Οι διαμάχες και η παρουσία των γυναικών ως παράγοντας επιβολής και ελέγχου – Η απίθανη ιστορία της Ελέγκως – Πώς γλύτωσε τον γιο της από τις ραδιουργίες του παλατιού
Για πολλά χρόνια το τι συνέβαινε μέσα στα σουλτανικά χαρέμια ήταν περιορισμένης προβολής και γνώσης.
Μέσα στους διαδρόμους και τις αίθουσες του παλατιού, πολλά διαδραματίστηκαν, ως δράματα και τραγωδίες, που πάντα προκαλούσαν την φρίκη στους υπηκόους της οθωμανικής εξουσίας.
-. Πολλά ιστορικά κείμενα καταγράφουν τις αιματηρές ιστορίες και τους υπόγειους πολέμους μεταξύ των προσώπων, για να έχουν μερίδιο εξουσίας και επιβολής.
-. Εδώ σήμερα θα σας κάνω κοινωνούς, ιστορικών αποτυπώσεων, που καταγράφηκαν σε σελίδες των εφημερίδων την 8η Αυγούστου 1929. (ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ)
** “Έπειτα από πέντε φοβερούς αιώνες, όσοι επισκέπτονται την Κωνσταντινούπολη και ξέρουν ιστορία, αισθάνονται ακόμη κάποια φρίκη, μπροστά στη θάλασσα του Μαρμαρά.
Εκεί που τελειώνουν με τείχη ή με ερειπωμένα στόμια υπογείων απόκρυφων, τα παλιά ανάκτορα των Σουλτάνων.
Η ακτή αυτή υπήρξε το σιωπηλό θέατρο των δραμάτων του σαραγιού.
-. Μπροστά στην υψηλή πύλη των ανακτόρων, απ’ όπου η τουρκική κυβέρνηση πήρε το όνομά της, δεξιά και αριστερά στην είσοδο, ήταν χτιστές δύο μαρμάρινες θήκες, όπου οι δήμιοι τοποθετούσαν τα κεφάλια των πασάδων, που απιστούσαν στο σουλτάνο, για να τα βλέπουν οι πιστοί.
-. Εκεί με τη σειρά του είχε εκτεθεί σε ασημένιο δίσκο και το κεφάλι του Αλή Πασά των Ιωαννίνων.
-. Η θάλασσα του Μαρμαρά, κατάπινε τα μυστικά των φρικαλέων δραμάτων των χαραμιών και εξαφάνιζε τα θύματα της οργής, της ζήλειας και της ερωτικής μανίας των σουλτάνων.
-. Εκεί οι ευνούχοι έπνιγαν της άπιστες οδαλίσκες ή τις ύποπτες γυναίκες του χαρεμιού, που τις περισσότερες φορές ήταν θύματα των αντιζηλιών της ευνοούμενης της ημέρας.
-. Οι τούρκοι ιστορικοί, δυστυχώς, δεν άφησαν σπουδαίες πληροφορίες για την οθωμανική αυλή και την ιδιαίτερη ζωή των σουλτάνων.
-. Ευτυχώς υπάρχουν τα παλιά βιβλία των ευρωπαίων περιηγητών και οι εκθέσεις των κατασκόπων προς τις αυλές της Βιέννης και των Βερσαλλιών, όπου περιγράφονται τα πιο εκπληκτικά πράγματα.
Κανείς από αυτούς τους περιηγητές και τους κατασκόπους, δεν είχε φτάσει πέρα από την αίθουσα του θρόνου, όπου ο Γκραν Σενιέρ, όπως τον έλεγαν στην Ευρώπη, ο Πατισάχ, ο “υψηλός αυτοκράτωρ”, ο κύριος των πιστών, ο διάδοχος του προφήτη, η σκιά του θεού, δεχόταν τους πρεσβευτές των χριστιανικών κρατών
-. Χάρις στα πολύτιμα αυτά βιβλία, χύνεται φως στη μυστική ζωή της πρωτεύουσας της Ανατολής, του 16ου και 17ου αιώνα και γνωρίζουμε την ζωή του Σουλεϊμάν του 2ου, σχεδόν όπως την ιστορία των σύγχρονων του ευρωπαίων ηγεμόνων.
Από την εποχή άλλωστε αυτή, αρχίζει και η επικοινωνία της Τουρκίας με τον δυτικό πολιτισμό.
-. Το σαράγι της Πόλης, δεν διέφερε καθόλου, ως προς την επίπλωση και τον πλούτο του, από τα ευρωπαϊκά παλάτια.
Δεν υπήρχαν εκεί μόνο τα θαυμάσια υφάσματα της Ανατολής και πορσελάνες της Κίνας, αλλά κι καθρέπτες της Βενετίας, ποτήρια και επιτραπέζια σκεύη της Βοημίας.
-. Ο Σουλεϊμάν ο Μεγαλοπρεπής, αγαπούσε την πολυτέλεια και τα ωραία πράγματα, καθώς και ο Φραγκίσκος ο 1ος, ο σύγχρονός του.
-. Αν μπορούσαν να υπάρξουν καλλιτέχνες στην αυτοκρατορία του θα τους προστάτευε, αλλά η θρησκεία της χώρας του, ήταν εχθρική προς τις πλαστικές τέχνες και δεν ανεχόταν παρά μόνον την ποίηση.
-. Αφού η καλλιτεχνική του διάθεση δεν μπορούσε να ικανοποιηθεί διαφορετικά θα έκανε την πιo θαυμάσια συλλογή, από τις ομορφιές, που του επέτρεπε το κοράνι και που του εξασφάλιζε η δύναμη του. ΣΥΛΛΟΓΗ ΑΠΟ ΩΡΑΙΕΣ ΓΥΝΑΙΚΕΣ.
Πέντε χιλιάδες άτομα ζούσαν στο χαρέμι του.
-. Οι ωραιότερες γυναίκες της οικουμένης, χάρις στην άφθονη λεία των πειρατών της εποχής, πουλιόνταν στα γυναικοπάζαρα της Κωνσταντινούπολης, ως σκλάβες τους.
-. Το χαρέμι του Σουλεϊμάν, είχε ευρωπαίες από κάθε ράτσα και κάθε είδους ομορφιά.
-. Η περίφημη Ιταλίδα Ρωξελάνη, η πανίσχυρη σουλτάνα, που δεν δίστασε να την παντρευτεί, έφθασε στο χαρέμι του ως σκλάβα που την πώλησαν πειρατές.
-. Εκτός από αυτήν, που ήταν παντοδύναμη επί Σουλεϊμάν, άλλη από ξένη φυλή σουλτάνα ήταν η Μπάφα. Ήταν από την Ενετία, από την μεγάλη ομώνυμη οικογένεια…
Την είχαν αιχμαλωτίσει και αυτήν πειρατές και την πώλησαν στο σουλτανικό χαρέμι…
Είχε γίνει σουλτάνα του Μουράτ του 3ου και όταν ανέβηκε στον θρόνο ο γιός της ο Μωάμεθ ο 3ος, ανήλικος, ακόμη κυβερνούσε αυτή ως Βαλιντέ σουλτάνα και έγινε τότε για την Τουρκία, ένα είδος Αικατερίνης των Μεδίκων.
-. Απέναντι στην φοβερή αυτή γυναίκα, υπάρχει μία άλλη με συγκινητική τρυφερότητα και αγνή ομορφιά, η ΕΛΕΓΚΩ, ελληνικής καταγωγής, που είχε την τύχη από ταπεινή οδαλίσκη, να γίνει η ευνοούμενη σουλτάνα.
-. Όταν ο σουλτάνος ο Μωάμεθ ο 3ος, ανακηρύχθηκε σουλτάνος, η πρώτη του ενέργεια ήταν να διατάξει τον θάνατο των αδελφών του.
Ήταν μια βάρβαρη συνήθεια των νέων σουλτάνων, που ήθελαν να απαλλαγούν από τα αδέλφια τους, που είχαν δικαιώματα στον θρόνο.
(Η συνήθεια αυτή έφτασε μέχρι της μέρες του Αβδούλ Χαμίτ, το 1900)
-. Αμέσως, 19 αυτοκρατορικοί πρίγκιπες και 10 οδαλίσκες, που βρέθηκαν έγκυες, ρίχτηκαν ζωντανές στη θάλασσα του Μαρμαρά.
Μετά από τις εκτελέσεις αυτές, ο Μωάμεθ ο 3ος άρχισε ζωή ήσυχη και ηδυπαθή.
-. Η μητέρα του Μπάφα, η ξεχασμένη σε μια γωνιά του χαρεμιού, θριάμβευσε.
Με τον τίτλο της Βαλιντέ σουλτάνας, εκμεταλλεύτηκε τον αδύναμο χαρακτήρα του γιου της, κυβερνούσε η ίδια πραγματικά.
-. Ο Μωάμεθ, μελαγχολικός και με την τάση να αποφεύγει τις ενοχλήσεις των σουλτανικών υποχρεώσεων, ήταν τύπος που θύμιζε πολύ τον Κάρολο τον 1ο της Γαλλίας, άφηνε την μητέρα του να διοικεί όπως ήθελε.
Προσεταιρίστηκε του γενίτσαρους και τους πιο ισχυρούς πασσάδες και η δύναμη της έφτασε στα ύψη.
-. Αυτή από το σαράγι, διεύθυνε τον πόλεμοι της Τουρκίας, εναντίον της Ουγγαρίας.
Μολονότι η Τουρκία ηττήθηκε τότε, η Μπάφα, κατόρθωσε να μη χάσει την δύναμη της.
-. Ασκούσε αλλόκοτη επιρροή στο λαό. Το θάρρος της ήταν τόσο ώστε στις γιορτές που οργανώθηκαν μετά από την ήττα, για να ξεχάσει ο λαός όσα υπέφερε, τόλμησε και εμφανίστηκε σε μια τελετή έφιππη και χωρίς γιασμάκι (μαντήλα που σκέπαζε το πρόσωπο), γεγονός που δεν είχε προηγούμενο και να αυξήσει την δημοτικότητα της παρά τον κίνδυνο.
Η Μπάφα ήταν ακόμη ωραία με λυγερό κορμί, με λευκό πρόσωπο και ωραία μαύρα μάτια.
-. Οι απλοϊκοί μουσουλμάνοι, που δεν είχαν δει ως τότε πρόσωπο σουλτάνας, μόλις την έβλεπαν έπεφταν στα γόνατα και την προσκυνούσαν.
-. Η Μπάφα, για να είναι ήσυχη, ότι ο γιος της δεν θα υφίστατο την επιρροή μιας γυναίκας, από την οποία κινδύνευε η θέση της, φρόντισε να του δώσει 4 γυναίκες, τη μια ωραιότερη από την άλλη.
Η πρώτη ήταν μια Κιρκάσια, από αυτήν ο σουλτάνος απέκτησε τον πρώτο του γιο, που ήταν και ο διάδοχος του θρόνου.
-. Η καρδιά όμως του Μωάμεθ, είχε γοητευθεί από την ελληνίδα οδαλίσκη ΕΛΕΓΚΩ.
Η ομορφιά της Ελέγκως, η εξαιρετική της ευγένεια, οι λεπτοί της τρόποι, η καλοσύνη της, απομάκρυνε τον σουλτάνο από τις άλλες.
Ο Μωάμεθ την αγάπησε με πάθος και απέκτησε και με αυτήν ένα παιδί, ήταν η ευνοούμενη του, η αγαπημένη και η εκλεκτή σουλτάνα…
-. Η Ελέγκω όμως άρχισε να ανησυχεί για την τύχη του παιδιού της, που το λάτρευε. Γνώριζε ότι καμμιά δύναμη δεν μπορούσε να σώσει την ζωή των γυναικών κάθε σουλτάνου, όταν ο μεγαλύτερος αδελφός τους ανέβαινε στον θρόνο.
Μήπως και ο Μωάμεθ δεν είχε κάνει το ίδιο?
-. Άρχισε να τρέμει για το παιδί της, γιατί ήξερε ότι η τύχη του θα ήταν να σκοτωθεί, όταν θα γινόταν σουλτάνος ο αδελφός του, ο γιός της Κιρκάσιας.
Η αγωνία και η λύπη της Ελέγκως ήταν τόση, ώστε αρρώστησε, πράγμα που την έκανε περισσότερο γοητευτική στα μάτια του σουλτάνου.
-. Επωφελήθηκε των αισθημάτων του Μωάμεθ και του είπε ότι εκείνο που την ενοχλούσε, ήταν η ατμόσφαιρα του σαραγιού και ότι μόνο ένα ταξίδι θα την έσωζε…
-. Η Μπάφα, που ζητούσε ευκαιρία να απομακρύνει την Ελέγκω, γιατί έβλεπε με ανησυχία να μεγαλώνει η επιρροή στο σουλτάνο, τον συμβούλευσε να γίνει το ταξίδι αυτό.
Ο σουλτάνος έδωσε την συγκατάθεσή του με λύπη και αποφασίστηκε να φύγει η Ελέγκω για την Αίγυπτο.
Αυτή τότε του ζήτησε ως χάρη να της επιτρέψει να πάρει μαζί της και το παιδί της.
Ο σουλτάνος έδωσε την άδεια για να την ευχαριστήσει.
-. Το πλοίο που την μετέφερε με πολλές δούλες και ευνούχους, σε λίγες μέρες προσήγγισε την Θεσσαλονίκη, γιατί η Ελέγκω είπε ότι το παιδί της αρρώστησε και είχε ανάγκη από γιατρό.
Όμως κατά την αγκυροβόληση του πλοίου, είπαν ότι ο μικρός πρίγκηπας πέθανε.
Στάλθηκε ένας ευνούχος στην Κωνσταντινούπολη, για να ενημερώσει τον σουλτάνο για την θλιβερή είδηση.
-. Η Ελέγκω τότε εξαφανίστηκε από την Θεσσαλονίκη.
Αργότερα, έγινε γνωστό ότι το παιδί που είχε κηδευτεί, δεν ήταν ο γιός της Ελέγκως, αλλά ένα νεκρό εβραιόπουλο, που είχε παραλάβει το πτώμα του από την Πόλη, ο αρχιευνούχος σε συνεννόηση με την σουλτάνα.
-. Κατέφυγε στο τέχνασμα αυτό του ταξιδιού, δήθεν για την υγεία της και του ψεύτικου θανάτου του μικρού, για να το σώσει.
Αυτό το κατόρθωσε, χάρις στη βοήθεια των Ελλήνων της Θεσσαλονίκης, που τους είχε ευεργετήσει όταν ήταν σουλτάνα. **
* Σε εξαιρετική εργασία του ΚΑΝΔΗΛΑΠΤΗ Γεωργίου του ΚΑΝΕΩΣ, “ΟΙ ΕΛΛΗΝΙΔΕΣ ΣΟΥΛΤΑΝΕΣ”, καταγράφηκε η παρουσία Ελληνίδων στα σουλτανικά χαράμια, με τις θεμιτές ή αθέμιτες εξισλαμίσεις.
Πίσω από τα άδυτα του χαρεμιού, οι Ελληνίδες αυτές είχαν μία δυναμική παρουσία, με τον ρόλο που απέκτησαν.
-. Δυστυχώς οι μονογραφίες αυτές είναι ελάχιστες.
Οι χριστιανοί θρησκευτικοί ηγήτορες κράτησαν σιωπή, γιατί πολλές από αυτές κράτησαν την πίστη τους και σιωπηρά και φανερά, βοήθησαν τους χριστιανούς.
Οι σουλτάνες αυτές, μετέφεραν στους συζύγους ή παιδιά τους σουλτάνους, την αντίληψη της άμεσης ανοχής και βοήθειας στους χριστιανούς υπηκόους τους.
Είναι καιρός για μία νέα ιστορική αναζήτηση.
* Για περισσότερα στοιχεία για την εργογραφία του ΚΑΝΔΗΛΑΠΤΗ Γεωργίου, σας παραπέμπω στο διαδίκτυο.
Ο Κανδηλάπτης προσέφερε πλούσιο ιστορικό έργο και τα έργα τώρα πρέπει να αναδειχτούν, γιατί εδώ στην Αλεξανδρούπολη έδρασε συγγραφικά και διδακτικά.
Προσέφερε στην πατρίδα τον γιο του ΚΑΝΔΗΛΑΠΤΗ Θεόδωρο, νέο ανθυπολογαγό, κατά την εισβολή των Γερμανών το 1941.
-. Ο ΚΑΝΔΗΛΑΠΤΗΣ Θεόδωρος έπεσε μαχόμενος τους σιδερόφραχτους Γερμανούς και στην μνήμη του πήρε το όνομα του το στρατόπεδο έξω από την Αλεξανδρούπολη.
-. Το βιβλίο “Οι Ελληνίδες σουλτάνες”, μου το προσέφερε ο μακαρίτης πλέον γιός του Ιωάννης Κανδηλάπτης, δικηγόρος το 1988, με αφιέρωση.
Βασίλειος Ναζλής
Υποστράτηγος ΕΛ.ΑΣ ε.α.
