29 Μαρτίου 1920, στην Κομοτηνή, πριν από 105 χρόνια – Ο αντιπρόσωπος της ελληνικής κυβέρνησης, Χαρίσιος Βαμβακάς
Την σημερινή ελληνική Θράκη, την Δυτική, από το 1913, την κατέλαβαν οι Βούλγαροι κατά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο και την είχαν υπό κατοχή μέχρι τον Οκτώβριο του 1919, οπότε και υπέστησαν δεινή ήττα από τους ελληνικές στρατιωτικές δυνάμεις.
Οι τότε σύμμαχοι Αγγλοι και Γάλλοι, δεν παραχώρησαν την περιοχή στην Ελλάδα αμέσως, αλλά εγκατέστησαν ένα ιδιότυπο και νεοφανές πολιτικοστρατιωτικό καθεστώς, υπό την ηγεσία του Γάλλου στρατηγού ΣΑΡΠΥ, με έδρα την Κομοτηνή, μέχρι την 14 Μαϊου 1920.
Ως αντιπρόσωπος της ελληνικής κυβέρνησης τοποθετήθηκε ο ΒΑΜΒΑΚΑΣ Χαρίσιος, με την ιδιότητα του Γενικού Διοικητού Θράκης – Υπατος Αρμοστής, μέχρι τον Σεπτέμβριο του 1920, και οργάνωσε την ελληνική παρουσία με την συμμετοχή των μειονοτικών ομάδων.
Μέσα στη νέα πραγματικότητα, άρχισε να δημιουργείται η… ζωή!!
Η απελευθέρωση της δυτικής Θράκης, ως γεγονός είναι υπαρκτό με την διασυμμαχική κατοχή, όπως χαρακτηρίστηκε από το 1919.
Τα συμμαχικά στρατεύματα έδωσαν την πνοή της εθνικής ανεξαρτησίας και στην τελευταία και οι κάτοικοι της πανηγύριζαν την νέα εθνική προοπτική.
Το Πάσχα του 1920, γιορτάστηκε με ιδιαίτερη λαμπρότητα στην Κομοτηνή, την 29η Μαρτίου, με το παλιό ημερολόγιο.
Στιγμιότυπα της ημέρας εκείνης θα σας μεταφέρω εδώ, όπως αποτυπώθηκαν στις τότε εφημερίδες.
**
1.- “Οι γιορτές του Πάσχα και της εθνικής ανεξαρτησίας (σ.σ. 25ης Μαρτίου 1821) γιορτάστηκαν με εξαιρετική μεγαλοπρέπεια.
Στον Μητροπολιτικό Ναό, παρέστη επίσημα, ο στρατηγός ΣΑΡΠΥ, με το επιτελείο του και ο Άγγλος επικεφαλής του εκεί αποσπάσματος και οι περισσότεροι Μωαμεθανοί, Αρμένιοι και Εβραίοι.
Όλη η πόλη πήρε ελληνικό χρώμα. Έλληνες και Γάλλοι στρατιώτες, αδελφωμένοι διέσχιζαν τους δρόμους της πόλης.
Πολλοί μωαμεθανοί έστειλαν συγχαρητήρια τηλεγραφήματα στον κυβερνητικό αντιπρόσωπο ΒΑΜΒΑΚΑ Χαρίσιο.
Προκάλεσε εξαιρετική εντύπωση η παρέλαση των Τούρκων, με επικεφαλής μουσική, που παιάνιζε τον ύμνο του Βενιζέλου.
Ο ΣΑΡΠΥ προσφωνώντας τον ΒΑΜΒΑΚΑ, εξήρε το έργο του ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ και ζητωκραύγασε υπέρ της πλήρους εκπλήρωσης των προαιωνίων ελληνικών πόθων”.**
2.- “Μετά την δοξολογία του Πάσχα, όλος ο ελληνικός πληθυσμός, με τις οικογένειες, συγκεντρώθηκαν έξω από την Ελληνική Λέσχη (σ.σ. Λέσχη Κομοτηναίων σήμερα), για να γιορτάσουν το Πάσχα.
Εκείνη την στιγμή, πέρασε μία άμαξα, όπου επέβαιναν 4 Βούλγαροι κομιτατζήδες, ο ένας σύντροφος του περιβόητου ΣΑΝΤΑΣΚΥ.
Στάθηκε μπροστά στην Λέσχη και οι επιβαίνοντες Βούλγαροι, άρχισαν να βρίζουν με αιχρές βρισιές κάθε τι το ελληνικό.
Οι Έλληνες εξαγριώθηκαν και θα εξελισσόταν δυσάρεστες στιγμές.
Σηκώθηκε αμέσως ο γενικός γραμματέας της Διοίκησης ΜΕΣΣΑΡΗΣ Μπάμπης, από την Κεφαλονιά, έβγαλε το ρεβόλβερ και ρίχτηκε στην άμαξα.
Μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα, έθεσε εκτός μάχης, κάτω από τα αγωνιώδη βλέμματα των κατοίκων, τους τρείς κομιτατζήδες, με κτυπήματα στο κεφάλι και ο τρίτος τράπηκε σε φυγή.
Μετά από αυτό το γεγονός, επενέβησαν οι Γάλλοι αξιωματικοί, για να μην πάρει διαστάσεις το επεισόδιο.
Οι Βούλγαροι μεταφέρθηκαν στο νοσοκομείο, ενώ ο ΜΕΣΣΑΡΗΣ κάθισε πάλι δίπλα στους φίλους του και άναψε ατάραχα το τσιγάρο του.
Ο γενναίος Κεφαλλήν έγινε αντικείμενο λατρείας για τους Ελληνες, που με κάθε τρόπο εκδήλωναν την ευγνωμοσύνη σ’ αυτόν…” **ΚΑΛΑΝΗΣ Γ .
3.- “Οι δάσκαλοι της Δ. Θράκης, στις 4 Απριλίου 1920, συγκεντρώθηκαν σε γενική συνέλευση και ίδρυσαν Σύνδεσμο Διδασκάλων Δυτ. Θράκης.
Σκοπός του Συνδέσμου ήταν η ηθική και υλική εξύψωση του κλάδου τους και υποστήριξη της Γενικής Πανελλήνιας Ενωσης τους, για κοινές δράσεις και ενέργειες, για τον σκοπό αυτό.
Εξελέγη το πρώτο διοικητικό συμβούλιο με, πρόεδρο τον ΖΕΒΕΛΑΚ Δημόκριτο και μέλη τους ΜΑΖΗ Άγγελο, ΠΑΥΛΟΥ Ηλία, ΑΝΤΩΝΙΑΔΗ Κωνσταντίνο και ΣΤΕΡΓΙΑΔΟΥ Ραλλού”.**
ΥΣΤΕΡΟΓΡΑΦΟ
*. ΒΑΜΒΑΚΑΣ Χαρίσιος. Γεννήθηκε στην Κοζάνη το 1872 και πέθανε το 1952.
Σπούδασε νομικά στο πανεπιστήμιο Αθηνών και στην Ελβετία, όπου αναγορεύτηκε διδάκτωρ του δικαίου και των πολιτικών επιστημών .
Διετέλεσε Γενικός Διοικητής Ανατολικής Θράκης και αγωνίστηκε σθεναρά για την προσάρτηση της Δ. Θράκης στην Ελλάδα.
Ομιλούσε άπταιστα την γαλλική και τουρκική γλώσσα.
*. ΣΑΡΠΥ, Γάλλος στρατηγός, επικεφαλής των διασυμμαχικών δυνάμεων κατοχής της Θράκης, που εγκαταστάθηκε στην Κομοτηνή, τον Οκτώβριο του 1919.
*. ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ 2 και 11 Απριλίου 1920.*
ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ ΕΥΣΤΡ. ΝΑΖΛΗΣ
Υποστράτηγος ΕΛ.ΑΣ ε.α.
