Ο οικονομικός αναλυτής Marko Jukic κρούει τον κώδωνα του κινδύνου – Το παράδειγμα της Αλεξανδρούπολης
Μία ενδιαφέρουσα, αλλά και σχεδόν ανησυχητική ανάλυση αναφορικά με τον Τουρισμό και την οικονομική του διάσταση, έκανε πρόσφατα ο Marko Jukic, senior analyst της Bismark Analysis.
Ο Jukic, υποστηρίζει ότι ο Τουρισμός, όσο κι αν αναπτυχθεί δεν οδηγεί τις χώρες – υποδοχείς τουριστών στον πλούτο και την ανάπτυξη – τουλάχιστον όχι συνολικά. «Καμία χώρα στην ιστορία δεν έγινε πλούσια από τον τουρισμό – και δεν πρόκειται να γίνει» λέει χαρακτηριστικά ο οικονομικός αναλυτής, κι αν στο παρελθόν κάτι τέτοιο μπορεί να μην αφορούσε ιδιαίτερα τους κατοίκους της Αλεξανδρούπολης και της Θράκης γενικότερα, πλέον, «χτυπάει ένα καμπανάκι».
Η τουριστική ανάπτυξη της Αλεξανδρούπολης τα τελευταία χρόνια είναι κάτι περισσότερο από προφανής. Τα καταλύματα στην ευρύτερη επικράτεια του Δήμου έχουν πολλαπλασιαστεί σημαντικά και η παρουσία ανθρώπων που κάνουν διακοπές στην πρωτεύουσα του Έβρου, είναι πλέον ιδιαιτέρως αισθητή. Οι εικόνες που στο -όχι και πολύ μακρινό- παρελθόν έβλεπαν οι Αλεξανδρουπολίτες μόνο στα ΜΜΕ, με υπερ-γεμάτες πλαζ, μεγάλη κίνηση στους δρόμους, γεμάτα καταστήματα εστίασης, τώρα πια είναι μέρος της καθημερινότητας τους.
Όμως, σύμφωνα με τη θεώρηση του Jukic, οι εικόνες αυτές «χορταίνουν» το μάτι, αλλά ουσιαστικά δεν μεταφράζονται σε αναπτυξιακή προοπτική. «Ο τουρισμός είναι εξαιρετικά ευάλωτος στις διεθνείς κρίσεις: από πολέμους και πανδημίες μέχρι οικονομικές υφέσεις», σημειώνει ο αναλυτής και ο συσχετισμός με τα εντοπίως τεκταινόμενα, αναπόφευκτος: τι θα συμβεί άραγε, αν διαταραχθούν για οποιοδήποτε λόγω οι ελληνοτουρκικές σχέσεις και τι θα σημάνει αυτό για το «τουριστικό» εισόδημα της Αλεξανδρούπολης;
Μεγάλα νούμερα, μικρές προσδοκίες
Αν κάνουμε μία αναδρομή στα «νούμερα» που αφορούν την τουριστική κίνηση της χώρας μας, θα δούμε συνεχώς αυξητικές τάσεις τόσο σε αφίξεις, όσο και στις ημέρες παραμονής των επισκεπτών, κλπ. Όμως από την άλλη, η Ελλάδα δεν λογίζεται ανάμεσα στις πλούσιες χώρες. Η δε Περιφέρεια ΑΜΘ, που προσελκύει σημαντικό αριθμό τουριστών κατ’ έτος, συγκαταλέγεται στις φτωχότερες και μάλιστα σε ευρωπαϊκό επίπεδο.
Ο Juckic δίνει εξήγηση και σε αυτό: «ο τουρισμός είναι εντάσεως εργασίας και κεφαλαίου, με χαμηλό ταβάνι στην παραγωγικότητα. Το να σερβίρεις ποτά, να καθαρίζεις δωμάτια ή να οδηγείς τουρίστες σε αξιοθέατα δεν μπορεί να αυτοματοποιηθεί, ούτε να αναβαθμιστεί τεχνολογικά με ουσιαστικό όφελος. Είναι μια βιομηχανία που παραμένει στο ίδιο επίπεδο παραγωγικότητας εδώ και αιώνες.
Σε αντίθεση με τη μεταποίηση ή τα χρηματοοικονομικά, όπου μια εταιρεία ή μια χώρα μπορεί να διαχειριστεί κεφάλαια ή να εξάγει προϊόντα παγκόσμιας κλίμακας, ο τουρισμός απαιτεί φυσικούς πόρους που δεν επεκτείνονται: παραλίες, πόλεις, προσωπικό. Και όσο αυξάνεται η τουριστική κίνηση, τόσο φθείρονται οι πόροι αυτοί – από το real estate μέχρι την κοινωνική συνοχή» λέει χαρακτηριστικά.
Η λύση; Στη βιομηχανία
Αυτό που με λίγα λόγια υποστηρίζει ο Jukic δεν είναι προφανώς ο αφορισμός του τουρισμού και των ανθρώπων που μετακινούνται σε διάφορους προορισμούς προκειμένου να ψυχαγωγηθούν ή/και να περάσουν μερικές στιγμές χαλάρωσης και ξεγνοιασιάς.
Αυτό που λέει ο Jukic είναι ότι ο Τουρισμός πρέπει να «αποκαθηλωθεί» από τον θρόνο του «οικονομικού άρχοντα» και να αντιμετωπιστεί ως μία πηγή εσόδων μεν, αλλά όχι ως το μοναδικό όχημα που οδηγεί τις τοπικές κοινωνίες στην Ανάπτυξη.
Ο δρόμος προς την Ανάπτυξη περνάει -σύμφωνα με τη θεώρηση του Jukic- μέσα από την ενίσχυση της εγχώριας παραγωγής, τη στροφή στη βιομηχανία, την ενθάρρυνση νέων επιχειρηματιών, τη μείωση της φορολογικής επιβάρυνσης για τους νέους και τον επαναπατρισμός των μορφωμένων ντόπιων που έχουν εγκαταλείψει τις εστίες τους.
Η βιομηχανία και η τεχνολογία, άλλωστε, είναι σε θέση να απορροφήσουν και να ξεπεράσουν διαταραχές που οφείλονται σε εξωγενείς παράγοντες (οικονομική ύφεση, πανδημίες, διπλωματικά επεισόδια, κ.α.), αλλά κυρίως να δημιουργήσουν καινοτομία αυξάνοντας την αξία της εργασίας.
Με λίγα λόγια, καλοδεχούμενοι οι επισκέπτες μεν, αλλά και από την άλλη, ως ντόπιοι και ντόπιες μάλλον έχουμε χρέος να ανιχνεύσουμε τις πλουτοπαραγωγικές πηγές του τόπου μας, της πόλης μας, της Θράκης μας και να ζητήσουμε την ουσιαστική αξιοποίησή τους με όρους που εξυπηρετούν τη λεγόμενη βιώσιμη ανάπτυξη. Ο τόπος μας, η γη μας, φιλοξενούν ευκαιρίες που οφείλουμε να αξιοποιήσουμε συνολικά ως κοινωνία με σεβασμό στην αειφορία και τη συνολική ανάπτυξη και όχι απλά να τα προσφέρουμε προς τέρψιν επισκεπτών.
Άλλωστε, η τουριστική οικονομία, όπως υπογραμμίζει ο Jukic, οδηγεί στο ακόλουθο μοντέλο: μια μικρή ελίτ που εκμεταλλεύεται την ακίνητη περιουσία και μια μεγάλη τάξη εργαζομένων χαμηλής ειδίκευσης, σερβιτόρων, καθαριστών και οδηγών.
Αυτό το μοντέλο δεν χτίζει παραγωγικό κεφάλαιο, ούτε εκπαιδεύει ένα ανθρώπινο δυναμικό ικανό να προσαρμοστεί σε νέες τεχνολογίες ή να φέρει καινοτομία. «Το να είσαι σερβιτόρος ή ιδιοκτήτης ενοικιαζόμενων δωματίων δεν είναι το μέλλον που αξίζει σε μια χώρα», γράφει χαρακτηριστικά.
*Η ανάλυση του Marko Jukic δημοσιεύτηκε στο Palladium
