Η λειτουργία του σιδηρόδρομου, οι καλλιέργειες στο νομό και οι πλημμύρες…
Β’ Μέρος
Πάντοτε οι καταγραφές τοποθεσιών, γεγονότων και κοινωνικών εξελίξεων, αποτελούν τα πρωτογενή ιστορικά στοιχεία, που μας μεταφέρουν στο χθες, για να μελετήσουμε το σήμερα.
Εδώ θα σας μεταφέρω στην πραγματικότητα των 100 χρόνων πριν, που εξελισσόταν στην περιοχή του Εβρου, μέσα σε λίγα χρόνια ελεύθερης ζωής.
***
– Τώρα που αναπαυόμαστε μέσα στα ωραία βαγόνια των Ανατολικών Σιδηρόδρομων, με τις ολοκαίνουργες βελουδένιες ταπετσαρίες και τα ολοκάθαρα τζάμια, ασυναίσθητα φέρνουμε στο μυαλό μας, την χθεσινή μετακίνησή μας από την Κομοτηνή, με τον κρατικό σιδηρόδρομο.
Ποιός θα διεκτραγωδήσει τα χάλια του σαπισμένου αυτού κατασκευάσματος, που κατ’ ευφημισμό ονομάζεται σιδηρόδρομος;
-Τα βαγόνια, παμπάλαια, απομεινάρια από τους τουρκικούς χρόνους, που δέχθηκαν επάνω τους μαζί με την επήρεια του χρόνου και όλες τις εκ των περιπετειών των τελευταίων χρόνων, πληγές που προξενήθηκαν, που συνέχεια ανοιγόταν από την χρήση και την αμέλεια, αποτελούν συγχρόνως και συγκοινωνιακή κωμωδία.
– Από την παλαιότητά τους, τρίζουν δαιμονιωδώς και η συνθετική τους αστάθεια, τα εκθέτει σε κλυδωνισμούς κατά την διαδρομή, σε τέτοιο σημείο, ώστε να φοβάται κάποιος, την εξάρθρωση ή την πτώση του.
Δεν πρέπει να μιλήσει κάποιος για τον εσωτερικό διάκοσμο και μία ακόμη λέξη θα είναι άδικος κόπος.
– Ενας μόνο χαρακτηρισμός θα απέδιδε το αληθινό συναίσθημα κάθε Έλληνα ταξιδιώτη, που θα αποφάσιζε να κάνει την θυσία ενός τέτοιου ταξιδιού. Ντροπή, αυτήν αισθάνεται ο Ελληνας, γιατί ο ξένος κάνει τον περιφρονητικό μορφασμό του και σιωπά, υπομένοντας, μέχρι να επιστρέψει στον τόπο του και να διηγηθεί, πως ταξιδεύουν στην χώρα των… (Κάφρων), δηλ. την Ελλάδα.
– Τώρα με την έναρξη του νέου δρομολογίου με την ταχεία, οπωσδήποτε για τους ξένους, μεταβάλλονται τα πράγματα.
Ο Ρωμιός που συνήθισε την κατάσταση δεν παραπονείται, εξανίσταται μόνο, όταν βρεθεί σε μία άλλη διαφορετική και όταν σκεφτεί ότι μία Εταιρεία κατορθώνει να υπερβάλλει ένα κράτος, που για τον ίδιο σκοπό, διατηρεί Υπουργεία, Διευθύνσεις, Τμήματα και τα παρόμοια. Μα να τα διατηρεί αυτά, για να δημιουργούν την κακοδαιμονία και την μιζέρια, αλλά και η εταιρεία επειδή κατάλαβε ότι ζει και υπάρχει στο ρωμέϊκο, έχει ελαττώσει κατά πολύ την επιμέλεια και φροντίδα για την συντήρηση καλής αμαξοστοιχίας, με τις ανάλογες αντικαταστάσεις των παλιών και κατεστραμμένων και ανακαινίσεις και διαρρυθμίσεις.
– Αυτό το αντιλαμβάνεται κανένας, όταν δει μπροστά του δύο αμαξοστοιχίες, από Τουρκία και από Ελλάδα, στον κεντρικό Σταθμό στο Κούλελι Μπουργκάζ (ΠΥΘΙΟ ΔΙΔΥΜΟΤΕΙΧΟΥ), όπου συναντιόνται.
Τότε φουσκώνει η ψυχή του και πιέζεται η καρδιά του και ξεσπά σε δάκρυα το φιλότιμό του.
Από μέσα από τα τουρκικά βαγόνια, σαν να προβάλλει ειρωνικά η προοδευτικότητα, για να χαμογελάσει μυκητριστικά στην ελεεινή κατάσταση την ελληνική.
– Δεν βαριέσαι όμως, ας ανθίσει στο πρόσωπο μας το στωϊκό μειδίαμα του φιλοσόφου, που ανέχεται την κατάσταση που υπάρχει και ας ρίξουμε τα μάτια μας έξω και αριστερά (σ.σ. την πλευρά, δυτικά του ποταμού Έβρου, την ελληνική πλέον από το 1922, την Δυτική Ελληνική Θράκη) στην γη την προνομιακή και περιούσια.
Θα κερδίσουμε ανέκφραστη ψυχική χαρά, κοιτάζοντας τις πελώριες θυμωνιές, τους όγκους της εσοδείας, που φέτος η γονιμότατη αυτή περιοχή της Θράκης, χάρισε στα έμψυχα όντα της, για να χαρούν και ανακουφιστούν.
Ποιά γη, ποιό έδαφος της επαγγελίας!!
– Σε όλη την διαδρομή, από την Αλεξανδρούπολη μέχρι την Νέα Ορεστιάδα και πέρα ακόμη, έως το τελευταίο ελληνικό όριο, τα μάτια αναπαύονται, αριστερά μεν προς μικρές κοιλάδες, οροπέδια ή χαμηλές βουνοκορφές, όλα καταπράσινα και καλλιεργημένα, δεξιά δε προς ατέλειωτη πεδιάδα, με χώμα χρυσοφόρο, ανάμεσα ρέει μεγαλόπρεπα ο ωραιότερος ποταμός των Βαλκανίων, ο Έβρος.
Σε μήκος 200 και πλέον χιλιομέτρων, που διανύει το τρένο, δεν μεταβάλλεται η κατάσταση.
Η ίδια γη, ο ίδιος σπαρμός, η ίδια φύση, με διαφορά μόνο την καλλιέργεια σε διάφορες ζώνες.
– Από την κωμόπολη των Φερών, που φαίνεται σήμερα να διπλασιάζεται με τους προσφυγικούς συνοικισμούς, και η πεδιάδα της είναι ένας μικρός σιτοβολώνας, αρχίζει η καλλιέργεια των μουριών, που φθάνουν στην μεγαλύτερο βαθμό στο Σουφλί, με ελάττωση προς το Διδυμότειχο, όπου σβύνει μετά από αυτό, για να αντικατασταθεί από εξαιρετική παραγωγή των γνώριμων δημητριακών, όσπριων, οπωρικών και άλλων, που έχουν εμπορική αξία.
– Απαλές, χαριτωμένες κορυφογραμμές, υψώνονται πάνω από την πόλη του Σουφλίου, όλες καταπράσινες και αρωματισμένες από θυμάρι και πάνω σ’ αυτές, αραδιασμένες σε γιγάντια και απέραντη παράταξη, οι μουριές όλων των ηλικιών, παλιές με πελώριες κουφάλες στους κορμούς τους και νεαρά, εφηβικά, με τα φρέσκα φύλλα τους.
Ξεγυμνωμένες τον χειμώνα, με τα λεπτά κλαδιά τους, που δημιουργών την μουσική των ανέμων σε μυριάδες αυλές, την άνοιξη ντύνονται την πράσινη φορεσιά τους. Αυτή χάρις στις επιθυμίες της φύσης, υφίστανται μία θαυμάσια σειρά εξέλιξης και καταλήγουν σε άπειρες κλωστές, του πιό λεπτού είδους της ανθρώπινης ανακάλυψης.
– Ο μεταξοσκώληκας έχει ιδιοτροπίες, απαιτεί ιδιορρυθμία στις κατοικίες των παραγωγών του και η αναγκαστική υποταγή μετέτρεψε σε παράδοξη όψη το Σουφλί.
Είναι έντονη η αντίθεση που παρουσιάζει το αμφιθεατρικό αράδιασμα των πελώριων σπιτιών, στην γενική όψη του τόπου, που μόλις τολμά κάποιος να ονομάσει κωμόπολη.
Η καλλιέργεια του μεταξοσκώληκα, αποτελεί προαιώνια βιομηχανία στο Σουφλί, που όφειλε να δώσει στην πόλη όλους τους τρόπους, ώστε να γίνει αυτή αξιοσημείωτη, σε όλες τις μορφές της προόδου.
– Ποιός όμως είναι ο λόγος της στασιμότητας πριν από χρόνια, η τουρκική αβελτηρία, η αμέλεια και η νωθρότητα!! Τώρα όμως επιτρέπεται η συνέχισή της;; και επιτρέπεται η μείωση της παραγωγής από 1, εκατομμύριο οκάδες σε μόνο 300 χιλιάδες κάτω από την έμπνευση και καθοδήγηση του ελληνικού διοικητικού πνεύματος;;!!!
Αν το πνεύμα αυτό φανερώσει τη ύπαρξη του, θα βρει πρόθυμότατο βοηθό την πρωτοβουλία και φυσική ευφυϊα των Σουφλιωτών.
– Λαός προικισμένος με εξαιρετικά προσόντα θάρρους, ευτολμίας και ενεργητικότητας, κατόρθωσε με μόνο τα προσόντα του να αναδείξει μέχρι σήμερα τον τόπο του, να διαφημίσει το πολύτιμο προϊόν του και να του ανοίξει διάπλατα τις αγορές της Ευρώπης.
Γιατί την πολύτιμη αυτή πάστα να την αφήνει αδιάπλαστη το κράτος, γιατί να παρουσιάζονται οι μεσίτες των ευρωπαϊκών εργοστασίων και να κανονίζουν αυτοί τις τιμές των κουκουλιών, σε βάρος ενίοτε και σε ανυπολόγιστη ζημιά του τόπου;
Γιατί να μη ιδρυθούν ελληνικά μεταξουργεία και η όλη επιχείρηση, με όλη την κλίμακα επεξεργασίας να μη περιέλθει σε ελληνικά χέρια;
Ως πότε τα προϊόντα της γης μας και τα έργα των χεριών μας, θα νέμονται ως αδηφάγοι οι Εβραίοι μεταπράτες και οι επιτήδειοι εκμεταλλευτές?
– Το Σουφλί έχει πάρει από την φύση όλα τα χαρίσματα να αναπτυχθεί και να προοδεύσει.
Παράλληλα με την σηροτροφία, άλλοτε άκμαζε και η αμπελουργία. Όλη η πίσω από τις κορυφογραμμές, απέραντη περιοχή, ήταν σπαρμένη με αμπέλια.
Σήμερα δεν υπάρχει μία σταγόνα ως δείγμα ποιότητας.
Η φυλλοξήρα, χωρίς εμπόδιο, επιτέλεσε το καταστροφικό της έργο, αλλά και αυτή της κρατικής ρουτίνας, αφήνει τα καταστραμμένα στην θέση τους, χωρίς καμμιά υψηλότερη σκέψη για γρήγορη ανακαλλιέργεια και αναδημιουργίας του εκλεκτού είδους που χάθηκε.
– Το Σουφλί που κλείνει στην αγκαλιά της γης του, θησαυρούς και πλούτο, έχει την όψη μαρασμένη και την αγορά του νεκρή και η φυσική εξυπνάδα των κατοίκων του, σπαταλιέται άδικα σε μικροκομματικές και άσκοπες διαμάχες !
– Πόσες φορές είδα τον ΚΟΥΡΤΙΔΗ Κωνσταντίνο, πρώην Γενικό Διοικητή Θράκης να κλαίει, σκεπτόμενος την συνέχεια να μαραζώνει δεύτερη πατρίδα του.
Άνθρωπος σαν αυτόν, που συνδυάζει τον φλογερό πατριωτισμό με εκλεκτό πνεύμα, δεν μπορούσε παρά να καταλαμβάνεται πάντοτε από οδύνη, για την γενική κατάσταση, που περιήλθαν μετά από τα δεινά του πολέμου, πολλές πόλεις της Θράκης, αλλά και την αδυναμία του κράτους να πάρει μέτρα να σταματήσει το κακό και να τους αναβαθμίσει σταδιακά.
Αυτός κατά το διάστημα που διετέλεσε Γενικός Διοικητής Θράκης, εργάσθηκε υπεράνθρωπα, αλλά είδε το έργο του ξαφνικά να διακόπτεται, από μία ανώτερη δύναμη.
Αποσύρθηκε στο απομονωτήριο του στο Σουφλί και από εκεί, βαθύς ερημίτης, παίρνει την ευκαιρία για πολλοστή φορά, να φιλοσοφήσει για τα εγκόσμια.
– Κάτω από την υψηλή οικία του, που δεσπόζει της πεδιάδας προς τον Έβρο, ξαπλώνεται ατέλειωτη σειρά μουριών, που κάθε χρόνο προσφέρουν, το πράσινο φόρεμα τους στερεότυπη θυσία, σε αναλλοίωτη, αμετάβλητη και απροόδευτη εργατική τακτική.
Κάποιες ημέρες ο Έβρος παρουσιάζεται τόσο γαλήνιος, τόσο ακύμαντος και τρομερά ακίνητος, ώστε να νομίζει κανείς ότι, από κάποια ορεινή ρωγμή, όρμησαν χιλιάδες τόνοι υδράργυρου, στάθηκαν εκεί και σχημάτισαν ολόφωτο και αστραφτερό καθρέπτη.
Στο πλάϊ οι κλαίουσες ιτιές, δείχνουν φιλάρεσκα την εικόνα τους μέσα στην τόσο καθαρή τελειότητα, ώστε διακρίνει κανείς από μακρυά, μέσα στο νερό, το μικρότερο φύλλο που κρέμεται από τον λεπτότερο μίσχο.
ΑΥΤΟΣ Ο ΕΒΡΟΣ!!!
Στολισμένος με ποιητική ομορφιά, δεν μπορούσε παρά να έχει και τις άλλες ιδιοσυγκρασίες.
Είναι άγριος, με διαθέσεις να πνίξει με αγκαλιές όλη την περιοχή της δικαιοδοσίας του, απεριόριστος και αχόρταγος σε διαπλάτυνση, σε διεύρυνση και σε ακαθόριστη επέκταση!
– Θεέ μου, οι ποιητικές αυτές ορμές του Έβρου, εφ’ όσον κρατά μέσα του το νερό και όχι μυαλό, υπάρχει τρόπος να περιοριστούν και να περισταλούν.
Τον τρόπο αυτό τον κρατά στα χέρια του κάποιο αρμόδιο Υπουργείο!!
– Θα ήθελα σε κάποια από τις μεγάλες χειμωνιάτικες πανηγύρεις του μεγάλου αυτού ευεργέτη και καταστροφέα, να αποφάσιζε ολόκληρο Υπουργείο να μεταφερθεί στον τόπο των πλημμυρών.
Για την εύκολη και άκοπη μεταφορά, θα συνιστούσα την επιβίβαση σε σχεδία και κατ’ ευθείαν από το λιμάνι του Δεδέαγατς (Αλεξανδρούπολης), διάπλευση του βασιλείου του Έβρου!!
Τι θα έκαμνε τότε το Υπουργείο αυτό;
Είμαι βέβαιος ότι, την επομένη θα διέτασσε να εγκαταλειφτεί κάθε άλλη εργασία και να αρχίσει η μελέτη των αντιπλημμυρικών έργων του Έβρου, μετά την μελέτη η απόφαση και η άμεση έναρξη των εργασιών.
Θα ήταν αδύνατη να υπάρξει η παραμικρή αναβολή.
– Δεν θα μπορούσαν ποτέ να φύγουν από τα μάτια των ανθρώπων του Υπουργείου, ως αυτοπτών μαρτύρων, οι τρομερές εικόνες, ολόκληρων χωριών να πνίγονται, ολόκληρων περιουσιών να καταστρέφονται και δεν θα ήταν δυνατόν να μη δημιουργηθεί μέσα τους αμέσως η συναίσθηση, πόσα εκατομμύρια θα προστίθεντο στον προϋπολογισμό, από τις καταστροφές που δεν θα γινόταν και πόσες ευλογίες θα εισέπρατταν στα κεφάλια τους, από τους αιώνιους ναυαγούς της τραγικής πεδιάδας, που σώθηκαν από τον θάνατο!!
– Τρείς μεγάλοι ποταμοί, ο Αξιός, ο Στρυμώνας και ο Έβρος, μεταφέρουν στον ρου τους άφθονη χρυσόσκονη, που οι χώρες που τις διαρρέουν θα γινόταν θρυλικές όπως η γη Χαναάν, όμως αφήνονται αχρησιμοποίητοι, ανεκμετάλλευτοι, αλλά το χειρότερο ελεύθεροι στο καταστρεπτικό τους έργο.
Σταματήστε τώρα την καταστροφή, μ’ αυτό τον τρόπο μόνο θα κερδίσετε δισεκατομμύρια και την ευγνωμοσύνη των σωζομένων πληθυσμών. *- ΣΝΩΚ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ.
* .-Το παρόν είναι μία μελέτη που δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ την 29 Σεπτεμβρίου 1925 με τίτλο στην πρώτη σελίδα.
-. Ο φυσικός πλούτος και η κρατική αβελτηρία. Αμεσος ανάγκη η έναρξη των αντιπλημμυρικών. Οι κρατικοί σιδηρόδρομοι. Εντροπή. Η γη της επαγγελίας. Σηροτροφία στο Σουφλί. Αδηφάγοι Αρπυαι. Φυλλοξήρα και φυλλοξήρα. Ενας ερημίτης. Καθρέπτης με τις ιτιές. Οι αιώνιοι ναυαγοί. Οι αδέσμευτοι ποταμοί που καταστρέφουν.
ΥΣΤΕΡΟΓΡΑΦΟ
– Ο ΚΟΥΡΤΙΔΗΣ Κωνσταντίνος (1870 – 1944), καταγόταν από την Αδριανούπολη και ήταν, δάσκαλος, ιατρός βουλευτής και Γενικός Διοικητής Θράκης. Νεαρός δάσκαλος στο Σουφλί, νυμφεύτηκε την Δέσποινα Παπαδοπούλου-Παπαντικούδα. Το αρχοντικό του το παραχώρησε στην ΕΤΒΑ και έγινε το πρώτο Μουσείο Μεταξιού της Ελλάδας.
Είχε έντονη εθνική δράση, αλλά υπήρξε και πολυγραφότατος.
– Ο ΣΝΩΚ Κωνσταντίνος , γεννήθηκε στις Σέρρες (1897-1931). Σπούδασε στην Βιέννη και υπήρξε φαρμακοποιός στην Ξάνθη μέχρι το 1912.
Κατά την διασυμμαχική κατοχή της Θράκης 1919-1920, υπήρξε πολιτικός διοικητής Κάραγατς Αδριανούπολης.
Διετέλεσε νομάρχης Εβρου, Καβάλας και Γενικός Επιθεωρητής Εποικισμού Θράκης
*.- Σας παροτρύνω να μελετήσετε το παρόν.
**.- Για όσους ξέρουμε άμεσα την περιοχή, αν ανατρέξουμε στο κείμενο θα διαπιστώσουμε ότι τα αναφερόμενα είναι οι διαχρονικές αδυναμίες και αβελτηρίες όχι μόνο του αθηνοκεντρικού κράτους, αλλά πολλές φορείς των τοπικών ταγών και φορέων.
Ο Εβρος πολλές φορές από ποτάμι ευτυχίας, μετατρέπεται ξαφνικά σε ποτάμι καταστροφής και ολέθρου…
Τα αυτονόητα ζητούμενα είναι τα ίδια με μικρές διαφοροποιήσεις, εδώ και 100 χρόνια, ένας αιώνας… προβλημάτων που ζητούν την λύση, μια λύση που τις περισσότερες φορές είναι όνειρο απραγματοποίητο.
Ο ΕΒΡΟΣ ΑΠΑΙΤΟΥΣΕ ΚΑΙ ΑΠΑΙΤΕΙ.
ΠΑΡΑΦΡΑΖΟΝΤΑΣ ΤΗΝ ΡΗΣΗ ΤΟΥ ΙΩΝΑ ΔΡΑΓΟΥΜΗ, ΣΩΣΤΕ ΤΗΝ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ ΓΙΑ ΝΑ ΣΑΣ ΣΩΣΕΙ, ΘΑ ΑΝΑΦΩΝΗΣΩ…
Ο ΕΒΡΟΣ ΘΑ ΣΑΣ ΣΩΣΕΙ ΑΝ ΣΥΝΕΛΘΕΤΕ ΑΠΟ ΤΗΝ ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΗ ΕΘΝΙΚΗ ΝΙΡΒΑΝΑ ΚΑΙ ΟΜΦΑΛΟΣΚΟΠΗΣΗ.
Η ΘΩΡΑΚΙΣΗ ΤΟΥ ΕΒΡΟΥ ΠΡΩΤΙΣΤΩΣ ΔΗΜΟΓΡΑΦΙΚΑ, ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΑ ΚΑΙ… ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΙΚΑ ΕΙΝΑΙ ΜΕΙΖΟΝ ΟΦΕΙΛΟΜΕΝΟ ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΘΗΚΟΝ… ΜΑΚΡΑΝ ΑΠΟ ΗΛΙΘΙΟΥΣ ΚΟΜΜΑΤΙΚΟΥΣ ΔΙΑΓΚΩΝΙΣΜΟΥΣ.
ΟΙ ΕΙΔΗΜΟΝΕΣ ΠΕΡΙΞ ΤΩΝ ΕΞΑΡΧΕΙΩΝ ΚΑΙ ΤΟΥ… ΚΑΦΩΔΕΙΟΥ ΤΗΣ ΒΟΥΛΗΣ ΑΣ ΞΥΠΝΗΣΟΥΝ ΑΠΟ ΤΑ ΕΝΥΠΝΙΑ ΚΑΙ ΤΙΣ… ΟΝΕΙΡΩΞΕΙΣ ΤΟΥΣ.
ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ ΕΥΣΤΡ. ΝΑΖΛΗΣ
Υποστράτηγος ΕΛ.ΑΣ ε.α.
