Ήταν πολύ συχνά τα επεισόδια τις δεκαετίες του ’50 και του ’60 – Ο Ηρωικός ρόλος των Ταγμάτων Εθνοφυλακής Αμύνης (ΤΕΑ) και οι άμεσες παρεμβάσεις τους στο Τουρκικό έδαφος
Ευκαιρίαςδοθείσης των τελευταίων παραβιάσεων του εναέριου ελληνικού χώρου από τούρκικα μαχητικά, επαναφέρουμε στην επικαιρότητα τη μνημειώδη προκλητικότητα των Τούρκων.
Προκλητικότης, η όποια είναι διαχρονική, όπως και οι τακτικές τους, προκειμένου να διατηρούν ένταση στις σχέσεις τους με τους Έλληνες. Κατά καιρούς επιστρατεύουν μεθόδους πού εξυπηρετούν τις σκοπιμότητές τους.
Τις δεκαετίες του ’50 και του ’60, συχνά πυκνά, απήγαγαν αλιείς τους οποίους κατηγορούσαν για λαθραλιεία, αδίκημα το οποίο είχαν φροντίσει να εξισωθεί με τη λαθρεμπορία και να μην υπόκειται σε αμνηστία.
Συνεπώς, οι αλιείς που συνελαμβάνοντο εσήποντο στις τουρκικές φυλακές και μετετρέποντο σε αντικείμενο διαπραγματεύσεων.
Η σύλληψη του ψαρά
Την πρακτική αυτή είχαν ξεκινήσει μεθοδικά οι Τούρκοι ήδη από τις αρχές του 1950. Χρησιμοποιούσαν τους ομήρους ως διαπραγματευτικό όπλο, κυρίως σε περιόδους εντάσεως με την Κύπρο.
Είναι πολλές οι ιστορίες που έχουν αφηγηθεί ψαράδες και σώζονται πλούσια στοιχεία για τα βάσανα που υπέφεραν.
Αλλά τον Ιούλιο του 1958 μια ομάδα των
Ταγμάτων Εθνοφυλακής Αμύνης (TEA) τους έστησε… καρτέρι και έκανε τους Τούρκους να το… φυσάνε και να μην κρυώνει.
Τούρκοι στρατοχωροφύλακες, κατά την συνήθη πρακτική τους, είχαν συλλάβει τον αλιέα Ηλία Κουκουμάνη ή Τούρνα, ο οποίος μαζί με τα δύο του παιδιά ψάρευε στη θέση Γκαρί Μπουίκ του “Εβρου.
Παρά το γεγονός ότι ψάρευε σε ελληνικά υδατα, οι Τούρκοι, εφαρμόζοντας πρόγραμμα της Άγκυρας για τη δημιουργία εντάσεως μεταξύ των δύο χωρών, κάλεσαν τον ψαρά να παραδοθεί.
Η σωτήρια επέμβαση των ΤΕΑ
Ο Ηλ. Κουκουμάνης προσπάθησε στην αρχή να διαφύγει και να αποβιβαστεί στην ελληνική όχθη του ποταμού.
Όμως οι Τούρκοι τον καθήλωσαν με καταιγιστικά πυρά. Τα δύο παιδιά ρίχτηκαν στη θάλασσα και κατώρθωσαν να φτάσουν στην ελληνική όχθη.
Ο πατέρας συνελήφθη από τους Τούρκους. Εκείνα, όταν γύρισαν στο χωριό, ενημέρωσαν για όσα είχαν συμβεί.
Η ομάδα TEAτων Φέρων απεφάσισε να δράσει αστραπιαία, ώστε να μή δοθεί η ευκαιρία στους Τούρκους να μεταφέρουν τον ψαρά στο εσωτερικό.
Ετράπησαν σε φυγή
Η ομάδα επεβιβάσθη σε λέμβο και πέρασε στην τουρκική όχθη του ποταμού.
Όταν πλησίαζαν σε τουρκικό έδαφος, οι στρατοχωροφύλακες νόμιζαν πως ήταν άοπλοι χωρικοί και τους κάλεσαν να παραδοθούν.
Ταχύτατα, όμως, οι άνδρες των TEAαπεβιβάσθησαν στην όχθη και άρχισαν να βάλλουν εναντίον των Τούρκων.
Οι τελευταίοι τρομοκρατήθηκαν και ετράπησαν σε φυγή. Εγκατέλειψαν το φυλάκιό τους, στο όποιο ευρίσκετο δέσμιος και ο Έλλην ψαράς.
Τον απελευθέρωσαν και προσεκτικά φρόντισαν να αποχωρήσουν και να επα- νέλθουν σε ελληνικό έδαφος.
Δεν ενοχλήθηκαν από τους Τούρκους, οι οποίοι ετρομοκρατήθησαν τόσο ώστε επέστρεψαν στο φυλάκιό τους δύο ώρες αργότερα.
«Άξιοι του Έθνους»
Την τόλμη και την ευστροφία που επέδειξαν οι νέοι που υπηρετούσαν στην ομάδα των TEAγια να σώσουν τον ψαρά επήνεσαν οι εφημερίδες της εποχής, χαρακτηρίζοντάς τους «άξιους του Έθνους».
Όπως μάλιστα εξηγούσαν, «επρόκειτο περί μιάς απλής, αυθορμήτου και γνησίως ελληνικής αντιδράσεως, εις την όποιαν ουδεμίαν αρχή εβοήθησε η παρεκίνησε», ρίχνοντας ευθέως τα βέλη τους στην τότε κυβέρνηση για την ατολμία, την υποχωρητικότατα και την αναποφασιστικότητα που επεδείκνυε έναντι των τουρκικών προκλήσεων.
Και προέτρεπαν, φυσικά, την Πολιτεία «να ανυψώσει το τόσο φθαρέν γόητρον των παρασήμων».
Εν ολίγοις ζητούσαν από την Πολιτεία να απονείμει σε αυτά τα παιδιά τιμητική διάκριση, την οποία δικαιούντο περισσότερο από κάθε άλλον.
Ωστόσο, η κυβέρνησις, αντιληφθείσα την αποδοχή που είχε η δυναμική αντίδρασις της ομάδος των TEA, επεδίωξε να πείσει εμμέσως ότι επρόκειτο περί ενεργείας η οποία ετέλει υπό τον έλεγχο των κρατικών αρχών, δίχως όμως να το καταφέρνει.
Ακόμη και ο φιλοκυβερνητικός Τύπος ομολογούσε το αυθόρμητον της πρωτοβουλίας των νέων, όταν έγραφε ότι «ο παραμεθόριος πληθυσμός απέδειξε με την απελευθέρωσιν του άπαχθέντος αλιέως ότι δεν είναι διατεθειμένος να παρακολουθή τας τουρκικός προκλήσεις με σταυρωμένα χέρια».
Συνέχιση προκλήσεων
Όπως αφηγήθηκε ο Ήλ. Κουκουμάνης, από την ώρα της συλλήψεώς του μέχρι την απελευθέρωσή του εξυλοκοπειτο διαρκώς.
Οι Τούρκοι, αγανακτισμένοι για το… κάζο που έπαθαν, προσπαθούσαν υστέρα να προκαλέσουν επεισόδιο. Πυροβόλησαν, λοιπόν, κατ’ επανάληψιν, αλλά ανεπιτυχώς εναντίον 21χρονου κατοίκου του χωριού Τυχερό, την ώρα που έβοσκε τα πρόβατά του.
Και φυσικά δεν σταμάτησαν εκεί. Και στο χωριό Τετράδες, στην όχθη του Έβρου, πυροβόλησαν, επίσης ανεπιτυχώς, έναν 25χρονο γεωργό. Όταν πλησίασε στον ποταμό για να πλυθεί μετά την εργασία του στον αγρό, εδέχθη τα ομαδικά πυρά ενεδρευόντων Τούρκων στρατοχωροφυλάκων.
Η διάσωσίς του οφείλετο στο γεγονός ότι διετή ρήσε την ψυχραιμία του, κατορθώνοντας κατά την διάρκεια των καταιγιστικών πυρών να απομακρυνθεί ταχέως.
Τουρκικές δικαιολογίες
Όπως ήταν φυσικό, μετά την επίθεση οι αρμόδιες ελληνικές Αρχές προέβησαν σε έντονο διάβημα διαμαρτυρίας, στο όποιο οι Τούρκοι απάντησαν ότι λαμβάνουν όλα τα μέτρα για να τερματιστούν τα επεισόδια.
Στην προκειμένη μάλιστα περίπτωση προσπάθησαν να δικαιολογηθούν με τον ισχυρισμό ότι δήθεν στην περιοχή γύρω από τον Έβρο έχουν σταλεί μονάδες νέων στρατοχωροφυλάκων, οι οποίοι δεν έχουν ακριβή ενημέρωση όσον αφορά την μεθοριακή γραμμή.
Ως εκ τούτου, έλεγαν, οφίστατο κίνδυνος επεισοδίων μέχρι της πλήρους κατατοπίσεώς τους. Στηριζόμενοι, δε, οι Τούρκοι αρμόδιοι στη θρασεία αυτή εξήγηση και επικαλούμενοι και πάλι το υποκριτικό ενδιαφέρον τους για την αποκατάσταση της ασφάλειας, προχώρησαν και περαιτέρω.
Παρεκάλεσαν τις ελληνικές Αρχές να συστήσουν στον πληθυσμό του Έβρου, να αποφεύγει οτιδήποτε θα ήταν δυνατόν να ερμηνευθεί εκ μέρους των Τούρκων ως πρόκληση.
Κατόπιν τούτου, οι ελληνικές Αρχές ηρνήθησαν κάθε συζήτηση και διεβεβαίωσαν ότι εάν εσυνεχίζοντο οι προκλήσεις θα ήταν υποχρεωμένοι να προστατεύσουν οπωσδήποτε και καθ’ οιονδήποτε τρόπο την ζωή και την ασφάλεια των Ελλήνων πολιτών.
Φυλάκισις και εξορία
Τα πράγματα όμως δεν εβελτιώθησαν. Αντιθέτως, οι Τούρκοι κλιμάκωσαν την πρακτική τους φτάνοντας το 1960 να κρατούν περισσότερους από 14 αλιείς σε τουρκικές φυλακές.
Είχε φροντίσει, μάλιστα, να ειδοποιήσει γραπτώς η τουρκική κυβέρνησις τις ελληνικές Αρχές ότι εφεξής οι Έλληνες αλιείς που θα συνελαμβάνοντο στα τουρκικά χωρικά ύδατα θα παρεπέμποντο για να δικαστούν στα Κακουργιοδικεία και ότι οι ποινές που θα τους επεβάλλοντο θα ήταν πολύ αυστηρές.
Πράγματι, αυτές ήταν εξοντωτικές, όπως πενταετής φυλάκισις και τριετής εξορία, γεγονός που σήμαινε την πλήρη εξαθλίωσή τους.
Τόπος εξορίας τους προεβλέπετο περιοχή κοντά στα σύνορα με την Ρωσσία.
Η τακτική των Βουλγάρων
Παρά τ επίσημα διαβήματα και διεθνών φορέων, οι Τούρκοι δεν αμνήστευαν τους ψαράδες, οι όποιοι για να αντιμετωπίσουν τα έξοδα των δικών έφταναν στο σημείο να πωλούν μέχρι και τα
ρούχα τους. Τελικώς, υστέρα από έντονο διπλωματικό παρασκήνιο τούς παρείχαν αμνηστία, αφού τους είχαν χρησιμοποιήσει εις το έπακρον.
Το ίδιο εξ άλλου έκαναν οι Τούρκοι και με τους Βουλγάρους στον Βόσπορο. Αλλά οι Βούλγαροι τηρούσαν δική τους τακτική.
Συνελάμβαναν αντιστοίχως Τούρκους και μετά προχωρούσαν σε ανταλλαγή!
Ελευθέριος Γ. Σκιαδάς
