Οι influencers έχουν μετατραπεί σε πρότυπα για πολλούς, ειδικά για τους νέους, και ο ρόλος τους στην κοινωνία είναι πλέον πολύπλευρος και σημαντικός.
Μέσω των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, επηρεάζουν καταναλωτικές επιλογές, προωθούν τρόπους ζωής και καθορίζουν το τι θεωρείται «μοντέρνο» ή «καλαισθητικό».
Αυτή η επιρροή, ωστόσο, έχει διττή όψη.
Από τη μία, πολλοί influencers χρησιμοποιούν την πλατφόρμα τους για θετικούς σκοπούς, προωθώντας κοινωνικά ζητήματα, όπως η ψυχική υγεία, η περιβαλλοντική συνείδηση και η αυτοβελτίωση.
Από την άλλη, υπάρχει και η αρνητική πλευρά, καθώς αρκετοί παρουσιάζουν έναν ψεύτικο ή υπερβολικά ιδανικό τρόπο ζωής που μπορεί να προκαλέσει άγχος ή ανασφάλεια στους νέους. Η ανάγκη για likes και followers συχνά οδηγεί σε προώθηση υπερκαταναλωτισμού και σε εξιδανίκευση της υλικής ευημερίας.
Το ερώτημα που προκύπτει είναι: πρέπει οι influencers να αντιμετωπίζονται ως πρότυπα;
Η απάντηση ίσως έγκειται στην κριτική σκέψη του καθενός και στην κατανόηση ότι η εικόνα στα social media μπορεί να είναι συχνά παραπλανητική.
Σαφώς, θα μπορούσαμε να συμπεριλάβουμε και μια κριτική διάσταση, επισημαίνοντας ορισμένα προβληματικά στοιχεία στη συμπεριφορά και την εικόνα που προβάλλουν οι influencers.
Σε πολλές περιπτώσεις, οι influencers προβάλλουν εικόνες που αντικατοπτρίζουν έναν υλιστικό και συχνά σεξουαλικοποιημένο τρόπο ζωής, που δεν βασίζεται πάντα σε γνώσεις ή αληθινά επιτεύγματα, αλλά στην εξωτερική εμφάνιση και τη δημόσια εικόνα.
Έτσι, προωθούν συχνά μηνύματα που επιφανειακά εστιάζουν στη φυσική ομορφιά και στο ελκυστικό προφίλ αντί για αξίες όπως η μόρφωση, η ευγένεια, ή η ηθική ακεραιότητα.
Αυτό το είδος περιεχομένου μπορεί να επηρεάσει αρνητικά ιδιαίτερα τους νέους, δημιουργώντας ένα πλαίσιο όπου οι αξίες μετρούν λιγότερο από την εξωτερική εικόνα ή τη διασημότητα.
Επιπλέον, οι influencers μπορεί να προβάλλουν προκλητικές ή επιφανειακές αξίες ως «πρότυπα» χωρίς να λαμβάνουν υπόψη τις συνέπειες που μπορεί να έχει κάτι τέτοιο για τους ακολούθους τους.
Το ερώτημα που τίθεται λοιπόν είναι: σε ποιο βαθμό μπορούν και πρέπει αυτοί οι άνθρωποι να θεωρούνται κοινωνικά πρότυπα, όταν δεν προάγουν αξίες που συνεισφέρουν στη θετική εξέλιξη της κοινωνίας μας;
Με την ανάπτυξη της κριτικής σκέψης, ιδιαίτερα στους νέους, και την εκπαίδευση στην υπεύθυνη χρήση των κοινωνικών δικτύων, μπορούμε ίσως να καλλιεργήσουμε μια πιο ουσιαστική αντίληψη για το τι πραγματικά αποτελεί πρότυπο και τι όχι.
Στις περισσότερες επαγγελματικές κατηγορίες απαιτούνται σπουδές, επιμόρφωση και συχνά διαρκής αξιολόγηση.
Ένας δάσκαλος, για παράδειγμα, χρειάζεται πανεπιστημιακή εκπαίδευση, συνεχόμενη επιμόρφωση και αξιολόγηση για να εξασφαλίσει ότι η εκπαίδευση που προσφέρει είναι υψηλής ποιότητας και με υπευθυνότητα.
Το ίδιο ισχύει και για άλλους κλάδους: ένας οδηγός πρέπει να έχει δίπλωμα οδήγησης, ένας φούρναρης πρέπει να τηρεί κανόνες υγιεινής που ελέγχονται από τις αρμόδιες αρχές.
Στον χώρο των influencers, όμως, δεν υπάρχουν αντίστοιχες προϋποθέσεις ή ελεγκτικοί μηχανισμοί.
Οποιοσδήποτε μπορεί να αναδειχθεί ως «πρότυπο» με κριτήριο μόνο τη δημοτικότητα ή την εικόνα που προβάλλει, χωρίς υποχρέωση εκπαίδευσης ή τήρησης συγκεκριμένων αξιών και προτύπων.
Το αποτέλεσμα είναι πως το κοινό εκτίθεται σε κάθε είδους μηνύματα – θετικά ή αρνητικά – χωρίς να υπάρχει κανένας έλεγχος για το κατά πόσο αυτά είναι κατάλληλα ή ωφέλιμα, ειδικά για τους νέους.
Μήπως θα έπρεπε λοιπόν να αναπτυχθεί ένας τρόπος αξιολόγησης και ευθύνης για τους influencers, ώστε η επιρροή που ασκούν να συνοδεύεται από την ανάλογη κοινωνική ευθύνη;
Ένας τέτοιος μηχανισμός θα μπορούσε να βοηθήσει στη διασφάλιση ότι οι πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης δεν θα αποτελούν μόνο χώρο προβολής, αλλά και χώρο με θετικό αντίκτυπο για την κοινωνία μας.
Κυριακή Γιαλαμά
Εκπαιδευτικός
