Το 2022 θα συμπληρωθούν 100 έτη, από την Καταστροφή της Σμύρνης – Η θλιβερότερη επέτειος – Θα αναλύσουμε τις σελίδες του Εθνικού Διχασμού των Ελλήνων;
Με προσοχή και ενδιαφέρον παρακολουθούμε τις πρωτοβουλίες της Πολιτείας και ιδιωτικών φορέων για την διοργάνωση εκδηλώσεων ώστε να τιμηθεί με ιδιαίτερο τρόπο η φετεινή επέτειος από την έναρξη του απελευθερωτικού αγώνα.
Η συμπλήρωση διακοσίων ετών επιβάλλει αναμφιβόλως την πρόσδοση πανηγυρικού χαρακτήρα στο μεγάλο γεγονός.
Μετά μακρά χρονική περίοδο υποδουλώσεως, το γένος απέκτησε εδαφική εστία και με σημείο εκκινήσεως την ορθόδοξη χριστιανική πίστη, εκαλείτο να δημιουργήσει κράτος κατά τα δυτικά πρότυπα, να αναπτύξει εθνική συνείδηση και με την καλλιέργεια της ελληνικής γλώσσας να γνωρίσει τον πανάρχαιο πολιτισμό, ο οποίος είχε τις ρίζες του στον ευρύτερο γεωγραφικό χώρο.
Τιμή και δόξα σε εκείνους, οι οποίοι έδωσαν νέα εκκίνηση στην ιστορική μας πορεία μετά το 1821.
Η 25η Μαρτίου δικαίως είναι ημέρα πανηγυρισμών. Ας το πράξομεν δεόντως.
Ας αναλογισθούμε, όμως, ότι πέραν των γεγονότων, τα οποία επιτρέπουν πανηγυρισμούς, υπάρχουν και γεγονότα, επισυμβάντα κατά την διάρκεια της επαναστάσεως, τα οποία ευλόγως μάς εμβάλλουν σε έντονους προβληματισμούς.
Τρεις εμφύλιοι πόλεμοι σημειώθηκαν κατά την υπό κρίση περίοδο, οι οποίοι, εάν δεν υπήρχε η διπλωματική και στρατιωτική παρέμβαση των γνωστών δυνάμεων της εποχής, θα είχαν θέσει ταφόπλακα στην επανάσταση.
Ο τελευταίος εμφύλιος, ως σημειώνουν οι ιστορικοί, ήτο ο θλιβερότερος όλων και διήρκεσε χρονικά από την δολοφονία του Καποδίστρια μέχρι την έλευσή του Όθωνα (!).
Πάμπολλα τα κεφάλαια των εμφυλίων σπαραγμών στην μακραίωνη ιστορία μας. Η περίοδος της επαναστάσεως δεν ήτο η πρώτη ούτε η τελευταία. Άκρως τραγικές και οι περίοδοι 1915-22 και 1944-49.
Δεν διδαχθήκαμε ποτέ. Αποδειχθήκαμε, δυστυχώς, αυτοκτονικοί και απεμπολήσαμε τεράστια εθνικά συμφέροντα.
Ευλόγως διερωτώμεθα: το 2022 θα συμπληρωθούν 100 έτη από την καταστροφή της Σμύρνης. Επέτειος κι αυτή. Η θλιβερότερα όλων. Θα την αναλύσουμε σε βάθος; Θα σκεφθούμε ΟΛΟΙ ότι η βαρυτάτη αυτή ήττα μας κατέταξε έκτοτε σε «παίκτη» δεύτερης κατηγορίας στην ευρύτερη περιοχή μας;
Οι ξένοι μάς έχουν διαβάσει και γνωρίσει πολύ καλύτερα από εμάς και μας χειρίζονται ευχερώς.
Άπαντες επωφελούνται από την αδυναμία μας.
Δυστυχώς καλλιεργούμε με επιμέλεια στην πίσω αυλή του σπιτιού μας το δέντρο που λέγεται διχόνοια. Καταναλώνουμε διαρκώς τους βλαπτικούς καρπούς του.
Είναι απαραίτητο να διδαχθούμε σε βάθος τις πτυχές τού διχασμού. Πρέπει να τολμήσουμε την βαθειά κατάδυση με επιδίωξη την αλήθεια, όσο και αν ανατραπούν ιστορικά συμπεράσματα σε σχέση με πρόσωπα, κόμματα, καταστάσεις κ.λπ.
Όλες οι σελίδες του εθνικού διχασμού από τα βάθη του χρόνου μέχρι σήμερα θα πρέπει να αποτελούν ειδικό τμήμα της διδασκομένης στα σχολεία μας ιστορίας. Δεν το πράττομεν.
Ας σκύψουμε, μεταξύ πολλών αναφορών στο θέμα, στο νόημα μιας γραφής του Γεωργίου Σεφέρη στο ημερολόγιό του της 21ης Δεκεμβρίου 1944 εν τω μέσω εμφυλίου σπαραγμού: «Η Ελλάδα αλίμονο η Ελλάδα: ένα σταυρωμένο κορμί και όλοι το καρφώνουν λυσσασμένοι…».
Αναστάσιος Π. Πέτροβας
Διδάκτωρ Πανεπιστήμιου Βόννης, Πρέσβυς έ.τ.
