Οι γειτονιές με τα πλατύφυλλα δέντρα, τα πετρόκτιστα οικήματα και το δημιουργικό πνεύμα των Καραγατσιανών
– Όσοι ασχολήθηκαν με την ιστορία της Θράκης, του Εβρου, έχουν αποτυπωμένη πλέον στην μνήμη τους και ενίοτε στις ιστορικές αποτυπώσεις τους, την Αδριανούπολη και το εξαίρετο θέρετρό της, το Κάραγατς.
– Στην δυτική της πλευρά, μετά τον ποταμό Έβρο, είναι τοποθετημένο αριστοτεχνικά το Κάραγατς, ένας οικισμός, που δημιουργήθηκε από τους Έλληνες κατοίκους της Αδριανούπολης, ως χώρος ξεκούρασης, αναψυχής και… προβολής.
Όσοι είχαμε την ευκαιρία να επισκεφτούμε την περιοχή, αποθαυμάσαμε την παλιά αίγλη και ομορφιά του, την αριστοκρατική φυσιογνωμία του.
– Σπίτια περίτεχνης πρωτοπόρας αρχιτεκτονικής, για την εποχή τους, που κάλυπταν τις οικιστικές διαβιωτικές ανάγκες των ενοίκων του, εξέχοντων Ελλήνων της περιοχής, σε όλα τα επίπεδα, οικονομικά, πνευματικά και κοινωνικά.
– Οικήματα, που ακόμη και στις μέρες μας, αν και πολλά από αυτά είχαν την ατυχία να περιέλθουν στην κατοχή νεοεποίκων, προκαλούν τον θαυμασμό…
Ξυλότυπα και πετρόκτιστα, με σκεπές και πορτοπαράθυρα, με κήπους μπροστά, όπου τα λουλούδια προκαλούσαν τα βλέμματα με τα εξωτικά χρώματά τους και τις ποικιλίες τους.
– Πανύψηλα πλατύφυλλα δένδρα, από πλατάνια και φτελιές, που το πλούσιο φύλλωμά τους παρείχε πυκνή δροσιστική σκιά και ο αέρας περνώντας ανάμεσά τους, δημιουργούσε μουσικές αρμονίες που ηρεμούσαν τους ενοίκους.
Στο φύλλωμά τους έβρισκαν πλούσιο καταφύγιο όλα τα πετεινά του ουρανού, που με τα συνεχή κελαϊδίσματά τους δημιουργούσαν μουσικά σύνολα με συγχρονισμένες τις νότες του πενταγράμμου.
Ο ποταμός Εβρος δίπλα, με την ζωφόρο προσφορά του, δημιουργούσε ζωή στις εποχικές καλλιέργειες, δρόσιζε τους κατοίκους στις ήρεμες εκεί όχθες του, όπου τις ημέρες της ζέστης με τα μπανιερά τους, περνούσαν τις ώρες τους κολυμπώντας και ξεκουραζόμενοι κάτω από φιλόξενα σκιάδια.
– Το καλοκαίρι η ζωή μεταφερόταν δίπλα στα τότε πεντακάθαρα νερά του.
Τα παραγόμενα λαχανικά τα φρούτα, τα καρπούζια και τα πεπόνια, ήταν τα είδη καθημερινής απόλαυσης και εξάγονταν και στην βασιλίδα των πόλεων, την Κωνσταντινούπολη.
– Οι Καραγατσιανοί φημίζονταν για το ελεύθερο και δημιουργικό τους πνεύμα και την οικονομική τους άνεση, πράγμα που τους επέτρεπε να έχουν ποικίλες πνευματικές αναζητήσεις.
Το προάστιο αυτό, αποτελούσε πιστή αντιγραφή ξένων οικιστικών συνόλων, που αναπτυσσόταν και σε χώρες της Ευρώπης.
– Από ‘κει διερχόταν ο περιβόητος συρμός του «ORIΕNΤ EXPRESS» και η εκεί στάθμευση του έδινε την ευκαιρία στους κατοίκους να εξασκήσουν τα αγγλικά και γαλλικά τους και οι γυναίκες να κλέψουν στυλιτιστικές εφαρμογές, βλέποντας τις ευρωπαίες επιβάτισσες.
– Ο Σιδηροδρομικός του Σταθμός αποτελούσε αρχιτεκτονικό κομψοτέχνημα, που στις μέρες μας αξιοποιήθηκε στο έπακρο και Στεγάζει την Σχολή Καλών Τεχνών του Πανεπιστημίου Αδριανούπολης και την πρυτανεία.
Όπου να κινηθείς, διακρίνεις την παρουσία και την ιστορία των προηγούμενων ιδιοκτητών Ελλήνων και αισθάνεσαι την ευεργετική τους αύρα, μέσα από τα της όψης τους.
Πολλά από αυτά χρησιμοποιούνται σήμερα ως ξεχωριστά καταστήματα και ξενοδοχεία.
– Δυστυχώς το ΚΑΡΑΓΑΤΣ, υπήρξε η σύγχρονη Ιφιγένεια, που θυσιάστηκε, στον βωμό μιας ειρήνης και αποζημιώσεων.
Ο όμορφος λαιμός της κόπηκε βάναυσα και η παρθένα κόρη ατιμάστηκε βάρβαρα..
– Αν καθίσεις σε κάποιο κατάστημα να απολαύσεις τον ελληνικό σου καφέ (τούρκικο…???!!!), θα δεις τους παλιούς ενοίκους του και θα ακούσεις της επιπλήξεις της μητέρας του Κωνσταντίνου ΚΑΡΑΘΕΟΔΩΡΗ, για τις αταξίες του και γιατί άφησε ακατάστατα τα τετράδια του και ο αέρας σκόρπισε τις… μαθηματικές του αποτυπώσεις.
– Πολλά ακόμη μπορεί να συναντήσεις… ακόμη και τον Ηρακλή Πουαρώ να ψάχνει ίχνη στα… άχυρα, και δίπλα την Αγκάθα Κρίστι να βλέπω τα δένδρα για να ψάχνει να κατασκευάσει… νέο έγκλημα.
Δίπλα θα δεις και ερειπωμένα άλλα σπίτια, που σου δημιουργούν θλίψη για το ερειπωμένο παρελθόν του.
– Όμως ας δούμε εδώ τώρα και την άλλη διάσταση που είναι εκπαιδευτική, γιατί η Αδριανούπολη και το Κάραγατς διέθετε εξαίρετα εκπαιδευτήρια και η δραστηριότητά τους ήταν ευρέως γνωστή και αποτελούσαν πρότυπα.
Στην εφημερίδα «ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ» της 9ης Μαρτίου 1923, έγινε εκτενής δημοσιογραφική αποτύπωση για τα ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΡΙΑ ΚΑΡΑΓΑΤΣ, αντικρούοντας ανταπόκριση της εφημερίδας ΦΩΣ.
*. ΚΑΡΑΓΑΤΣ 8-1-1923.
—————————
– Στην προχθεσινή εφημερίδα ΤΟ ΦΩΣ, ο ΖΑΡΔΑΛΙΔΗΣ Αθανάσιος, δημοσίευσε ανταπόκρισή του από εδώ για την λειτουργία των εκπαιδευτηρίων της Κοινότητάς μας και σε κάποιο σημείο ρωτά την Εφορεία τι κάνει.
– Είμαστε υποχρεωμένοι να τον διαφωτίσουμε σχετικά με την ερώτησή του, καθώς και τον πολύ κόσμο, βασιζόμενοι στην ειλικρίνεια του ΖΑΡΔΑΛΙΔΗ, που σίγουρα αγνοεί την δράση της νεοεκλεγείσης Εφορείας και για αυτό υπέβαλε την ερώτηση.
– Η Εφορεία Κάραγατς εξελέγη την 8η Ιανουαρίου 1923, με πρόεδρο τον δραστήριο και ακούραστο ΧΑΜΠΑΡΙΔΗ Δ. και μέλη τους κυρίους, ΓΕΩΡΓΙΟΥ Τιμολέοντα, ΜΗΝΟΓΛΟΥ Β., ΚΑΡΤΑΛΗ Διαμαντή και ΚΟΝΔΥΛΑΚΗ Ιωάννη.
– Αμέσως μετά την εκλογή, ασχολήθηκε με πολύ ζήλο και περίσσεια δραστηριότητα στο έργο της και είμαστε υποχρεωμένοι να ομολογήσουμε εδώ, ότι επετέλεσε στο μικρό αυτό διάστημα, κάθε τι που ήταν ανθρώπινα δυνατό και ότι η Κοινότητα της οφείλει χάριτες…
– Πήραν μαζί τους τον υποδιοικητή Κάραγατς και με τον υγειονομικό γιατρό μελέτησαν την κατάσταση της Σχολής, που ήταν γεμάτη από πρόσφυγες και πολύ άσχημη κατάσταση.
– Κατόρθωσαν να την καθαρίσουν, να την απολυμάνουν και να επισκευάσουν τρείς αίθουσες, όπου από αρκετό καιρό λειτουργούν τέσσερεις τάξεις του δημοτικού σχολείου Κάραγατς και οι υπόλοιπες λειτουργούν στο οίκημα του Γυμνασίου.
Εφοδίασαν την Σχολή με αρκετά ξύλα και επιδιόρθωσαν όλα τα σπασμένα τζάμια.
– Συνεργάζονται στενά με την εκκλησιαστική επιτροπή, με τον γνωστό σε όλους ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ Παύλο και επιδιώκουν με κάθε τρόπο να προαγάγουν τα σχολικά και εκκλησιαστικά θέματα και ιδιαίτερα για την εξεύρεση ενός ποσού που θα αποτελέσει την αρχή για την ανέγερση Σχολής, αντάξιας της Κοινότητας Κάραγατς.
Αυτό το μελετούν κάθε μέρα η Εφορεία με την Εκκλησιαστική Επιτροπή κι είναι το κύριο ενδιαφέρον τους.
– Για το σκοπό αυτό πουλήθηκαν οι μουριές της Κοινότητας, προς 3.000 δραχμές φέτος , ενώ πέρσι μόνο 800, που τις αγόρασαν ο ΧΑΤΖΗΑΡΙΣΤΟΤΕΛΟΥΣ Βασίλειος, ΧΑΤΖΗΣΥΡΜΟΣ, και τα δώρισαν στην Κοινότητα.
Δημιούργησαν λαχείο, από όπου εξοικονόμησαν αρκετά και με ένα λόγο είμαστε βέβαιοι, ότι θα βρεθούμε στην πιό ευχάριστη θέση να δημοσιεύσουμε την έναρξη ανέγερσης της Σχολής.
Δημόσια συγχαίρουμε την Εφορεία και την Εκκλησιαστική Σχολή και ευχόμαστε να συνεχίσουν με τον ίδιο ζήλο το κοινωφελές έργο τους.
* – Στις 7 Μαρτίου ο υγειονομικός επιθεωρητής ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ Αριστείδης και συνεργάστηκε με τον γιατρό της υποδιοίκησης ΤΑΣΜΑΛΗ Δ. και αποφάσισαν να ιδρυθεί Σταθμός Αποφθείρωσης.
Για τον σκοπό αυτό με ιδιαίτερη προθυμία ο πρόεδρος της Εφορείας ΧΑΜΠΑΡΙΔΗΣ Δ. προσέφερε τα σαπούνια.
– Ο ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ, επιθεώρησε όλα τα φαρμακεία και διαπίστωσε ότι λειτουργούσαν με απόλυτη τάξη*.
ΥΣΤΕΡΟΓΡΑΦΟ
– Ο Σταθμός Αποφθείρωσης, που περιγράφεται, ήταν χώρος όπου προσφερόταν υγειονομικές υπηρεσίες, για την καταπολέμηση των ψειρών, που ταλαιπωρούσαν τους πρόσφυγες που στεγάστηκαν σωρηδόν σε διάφορα κτίρια, όπου τα ζωύφια αυτά αναπτυσσόταν ραγδαίως, λόγω των συνθηκών καθαριότητας… Το σαπούνι που προσφερόταν αποτελούσε το κύριο υλικό καθαριότητας.
– Πολλοί των κατοίκων αποτέλεσαν τα διοικητικά και λειτουργικά στελέχη των οθωμανικών σιδηροδρόμων, που στη συνέχεια, μετά την προσφυγιά τους και εγκατάσταση τους στην Νέα Ορεστιάδα και στην Αλεξανδρούπολη, αποτέλεσαν τον κύριο κορμό του ελληνικού σιδηροδρόμου στην περιοχή και έγραψαν την ιστορία του.
Βασίλειος Ναζλής
Υποστράτηγος ΕΛ.ΑΣ ε.α.
