Η 20ή Ιουλίου ξημερώνει για άλλη μια χρονιά βαριά πάνω από την Κύπρο. Μισό αιώνα σχεδόν από την τουρκική εισβολή του 1974, το νησί παραμένει διχοτομημένο, με την «πράσινη γραμμή» να διατρέχει τη Λευκωσία – τη μοναδική μοιρασμένη πρωτεύουσα της Ευρώπης.
Τα γεγονότα είναι γνωστά, αλλά δεν είναι ξεπερασμένα: η χούντα των Αθηνών σε συνεργασία με την ΕΟΚΑ Β’ ανέτρεψε τον εκλεγμένο Πρόεδρο Μακάριο στις 15 Ιουλίου 1974. Πέντε ημέρες αργότερα, στις 20 Ιουλίου, η Τουρκία εισέβαλε στο νησί υπό την επίκληση των εγγυητικών της δικαιωμάτων.
Απόρροια: χιλιάδες νεκροί και αγνοούμενοι, πάνω από 180.000 πρόσφυγες, βίαιος εκτοπισμός πληθυσμών και ένα «status quo» κατοχής που διαρκεί έως σήμερα. Η φετινή επέτειος βρίσκει το Κυπριακό ξανά σε κρίσιμο σημείο.
Η τοποθέτηση του Καναδού πρώην υπουργού Εξωτερικών Κέβιν Ραν ως προσωπικού απεσταλμένου του Γ.Γ. του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες, έδωσε κάποιες ελπίδες για επανεκκίνηση των συνομιλιών, που παραμένουν παγωμένες από το 2017 και το ναυάγιο του Κραν Μοντανά.
Ωστόσο, η τουρκοκυπριακή πλευρά, υπό τον Ερσίν Τατάρ, επιμένει πλέον ανοιχτά στη λύση των «δύο κρατών», απορρίπτοντας κάθε προοπτική διζωνικής, δικοινοτικής ομοσπονδίας –της μόνης βάσης που παραμένει εντός των παραμέτρων του ΟΗΕ.
Την ίδια ώρα, η Τουρκία εντείνει την οικονομική και στρατιωτική της παρουσία στα κατεχόμενα, ενώ προχωρά σε νέες “επενδύσεις” σε περιουσίες προσφύγων και προώθηση των εποίκων.
Αξιοσημείωτη είναι και η απόφαση του ψευδοκράτους να προχωρήσει με την «αξιοποίηση» της περίκλειστης περιοχής των Βαρωσίων – σε κατάφωρη παραβίαση των σχετικών ψηφισμάτων του ΟΗΕ. Παρά τις διεθνείς καταδίκες, η στάση της διεθνούς κοινότητας παραμένει χλιαρή και χωρίς ουσιαστικές κυρώσεις.
Η Λήθη είναι επιλογή
Η Κύπρος παραμένει παγιδευμένη ανάμεσα στο παρελθόν και το αβέβαιο μέλλον. Οι γενιές αλλάζουν, οι μνήμες ξεθωριάζουν, μα το πρόβλημα δεν έχει λυθεί.
Και όσο η διεθνής κοινότητα επιλέγει να αντιμετωπίζει το Κυπριακό σαν ένα από τα «παγωμένα» ζητήματα της Μεσογείου, τόσο εδραιώνεται το τετελεσμένο.
Η μνήμη της 20ής Ιουλίου δεν είναι τελετουργικό. Είναι υπενθύμιση. Υπενθύμιση ότι η κατοχή ευρωπαϊκού εδάφους από ξένη δύναμη συνεχίζεται. Ότι οι αγνοούμενοι δεν έχουν ακόμη βρεθεί. Ότι οι πρόσφυγες δεν επέστρεψαν στα σπίτια τους. Ότι η ειρήνη, χωρίς δικαιοσύνη, δεν είναι παρά αναβολή της σύγκρουσης.
Η σημερινή μέρα είναι περισσότερο από μια επέτειο. Είναι μια δοκιμασία για τη συλλογική μας μνήμη και για τη διπλωματική μας βούληση – εντός και εκτός Κύπρου. Το ερώτημα παραμένει: Θα επιμείνουμε στη λήθη ή θα διεκδικήσουμε τη λύση;
Κυριακή Γιαλαμά
Εκπαιδευτικός
