“Η Διχόνοια που βαστάει
ένα σκήπτρο η δολερή,
καθενός χαμογελάει,
παρ’ το λέγοντας και εσύ”
Φορτισμένη με υψηλά νοήματα έρχεται κάθε χρόνο η μεγάλη μέρα της 25ης Μαρτίου να μας θυμίσει την απαρχή της ζωής του Ελληνισμού ως ελεύθερου κράτους.
Μέσα στη συνείδησή μας βροντούν τα καριοφίλια για να μας οδηγήσουν στον Πανάγιο χώρο του ’21, τότε που η Νέα Ελλάδα γεννιόταν μέσα στις ωδίνες των ολοκαυτωμάτων αλλά και με δοξαστικούς ύμνους.
Συνηθίσαμε, κάθε χρόνο, αυτή την επέτειο να ξαναφέρνουμε στο νου μας τις αδρές μορφές των πολεμιστών.
Τον Γέρο του Μωριά με την περικεφαλαία του, τον Κανάρη να φωτίζει με το δαυλό του τα επαναστατημένα πέλαγα, τον Ανδρούτσο με το λάσιο στήθος του.
Όμως το ’21 πέρα απ’ τις παιδικές μας εντυπώσεις είναι και μια πηγή αυτογνωσίας, ένας πολύτιμος πακτωλός διδαγμάτων απ’ όπου μπορούμε κι εμείς ν’ αντλήσουμε τα δικά μας διδάγματα, που είναι χρήσιμα για την παραπέρα πορεία μας.
Ποιο είναι το κυριότερο επίτευγμα των αγωνιστών του ’21; Το ότι επέτυχαν να δημιουργήσουν από το μηδέν μια οργανωμένη πολιτεία με κρατική υπόσταση έχοντας αντίπαλο την πανίσχυρη Οθωμανική αυτοκρατορία αλλά και τα συμφέροντα των Ευρωπαϊκών κυβερνήσεων οι οποίες αποζητούσαν μια ειρηνική κατάσταση στον Ευρωπαϊκό χώρο μετά τους Ναπολεοντείους πολέμους.
Με εθνική ομοψυχία οι Έλληνες της εποχής είτε ραγιάδες του σουλτάνου είτε ζώντας σε ξένα κράτη θέλησαν πρώτα να φωτίσουν τον εαυτό τους και τα απιδιά τους με τα ελληνικά γράμματα.
Υπολογίζεται ότι τις παραμονές της Επανάστασης λειτουργούσαν στην Θεσσαλία, Ήπειρο, Μακεδονία και Θράκη περισσότερα από εκατόν τριάντα σχολεία, αριθμός πολύ ικανοποιητικός για την εποχή.
Χάρη στον φωτισμό από την παιδεία και το εθνικό τους φρόνημα αλλά και την ομοψυχία τους επέτυχαν οι προγονοί μας του ’21.
Διηγείται ο Θ. Κολοκοτρώνης στα απομνημονεύματά του:
“… κινώντας εγώ είχαν μια προθυμίαν οι Έλληνες όλοι… Μου ήρχετο τότε να κλαύσω…”
Ο ίδιος ο Κολοκοτρώνης, πολλά χρόνια αργότερα, μίλησε τα παιδιά του Γυμνασίου της Αθήνας:
“… Εις τον πρώτον χρόνον της Επαναστάσεως είχαμε μεγάλη ομόνοια και όλοι ετρέχαμε σύμφωνοι. Ο ένας επήγεν εις τον πόλεμον, ο αδελφός του έφερνε ξύλα, η γυναίκα του εζύμωνε, το παιδί του εκουβαλούσε ψωμί και μπαρουτόβολα εις το στρατόπεδον και εάν αυτή η ομόνοια εβαστούσεν ακόμη δύο χρόνους ηθέλαμε κυριεύσει και την Θεσσαλία και την Μακεδονία και ίσως φτάναμε και εις την Κωνσταντινούπολην…”
Αν η ομόνοια βαστούσε…
Ευχή του Κολοκοτρώνη που δεν πραγματοποιήθηκε!
Ο παλαιών Πατρών Γερμανός αναφέρει στις αναμνήσεις του:
“… Αίτιον δε ουσιωδεστέρον ήτο… η διαφωνία των προεστών μετά των καπιταναίων οίτινες εφάτρισαν όλας τα επαρχίας της Πελοποννήσου και εκάστης φατρίας επροσπάθει παντοιίοις τρόποις να ανατρέπει τα σχέδια της στρατολογίας της άλλης…”
Αποτέλεσμα. Στην πρώτη φάση αυτού του εθνοκτόνου διχασμού μεταξύ των οπλαρχηγών αφ’ ενός και των προυχόντων αφ’ ετέρου, παρουσιάστηκε αδυναμία στην παροχή βοήθειας από τους Πελοποννήσιους προς τη Στερεά Ελλάδα με αποτέλεσμα δυσάρεστο στη διεξαγωγή επιχειρήσεων (π.χ. πρώτη πολιορκία του Μεσολογγίου).
Στη δέυτερη φάση παρουσιάστηκε άλλου είδους διχασμός. Από τη μία μεριά οι Πελοποννήσιοι, από την άλλοι Ρουμελιώτες μαζί με τους νησιώτες.
Αποτέλεσμα: Να κλειστούν στις φυλακές ο Κολοκοτρώνης, ο Ανδρούτσος και άλλοι πολέμαρχοι ενώ ρουμελιώτικα στρατεύματα κούρσευαν όλη την Πελοπόννησο.
Οι νησιώτες που ενδιαφέρθηκαν για την νομή της εξουσίας αδιαφόρησαν για την κίνηση του Οθωμανικού και του Αιγυπτιακού στόλου.
Έτσι καταστράφηκαν τα Ψαρά από τους Οθωμανούς και η Κάσος από τους Αιγυπτίους, χωρίς αντίδραση του ελληνικού στόλου, ενώ ο Ιμπραήμ της Αιγύπτου απολέμιστος και χωρίς ναυτική ενόχληση αποβιβάστηκε στην Πελοπόννησο.
Η αντίδραση των τότε ηγετών της Επαναστάσεως, προυχόντων της Ύδρας ήταν σπασμωδικές.
Όρισαν επικεφαλής του στρατού που πήγε ν αντιμετωπίσει τον Ιμπραήμ με τον τακτικό στρατό του, εκπαιδευμένο από Γάλλους αξιωματικούς, έναν Υδραίο πλοίαρχο (τον Κυριάκο Σκούρτη), αντί του φυσικού ηγέτη των Πελοποννησίων του Κολοκοτρώνη (φυλακισμένο στην Ύδρα) που τον έκαμε να πει:
“Τώρα δε λείπει παρά να διορίσουν και το Γέρο Νοταρά ναύαρχο αντί για τον Μιαούλη” (Ο Νοταράς ήταν κοτσαμπάσης στη Κόρινθο).
Ποιό ήταν το αποτέλεσμα;
Η περιφανής νίκη του Ιμπραήμ εναντίον των Ελλήνων, ενώ τα ρουμελιώτικα στρατεύματα που έφερε στην Πελοπόννησο η κυβέρνηση των νησιωτών την εγκατέλειψαν στη διάθεση του Ιμπραήμ, τώρα συνειδητοποίησαν ότι ρέπει να υπερασπιστούν τη Στερεά Ελλάδα από τον Κιουταχή.
Οι αρχηγοί αυτών των Ρουμελιωτών ζητώντας συγνώμη για τη διχαστική τους συμπεριφορά έγραφαν στην κυβέρνηση:
“… οι διδάσκαλοί μας Τούρκοι μας εδίδαξαν την διχόνοιαν…”
Γι’ αυτή τη Διχόνοια ο Εθνικός μας ποιητής Δ. Σολωμός βάζει στο στόμα της Ελευθερίας την εξής παραίνεση:
“Η Διχόνοια που βαστάει
ένα σκήπτρο η δολερή
καθενός χαμογελάει,
“πάρ’ το”, λέγοντας, “και συ”.
Κειο το σκήπτρο που σας δείχνει
έχει αλήθεια ωραία θωριά·
μην το πιάστε, γιατί ρίχνει
εισέ δάκρυα θλιβερά.
Από στόμα οπού φθονάει,
παλληκάρια, ας μην πωθεί,
πως το χέρι σας κτυπάει
του αδελφού την κεφαλή.
Μην ειπούν στο στοχασμό τους
τα ξένη έθνη αληθινά:
“Εάν μισούνται ανάμεσό τους
δεν τους πρέπει ελευθεριά””.
Απερίσπαστος ο Ιμπραήμ αφέθηκε ν’ αλωνίζει όλη την Πελοπόννησο κι αν δεν κατέστρεφαν το στόλο του οι Άγγλοι, οι Γάλλοι και οι Ρώσοι στο Ναβαρίνο και δεν έρχονταν γαλλικά στρατεύματα στην Πελοπόννησο, πιθανόν η Επανάσταση να έσβηνε.
Δεν έγινε κατανοητό τότε, αλλά δυστυχώς και στη συνέχεια, ότι ενώ η Ομόνοια δημιουργεί η Διχόνοια καταστρέφει.
Γιατί πως να εξηγηθεί ότι ενώ η χώρα μας βρέθηκε στο τέλος των δύο Παγκοσμίων Πολέμων με το μέρος των κινητών η Διχόνοια επέφερε μεγάλες καταστροφές.
Δεν έγινε κατανοητό αυτό που είπε ένας άλλος μετά τον Σολωμό εθνικός ποιητής, ο Ανδρέας Κάλβος:
“Μάθε ότι εις τους χορούς των πολέμων
ως έσωσεν η ανδρεία των στρατιωτών
ούτω εις αυτούς η Ομόνοια, σώνει τα Έθνη”.
Ο επάρατος διχασμός έφερε μετά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο τη Μικρασιατική καταστροφή και την απώλεια της Ανατολικής Θράκης,
Αλλά και μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, ενώ όλα τα ευρωπαϊκά κράτη είχαν επιδοθεί στην προσπάθεια της επούλωσης των πληγών τους σε μας ακολούθησε η Εθνοκτόνος Εμφύλιος.
Κι εδώ ας θυμηθούμε τη συνέχεια του λόγου του Κολοκοτρώνη στους μαθητές της εποχής του:
“… εις εσάς μένει να ισάσετε και να στολίσετε τον τόπο όπου εμείς ελευθερώσαμε και δια να γίνει τούτο πρέπει να έχετε ως θεμέλια της πολιτείας την ομόνοιαν, τη θρησκεία… και την φρόνιμον ελευθερίαν….”
Και ο Χριστόφορος Περαιβός, συνοδοιπόρος του Ρήγα και συμπολεμιστής των Σουλιτών αποτεινόμενος στους μεταγενέστερους έγραφε:
“… Επιθυμούμεν όμως.. την με τοιαύτας θυσίας αναστηθείσαν Ελλάδα αν την υψώσωμεν εις την πρώτην της λαμπρότητα και ευδαιμονίαν δια της σοφίας και ευνομίας…”
Έτσι καθώς θα προσέλθουμε να καμαρώσουμε τα νέα παιδιά στην παρέλαση που φέρνουν άνοιξη στην άσφαλτο, ας αναλογιστούμε αν αυτά που μας είπαν οι Αγωνιστές του ’21 εμείς τα κάνουμε πράξη.
Και τα λέμε αυτά γιατί έχουμε υποχρέωση να τα επισημάνουμε τούτες τις μέρες που ζούμε και διαισθανόμαστε τη διχόνοια να υφέρπει ανάμεσά μας. Να επισημάνουμε ότι:
Η Ομόνοια δημιουργεί. Η Διχόνοια καταστρέφει.
Πρέπει να τα πούμε γιατί κι εμείς θα δώσουμε λόγο είτε για τις πράξεις μας, είτε για την απραξία μας.
Γιατί όπως λέει ένας άλλος μεγάλος ποιητής μας, ο Κωστής Παλαμάς:
“Ήρθαν, πέρασαν, θα έρθουν θα περάσουν
κριτές θα μας δικάσουν
οι αγέννητοι, οι νεκροί”.
Μόσχος κούκος
