Casus belli Ερντογάν = Οθωμανικοί αναθεωρητισμοί – Οι δύσκολοι καιροί και η βαριά εθνική ευθύνη
- Του Παναγιώτη Χόχολη
Α’ Mέρος
Ιστορική Αναδρομή
α. 1917-1918. Η Ελλάδα, ευρισκόμενη στο πλευρό των τότε δόλιων, αλλά και σήμερα, ίδιων Συμμάχων, υφίσταται το 1922, μια επώδυνη, ολέθρια και στο πέρασμα του χρόνου, αξέχαστη, καραμπινάτη ΠΡΟΔΟΣΙΑ, με βαρύτατο, διαχρονικά, οδυνηρό εθνικό τίμημα, την απώλεια, της λατρευτής, μακάριας Βυζαντινογέννας, Ελληνογέννας, λίκνο της ορθοδοξίας, αξέχαστης ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΘΡΑΚΗΣ, η οποία, ως αντάλλαγμα, για τη μη συνέχιση του Μικρασιατικού Πολέμου, δόθηκε στους Τούρκους.
Μαζί της σκλαβώθηκε και η ΑΓΙΑ ΣΟΦΙΑ , το μέγα μοναστήρι της Ορθοδοξίας, με λυπηρές, πένθιμες κωδωνοκρουσίες να ακούγονται στα πέρατα της γης, με τις καρδιές να ραγίζουν. Οι ουράνιες ψαλμωδίες, το «Υπερμάχω Στρατηγώ τα Νικητήρια», είθε να αναζωπυρώσουν τις ελπίδες, για να ηχήσουν και πάλι, χαρμόσυνα όμως, οι καμπάνες της ΑΓΙΑΣ ΣΟΦΙΑΣ, στο διάβα των αιώνων, σε ένα αντάμωμα του χριστιανισμού, εκεί στις ακτές του Βοσπόρου.
Ας γίνει επιτέλους ο Χριστιανισμός καίτοι η θρησκεία της αγάπης, το αντίπαλο δέος των αλλόθρησκων, οι οποίοι προβαίνουν, κάτω από τον θρησκευτικό τους μανδύα, σε σφαγές, διώξεις, βιασμούς, εξανδραποδισμούς και κάθε μορφής κακουργημάτων.
«Η ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΘΡΑΚΗ, τούρκεψε και χάθηκε, χωρίς να πέσει, έστω μια πιστολιά για την τιμή των όπλων», είχε τονίσει επιγραμματικά, ο αείμνηστος, αξέχαστος, που τόσο πολύ μας λείπει, μεγάλος πατριώτης, ΣΤΑΥΡΟΣ ΚΟΝΔΥΛΗΣ.
β. Ο Κεμάλ, ενώ νικηφόρα προέλαυνε προς την Σμύρνη, σοβαρά τον
απασχολούσε, το τι θα γίνει με την Ανατολική Θράκη. Φθάνοντας στη Σμύρνη, 31 Αυγούστου 1922 – 12 Σεπτεμβρίου, ο Κεμάλ, δήλωσε προσωπικά στον Άγγλο Πρόξενο Lamb ότι «θεωρούσε πως η Τουρκία βρισκόταν σε εμπόλεμη κατάσταση με τη Βρετανική Αυτοκρατορία και ότι μόνο η άμεση παραχώρηση της Ανατολικής Θράκης, στην κυβέρνηση της Άγκυρας, θα μπορούσε να αποτρέψει την σύγκρουση, ανάμεσα στον συμμαχικό και τον τουρκικό στρατό».
Πως φθάσαμε στο Casus Belli του Κεμάλ τον Σεπτέμβριο του 1922
α. Η Ελλάδα συμμετείχε στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο με το σύνολο των Ενόπλων Δυνάμεων της, κατά το τελευταίο επτάμηνο του πολέμου. Οι ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις διακρίθηκαν για τον ηρωισμό τους και το πνεύμα αυτοθυσίας τους και δικαιολογημένα απέσπασαν τον θαυμασμό και τα συγχαρητήρια των τότε Συμμάχων. Οι νικηφόρες μάχες των Ελλήνων ήταν, του Σκρα, της διασπάσεως του Μακεδονικού μετώπου στο Ντομπροπόλε, της Δοϊράνης και της βαθιάς εισχώρησης στο σερβικό και βουλγαρικό έδαφος. Οι ελληνικές αυτές επιτυχίες, συνέβαλαν αποφασιστικά στον τερματισμό του πολέμου, ο οποίος προβλεπόταν να είναι μακράς διάρκειας, με πολύ περισσότερα θύματα και στις δύο πλευρές των αντιπάλων.
Χωρίς υστερόβουλες κρίσεις, η μεγάλη συμμετοχή του Ελληνικού Στρατού στη διάσπαση του Μακεδονικού Μετώπου, αποτέλεσε την αρχή του τέλους του πολέμου και την κατάθεση των όπλων και συνθηκολόγηση, μέσα σε έξι εβδομάδες, των Βουλγαρίας, Τουρκίας, Αυστροουγγαρίας και τέλος Γερμανίας. Την ήττα τους, εξαιτίας της συμμετοχής της Ελλάδας στον πόλεμο, δεν την ξέχασαν οι ηττημένοι και ειδικά η Τουρκία και κατά περίπτωση ενήργησαν και συνεχίζουνε να ενεργούν εκδικητικά, κατά της Ελλάδας. [Γερμανική και Βουλγαρική κατοχή 1941-1944, Σεπτεμβριανά (Κωνσταντινούπολη-Σμύρνη 1955), εισβολή 1974 στην Κύπρο, συνέχιση κατοχής του 40% της Κύπρου, απειλής Αιγαίου, Θράκης και Μακεδονίας από Τουρκία, (Casus Belli)].
β. Εκστρατεία στην Μεσημβρινή Ρωσία 1919
Είναι η πρώτη υπερπόντια εκστρατεία της Ελλάδας αφ’ ης κατέστη ανεξάρτητο Κράτος, στην Μεσημβρινή Ρωσία, το 1919, με τον καλύτερο στρατιωτικό Σχηματισμό αυτής, το Α’ Σώμα Στρατού με τις 12η και 13η Μεραρχίες αυτού, συνολικής δυνάμεως 23.351 ανδρών. Το Α’ Σώμα Στρατού τέθηκε υπό γαλλική διοίκηση και έδρασε, στην περιοχή Κριμαίας, Ουκρανίας, κατά των Μπολσεβίκων. Λόγω υπέρτερων δυνάμεων των Μπολσεβίκων, 217.000 έναντι των 70.000 ελληνογάλλων, μετέτρεψε τη δράση του εκστρατευτικού σώματος σε υποχώρηση. Τον αγώνα των οπισθοφυλακών τον ανέλαβαν οι ελληνικές Μονάδες, οι οποίες διακρίθηκαν για τον ηρωισμό τους, έναντι των Γάλλων, οι οποίοι ετρέποντο σε φυγήν. Στην εκστρατεία αυτή συμμετείχαν ο Νίδερ, Πλαστήρας, Σάραφης, Τσολάκογλου, Οθωναίος, Γονατάς κλπ.
Βαρύτατο τίμημα, είχαν οι ελληνικές κοινότητες της Νότιας Ρωσίας, από το σοβιετικό καθεστώς και πολλά μέλη τους αναγκάστηκαν να καταφύγουν στην Ελλάδα (Συνοικία Ελληνορώσων στην Αθήνα).
Η συμμετοχή της Ελλάδας στην εκστρατεία αυτή, είχε γενικότερα διπλωματικά κίνητρα, την εξασφάλιση ευνοϊκής στάσεως των Συμμάχων, απέναντι στις ελληνικές εθνικές διεκδικήσεις, στην Ανατολική Θράκη και την Μικρά Ασία. Ως εκ του αποτελέσματος όμως και των γενόμενων, στη συνέχεια, Συμμαχικών προδοσιών, απετέλεσε μοιραίο και ολέθριο λάθος, όχι μόνο για τις διώξεις των ελληνικών κοινοτήτων της Νότιας Ρωσίας, αλλά και της απώλειας της Ανατολικής Θράκης, παράλιων Μικράς Ασίας και Πόντου.
γ. Ανακωχή του Μούδρου (Λήμνος) και τουρκική αντίδραση
Στις 17/30 Σεπτεμβρίου 1918, με την υπογραφή της ανακωχής, μεταξύ Συμμάχων και Τουρκίας, στο Μούδρο της Λήμνου, επιβλήθηκαν βαρύτατοι όροι στην Τουρκία (Στενά, παραχώρηση οχυρών τους, αφοπλισμός-παράδοση οπλισμού-παράδοση πολεμικών πλοίων, έλεγχος συγκοινωνιών, παράδοση των Γερμανών και Αυστριακών
Αξιωματικών, που υπηρετούσαν στον Τουρκικό στρατό, κλπ). Τέλος η Οθωμανική Αυτοκρατορία, θα απέσυρε τα στρατεύματά της από την Κιλικία, Συρία, Υεμένη, Χετζάζη, Μεσοποταμία και τα βιλαέτια της Αρμενίας.
Οι Τούρκοι εθνικιστές, αντιδρώντες, συσπειρώθηκαν στις υπάρχουσες, από την εποχή του Νεοτουρκικού Κομιτάτου «Ένωση και Πρόοδος», ριζοσπαστικές ομάδες. Η μεγαλύτερη αντίδραση όμως προερχόταν από τις τάξεις του στρατού, τα ηγετικά στελέχη του οποίου, έχοντας διακριθεί στους τελευταίους πολέμους, δεν ήταν διατεθειμένα να ανεχθούν τη διάλυση της Αυτοκρατορίας. Με την πρόθεση κατά νου αυτή, των Τούρκων αξιωματικών, ο Κεμάλ τον Απρίλιο του 1919, ορίζεται γενικός επιθεωρητής της 2ης Στρατιάς, με μυστική, ανεπίσημη αποστολή, όχι την αποκατάσταση της τάξεως, όπως είχαν οι Σύμμαχοι, εξαπατηθέντες, πιστέψει, αλλά την οργάνωση αντίστασης στη Μικρασιατική ενδοχώρα και στον Πόντο. Τα Αγγλικά στρατεύματα, λαμβάνοντα τη μερίδα του λέοντος, κατέλαβαν τη Θράκη και Δαρδανέλια και το σημαντικότερο έπαθλο, τις πετρελαιοφόρες περιοχές της Μεσοποταμίας και Καυκάσου, οι Γάλλοι έμπαιναν στην Κιλικία και οι Ιταλοί με ορμητήριο τη Ρόδο, τον Μάρτιο του 1919, αποβιβάστηκαν στην Αττάλεια, προτιθέμενοι να συνεχίσουν, επεκτεινόμενοι προς Σμύρνη.
Ο Κιαζήμ Καραμπεκήρ, ο οποίος ανέλαβε τη Διοίκηση του 15ου Σώματος Στρατού στο Ερζερούμ, δήλωσε πως θα εργαζόταν, για την ελευθερία της Ανατολίας και του Καυκάσου, καθ’ όσον οι εκεί γεωγραφικές συνθήκες απομονώσεως, από τον κεντρικό έλεγχο, δημιουργούσαν, προϋποθέσεις επιτυχίας του νέου εθνικιστικού κινήματος. Για τον λόγο αυτό, αρνήθηκε να αποστρατεύσει τις έξι ετοιμοπόλεμες Μεραρχίες του. Η ανάπτυξη του εθνικιστικού- αντιστασιακού κινήματος, δεν εξηγείται, παρά μόνο εάν ληφθεί υπόψη, πως οι όροι της ανακωχής που εγγυόταν τον έλεγχο της
ηττημένης Τουρκίας, από τις νικήτριες Δυνάμεις, δεν εφαρμόστηκαν ποτέ και ειδικά στα βάθη της ενδοχώρας και του Καυκάσου. Αρχικά η αμέλεια και αργότερα οι αντιζηλίες για το μοίρασμα της λείας, συνέβαλαν στην πλημμελή περιφρούρηση των αποθηκών οπλισμού, με αποτέλεσμα να παρατηρούνται αθρόες κλοπές, για τον εξοπλισμό Τούρκων ατάκτων.
Σοβαρές συνέπειες, είχε και η παράλειψη των Συμμάχων να καταλάβουν τα μεγάλα στρατιωτικά κέντρα, τα οποία στη συνέχεια, έγιναν εστίες και κέντρα αντιστάσεως. Αυτό όμως που ευνόησε περισσότερο την Τουρκική αντίσταση, ήταν η ασυνεννοησία των Συμμάχων και οι περιορισμοί που επέβαλαν στον Ελληνικό Στρατό, έγκαιρα να δράσει και να συντρίψει, εν τη γενέσει του το Κεμαλικό κίνημα.
δ. Αποβίβαση του Ελληνικού Στρατού στη Σμύρνη
Η άδολη Συμμαχική προσφορά της Ελλάδας στους Συμμάχους (Άγγλους, Γάλλους, Ρώσους, Ιταλούς και Αμερικάνους), στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο και στην εκστρατεία στη Μεσημβρινή Ρωσία, άφηνε στους Συμμάχους αδιάφορους και παρά τη ρητορική δεινότητα και την πειστική επιχειρηματολογία τους Βενιζέλου, για τις Ελληνικές διεκδικήσεις, στο Ανώτατο Συμβούλιο, (21 Ιανουαρίου/4 Φεβρουαρίου 1919). Εμπόδιο ήταν, την περίοδο αυτή, διότι στη συνέχεια υπήρξαν και άλλες οδυνηρές και ανέντιμες προδοτικές θέσεις, οι Ιταλικές και Αμερικανικές αντιρρήσεις. Οι Ιταλικές αντιδράσεις, οι οποίες ξεκινούσαν από το Βόρειοηπειρωτικό και τη δημιουργία Αλβανικού κράτους, με παραχώρηση της Β. Ηπείρου σε αυτό και φθάνουν μέχρι και το Μικρασιατικό, δεν εξέπληξαν τον Έλληνα Πρωθυπουργό. Πολύ μεγαλύτερο εμπόδιο, στην πραγματοποίηση των ελληνικών βλέψεων και εθνικών πόθων, ήταν το διάγγελμα των «14 Σημείων του Προέδρου των ΗΠΑ, Ουίλσον, που με το άρθρο 12, εξέφραζε κατηγορηματικά την αντίθεσή του, στον
διαμελισμό της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας». Όπως βλέπουμε, η πρώτη επαφή των ΗΠΑ, με τα ευρωπαϊκά δρώμενα την περίοδο αυτή (1919-1920), ήταν καθαρά φιλοτουρκική. Η θέση αυτή του Ουίλσον, συνεχίστηκε να είναι αποδεκτή, από τους περισσότερους προέδρους των ΗΠΑ, μέχρι σήμερα, με το όποιο, ολέθριο και οδυνηρό αποτέλεσμα, το οποίο υπήρξε για την Ελλάδα.
Τίθεται το ερώτημα, ο πρόεδρος Τραμπ, ο οποίος στην πρώτη προεδρία του, θαύμαζε και αποκαλούσε τον Ερντογάν φίλο του, ποια στάση θα τηρήσει την τρέχουσα περίοδο; Η απάντηση είναι δύσκολη, μέσα στα πλαίσια μιας εκτροχιασμένης, συγκεχυμένης, αλλοπρόσαλλης, νοσηρής και αβέβαιης διπλωματίας, όπου το θύμα, γίνεται θύτης, όπως εν προκειμένω στο ουκρανικό. Προ της οποιασδήποτε απαντήσεως, στο θέμα αυτό, τολμούμε να ειπούμε ότι, δεν είμαστε αισιόδοξοι, όπως αισιόδοξος δεν είναι ο ελληνικός λαός. Οι πολιτικοί μας, τι κάνουν; Ας αφήσουν τα αλληλομαχαιρώματα, για ίδιον συμφέρον και κομματικό όφελος και ας σταθούν στο ύψος των δύσκολων εθνικών περιστάσεων και προβλημάτων, οι καιροί είναι δύσκολοι και έχουν βαριά εθνική ευθύνη. Ο λαός θα τους κρίνει αυστηρά και αδέκαστα, όπως τους έξι της Μικρασιατικής καταστροφής, οι οποίοι δεν ήταν μόνο αυτοί υπεύθυνοι, αλλά και άλλοι πολλοί.
Ποια η θέση των Συμμάχων, έναντι της Ελληνοτουρκικής σύγκρουσης;
Η ομοφωνία της συμμαχικής αποφάσεως, για κατάληψη της Σμύρνης, από τον Ελληνικό Στρατό, δεν ερμηνεύεται σαν ομοθυμία των Συμμάχων, για την προώθηση των ελληνικών προσδοκιών στον χώρος της Μικράς Ασίας. Άλλα είχαν στο μυαλό τους οι Έλληνες και άλλα, έκαστος των Συμμάχων. Οι Έλληνες έβλεπαν τον Ελληνικό Στρατό, ως ελευθερωτή, του από αιώνες σκλαβωμένου ελληνισμού, οι δε Σύμμαχοι, ως υπηρέτη, των κατακτητικών επιδιώξεων και σχεδίων τους και αμισθί μισθοφόρο τους. Ας αναφέρουμε τις αρνητικές θέσεις των Συμμάχων, όπως πιο κάτω:
α. Θέση Ιταλίας
Η θέση της Ιταλίας, απέναντι στις ελληνικές, δίκαιες, ως εκ του υπάρχοντος ακμάζοντος ελληνισμού στη Μικρά Ασία, ήταν γνωστή, εχθρική και αμετάβλητη, σε όλες τις φάσεις του Μικρασιατικού ζητήματος και ειδικά αυτές, οι οποίες αναιρούσαν την αναγνώριση του Ιταλικού επεκτατισμού. Από την πρώτη ημέρα της ελληνικής αποβάσεως στη Σμύρνη, η ανθελληνική της προπαγάνδα είναι εμφανής, με το ξεσήκωμα κάθε αναρχικού στοιχείου, να στραφεί ενόπλως, κατά των Ελλήνων Ευζώνων, οι οποίοι εκινούντο εν παρελάσει, στην προκυμαία της Σμύρνης. Οι παρασκηνιακές επαφές της, με το Κεμαλικό κίνημα, εν τη γενέσει αυτού, είναι εμφανής και η παροχή κάθε βοήθειας σε αυτό καταλυτική σε βάρος της Ελλάδας. Ο συνεχής εφοδιασμός του Κεμάλ, από την Ιταλία, με άφθονο πολεμικό υλικό, καθ’ όλη τη διάρκεια της Μικρασιατικής εκστρατείας, επισφραγίζεται με την υπογραφή μυστικής συμφωνίας, στις 15 Μαρτίου 1922, μεταξύ Κεμάλ και Ιταλίας.
β. Θέση Γαλλίας
Την περίοδο αυτή, μετά τη λήξη του πολέμου, τη Γαλλία την απασχολεί η διευθέτηση των διαφορών της με τη Γερμανία, στο θέμα της Ρηνανίας, καθώς και οι οικονομικές επανορθώσεις, έχει δε εναποθέσει στην Αγγλία, τη ρύθμιση του «Τουρκικού θέματος» με τη δέσμευση όμως, τη συνεκμετάλλευση των πετρελαίων της Μουσούλης και των πέριξ αυτής περιοχών. Τα πετρέλαια, αποτέλεσαν, το σημείο τριβής, των δύο συμμάχων, Γαλλίας και Αγγλίας και η συμμαχία τους, για τη λεία, έγινε λυκοφιλία. Η Γαλλία, εκτιμούσε ότι, η Ελλάδα, θα αποτελούσε για την Αγγλία, παράγοντα διατηρήσεως της επιρροής τους στην περιοχή, ως μεγάλης αποικιοκρατικής δύναμης. Για τον λόγο αυτό, καίτοι η Ελλάδα συμπολέμησε, με τη Γαλλία, το 1919 στην Κριμαία και Ουκρανία και η Γαλλία συγκατατέθει, για την κατάληψη της Σμύρνης από την Ελλάδα, ο Κλεμανσώ έθεσε, ως όρο,
η κατοχή της Σμύρνης, να έχει χαρακτήρα προσωρινό. Η Γαλλία, ως εκ τούτου, ενθάρρυνε τους Τούρκους να αντισταθούν κατά των Ελλήνων. Στις 20 Οκτωβρίου 1921 υπογράφεται η Συμφωνία της Άγκυρας μεταξύ Γαλλίας και Τουρκίας, η οποία αποτέλεσε θρυαλλίδα, στα υπό της Συνθήκης Σεβρών (20 Αγούστου 1920), προβλεπόμενα, για να υλοποιηθούν, (προσάρτηση από Ελλάδα της Ανατολικής Θράκης μέχρι Τσατάλτζας, παραχωρούντο στην Ελλάδα κυριαρχικά δικαιώματα επί ολοκλήρου της περιοχής της Σμύρνης, η Τουρκία παραιτείτο των νήσων Ίμβρου και Τενέδου και παραχωρούντο στην Ελλάδα, ως δε η Πρεσβευτική Διάσκεψη Λονδίνου, της 14ης Φεβρουαρίου 1914 καθόριζε, τα νησιά (Λήμνος, Θάσος, Σαμοθράκη, Λέσβος, Χίος, Σάμος και Ικαρία), επίσης παραχωρούντο στην Ελλάδα.
Εις την καμπή αυτή, της μετατροπής των πραγμάτων, δέον να αναζητηθεί, η όλη, επελθούσα ως καταιγίδα, συμφορά της Ελλάδας. Γίνεται de facto, αναγνώριση της Κυβερνήσεως της Άγκυρας (Κεμάλ), υπό της Γαλλίας. Έχει προηγηθεί η Ιταλία και η Αγγλία κλυδωνίζεται, ως προς τις αποφάσεις της, οι οποίες όμως είναι δισυπόστατες. Εκκενώνεται η Κιλικία από τα Γαλλικά στρατεύματα, τα οποία παραχωρούν τον οπλισμό τους στους Τούρκους, οι οποίοι αναστρέφονται και ενισχύουν, τον Κεμάλ, ο οποίος μάχεται κατά των Ελλήνων στην περιοχή, Εσκί Σεχίρ, Αφιόν Καραχισάρ, όπου έχουν αναδιπλωθεί μετά την αποτυχία της επιχειρήσεως προς Σαγγάριο, τον Ιούλιο και Αύγουστο 1921. Ήταν η πιο κρίσιμη μέχρι τότε περίοδος επιχειρήσεων, για την Ελληνική Στρατιά Μικράς Ασίας και τα αποδεσμευθέντα από Κιλικία τουρκικά στρατεύματα, αποτέλεσαν, μια μεγάλη βοήθεια, ένα ανέλπιστο δώρο, στον Κεμάλ, από Γαλλία, για την επιτυχή εκδήλωση, της επιθέσεως του, μετά από ένα χρόνο (Αύγουστο 1922), στην εξέχουσα καμπή του Αφιόν Καραχισάρ. Ήταν, το δώρο της νίκης στον Κεμάλ και τα λύτρα προδοσίας στην Ελλάδα, από Γαλλία και
επιβεβαιώνει αυτό που είπε ο Κεμάλ «οι Γάλλοι είναι έτοιμοι και το θεωρούν ευχαρίστησή τους να ικανοποιούν όλες τις επιθυμίες μας». Ασφαλώς εννοεί τους «αήττητους», του Στρατάρχη Φος και τους ντελικάτους παριζιάνους, που ρεζιλεύοντας τους, τους έσερναν στα χαρέμια των πασάδων. Κάτι ανάλογο έγινε και συνεχίζεται στη Γάζα, όπου ενώ το κραταιό Ισραήλ στους δυο προηγηθέντες αραβοισραηλινούς πολέμους, κατατρόπωσε τους Άραβες, αντιμετωπίζει σήμερα σοβαρά προβλήματα, από μια ανταρτική οργάνωση (ΧΑΜΑΣ).
Ακολουθεί το Β’ Μέρος
Παναγιώτης Χόχολης
Αντιστράτηγος ε.α.
Επίτιμος Διοικητής Ανωτάτης Σχολής Πολέμου
