλαγών.
Είναι άραγε ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας μια «φιγούρα», που απλά επικυρώνει αποφάσεις ή ένα πρόσωπο που εμπνέει και καθοδηγεί με την παρουσία του;
Μια ευκαιρία για αναστοχασμό
Η επιλογή του Προέδρου δεν θα έπρεπε να είναι προϊόν πολιτικής σκοπιμότητας.
Αντίθετα, θα έπρεπε να αποτελεί ευκαιρία ανάδειξης προσωπικοτήτων με όραμα, κύρος και κοινωνική αποδοχή, που μπορούν να ενσαρκώσουν την ενότητα του έθνους.
Ίσως είναι καιρός να αναθεωρήσουμε τη διαδικασία, προσφέροντας μεγαλύτερη συμμετοχή στους πολίτες και περιορίζοντας τις κομματικές πιέσεις.
Ο θεσμός του Προέδρου της Δημοκρατίας έχει πολλά να προσφέρει, εφόσον η κοινωνία τον επαναπροσδιορίσει με όρους διαφάνειας, αξιοκρατίας και ουσιαστικής δημοκρατικής εκπροσώπησης.
Κυριακή Γιαλαμά
Εκπαιδευτικός
