- Του Βασίλειου Ναζλή
Το Σουφλί, ριζωμένο σε μία γεωπολιτική εξέχουσα θέση, είχε μια ιδιαίτερη παρουσία σε πολλά επίπεδα, που ακόμη αναζητούμε τα ιστορικά του θεμέλια και ψηφίδα-ψηφίδα από τα σπαράγματα που ανακαλύπτουμε, συνθέτουμε την γενική εικόνα.
Πάνω στην πλάτη του, περπάτησε η ιστορία και γράφηκαν οι σελίδες της, που ακόμη περιμένει τους ειδικούς να τις εμφανίσουν και να ριχτεί το φως και το βλέμμα συμπάθειάς τους.
Κάθε νέο κομμάτι, ένα τμήμα της ιστορίας, του διαλυμένου σώματός της, η αρχαιολογική ανατομία το ανασυνθέτει και το προσθέτει στον γενικό κορμό, αφού απομακρυνθούν οι σκόνες και τα φερτά υλικά αγνωσίας.
Στην περιοχή της Θράκης, οι κατακτητικές ορδές διαχρονικά, ασέλγησαν στο ιστορικό κορμί της, ορδές θλίψης και καταστροφής.
Εδώ, ως ιχνηλάτης των στοιχείων, θα σας δώσω κάποια πολύτιμα κατά την γνώμη μου στοιχεία, ώστε να γίνουμε κοινωνοί των περασμένων.
Ο περιβόητος περιηγητής Εβλιγιά Τσελεμπή, το 1667, διήλθε από την περιοχή και κατέγραψε το Σοφουλού… το ΣΟΥΦΛΙ, ως κεφαλοχώρι με 1.650 κατοίκους με την πλειοψηφία Χριστιανών.
Το 1801, το Σουφλί παραδόθηκε στην φωτιά από τους Τούρκους.
Την 15η Μαϊου 1920, ο νικηφόρος ελληνικός στρατός υπό την ηγεσία του συνταγματάρχη ΜΑΡΚΟΥ, έφερε την πολυπόθητη και την επί αιώνες αναμενόμενη ελευθερία και στο Σουφλί.
Αμέσως μετά, η οικονομική και κοινωνική ζωή, πήρε νέα πνοή μέσα σε λίγους μήνες.
Τότε, άρχισε να αναπτύσσεται και η διοικητική κρατική δομή.
* Δημιουργήθηκαν και λειτούργησαν οι υπηρεσίες, ΥΠΟΔΙΟΙΚΗΣΗ – επαρχείο, ΕΙΡΗΝΟΔΙΚΕΙΟ, ΥΠΟΜΟΙΡΑΡΧΙΑ και ΔΑΣΑΡΧΕΙΟ.
Δήμαρχος ήταν ο ΓΚΙΡΤΖΗΣ Αναστάσιος, με ΔΗΜΟΓΕΡΟΝΤΙΑ από 7 μέλη και πρόεδρο τον ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ ΠΑΠΑΝΤΩΝΙΟΥ.
* Λειτούργησαν τρία μικτά σχολεία με, 782 μαθητές και 573 μαθήτριες, υπό την εποπτεία ΕΦΟΡΕΙΑΣ ΣΧΟΛΩΝ.
* Στο Σουφλί, λειτουργούσαν από πριν οι παρακάτω Σύνδεσμοι και Σύλλογοι.
* ΓΕΩΡΓΙΚΟΣ ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΜΟΣ, με πρόεδρο τον ΝΑΝΟ Πασχάλη,
* ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΚΥΡΙΩΝ και ΔΕΣΠΟΙΝΙΔΩΝ, με πρόεδρο την ΜΠΡΙΚΑ Ελένη,
* ΣΩΜΑΤΕΙΟ ΥΠΟΔΗΜΑΤΟΠΟΙΩΝ, με πρόεδρο τον ΚΑΒΟΥΡΑ Απόστολο,
* ΣΩΜΑΤΕΙΟ ΑΜΑΞΟΚΑΡΡΑΓΩΓΕΩΝ, με πρόεδρο τον ΕΞΑΡΤΖΗ Ηλία,
* ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΦΙΛΟΠΤΩΧΟΥ ΑΔΕΛΦΟΤΗΤΑΣ, με πρόεδρο τον ΜΠΟΓΙΑΤΖΗ Αθανάσιο,
* ΣΩΜΑΤΕΙΟ ΑΡΤΟΠΟΙΩΝ, με πρόεδρο τον ΓΙΑΝΝΟΓΛΟΥ Αθανάσιο,
* ΣΩΜΑΤΕΙΟ ΚΡΕΟΠΩΛΩΝ, με πρόεδρο τον Τσαρούχα Αθανάσιο,
* ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΟΜΗΡΩΝ, με πρόεδρο τον ΚΟΥΡΤΙΔΗ Κωνσταντίνο, με 1.000 μέλη, που ιδρύθηκε το 1920 (πρόκειται για τους ομήρους που είχαν πάρει οι Βούλγαροι που κατέλαβαν την περιοχή)
* ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΕΝΑΠΟΜΕΙΝΑΝΤΩΝ, με πρόεδρο τον ΜΟΚΑΛΗ Ευάγγελο και 400 μέλη, που επίσης ιδρύθηκε το 1920(πρόκειται για κατοίκους που για πολλούς και διάφορους λόγους εξαιρέθηκαν της ομηρίας)
* ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΝΕΩΝ, με πρόεδρο τον ΚΑΨΑΛΙΔΗ Γεώργιο, που ιδρύθηκε το 1920,
* ΣΩΜΑΤΕΙΟ ΠΑΝΤΟΠΩΛΩΝ, με πρόεδρο τον ΚΑΛΠΑΚΑ Απ. με 169 μέλη που ιδρύθηκε το 1907,
* ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΠΡΟΣΚΟΠΩΝ, με έφορο τον ΜΠΡΙΚΑ Δημ. και αρχηγούς τους ΑΝΤΩΝΟΓΛΟΥ Χρ. ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ Γεώργιο, ΣΕΪΤΑΝΙΔΗ Δημ.
* Λέσχη ΣΟΥΦΛΙΟΥ, με διευθύνοντα τον ΔΕΜΕΡΤΖΗ Παναγιώτη.
* Λειτούργησε και η ΕΘΝΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ, με διευθυντή τον ΓΚΙΩΤΗ Ηλία, αρχιλογιστή ΒΑΛΙΔΑ Αλέξιο και ταμία τον ΔΙΑΜΑΝΤΟΠΟΥΛΟ Διαμαντή.
Οι επαγγελματίες ήταν πάρα πολλοί και καλύπταν όλη την περιοχή του Σουφλίου.
* ΑΛΕΥΡΟΜΥΛΟΙ (ατμοκίνητοι) του ΑΡΑΜΠΑΤΖΗ ΧΡ.
* ΠΩΛΗΤΕΣ ΑΛΕΥΡΩΝ ,
ΑΡΑΜΠΑΤΖΗΣ Π., ΓΚΑΡΓΚΑΝΑΣ Νικ., ΚΑΛΠΑΚΑΣ-ΤΣΑΚΙΡΗΣ, ΜΠΡΙΚΑΣ Απ. ΠΕΤΡΙΔΗΣ – ΟΙΚΟΝΟΜΙΔΗΣ, ΤΣΑΚΙΡΗΣ Δημ., ΤΣΑΚΙΡΗΣ Θεόδ.
* ΑΠΟΙΚΙΑΚΑ, των ΚΑΛΕΣΗ Δημ. ΜΠΡΙΚΑ ΑΠ. και υιών, ΜΟΥΤΛΙΑ Σταμ., ΜΟΥΤΛΙΑ Δημ.
* ΑΝΤΙΠΡΟΣΩΠΕΙΕΣ-ΜΕΣΙΤΕΣ-ΠΡΟΜΗΘΕΥΤΕΣ., ΚΟΥΚΟΛΗΣ Π., ΜΠΡΙΚΑΣ Δημ., ΜΟΚΑΛΗΣ ΑΘ.
* ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΟΙ ΑΝΤΙΠΡΟΣΩΠΟΙ, ΕΘΝΙΚΗΣ ΤΡΑΠΕΖΗΣ ΚΟΥΚΟΛΗΣ Ι., ΜΠΡΙΚΑΣ Δημ., ΠΕΤΡΙΔΗΣ – ΟΙΚΟΝΟΜΙΔΗΣ,
* ΔΕΡΜΑΤΕΜΠΟΡΟΙ ΧΑΪΜ Δανόν,
* ΕΜΠΟΡΟΙ ΓΚΑΡΓΚΑΝΑΣ Νικ., ΚΑΛΕΣΗΣ Δημ., ΚΟΥΚΟΛΗΣ Π. , ΚΑΛΠΑΚΑΣ-ΤΣΑΚΙΡΗΣ, ΜΠΡΙΚΑΣ Απ. και υιοί, ΠΕΤΡΙΔΗΣ – ΟΙΚΟΝΟΜΙΔΗΣ, ΤΣΑΚΙΡΗΣ Θεόδωρος
* ΚΑΠΝΕΜΠΟΡΟΙ ΔΟΥΡΒΑΣ Γ., ΜΠΡΙΚΑΣ και υιοί,
* ΚΟΥΚΟΥΛΕΜΠΟΡΟΙ ΚΑΛΠΑΚΑΣ-ΣΑΚΙΡΗΣ, ΚΟΥΚΟΛΗΣ Ιωάννης
ΜΟΚΑΛΗΣ Αθανάσιος, ΜΠΟΧΟΡ Πάπο, ΜΠΡΙΚΑΣ Απόστολος, ΤΣΙΡΩΝΗ Αφοί.
* ΚΡΕΟΠΩΛΕΙΑ ΓΚΑΖΕΜΠΑΣ Θεοφάνης και Ηλίας, ΠΑΠΑΤΣΑΡΟΥΧΑΣ Αθανάσιος, ΠΑΠΑΤΣΑΡΟΥΧΑΣ Ηλίας
* ΠΑΝΤΟΠΩΛΕΣ, ΑΔΑΜΙΔΗΣ Ιωάννης, ΑΝΔΡΟΥΔΗΣ Χρησ., ΚΟΥΡΟΥΔΗΣ Ηλίας, ΜΟΥΤΛΙΑΣ Σταμ., ΜΟΥΤΛΙΑΣ Δημήτριος, ΜΟΚΑΛΗΣ Αθανάσιος, ΜΠΡΙΚΑΣ Απόστολος, ΜΠΡΙΚΑΣ Ιωάννης, ΠΡΕΠΟΥΔΗΣ Μόσχος, ΧΑΤΖΗΓΙΑΝΝΟΓΛΟΥ Π.
* ΣΗΣΑΜΕΛΑΙΟΤΡΙΒΕΙΑ, ΚΟΥΚΟΣ Στ., ΚΟΥΡΟΥΔΗΣ Ηλίας, ΚΙΣΣΕ ΜΠΑΚΑΛΗΣ Στ. , ΜΟΥΤΛΙΑΣ Σταύρος, ΜΟΥΤΛΙΑΣ Δημήτριος, ΣΕΣΤΕΡΗΣ ΑΝ.
* ΥΠΟΔΗΜΑΤΟΠΩΛΕΙΑ, ΚΑΒΟΥΡΑΣ Απόστ., ΠΑΠΑΣΙΛΕΚΑΣ Απ., ΤΣΑΚΙΡΗΣ Δημήτριος
* ΥΦΑΣΜΑΤΟΠΩΛΕΙΑ ΜΑΛΙΤΟΣ Π., ΝΙΚΟΛΑΪΔΗΣ Αθανάσιος, ΡΑΓΓΟΥΣΗΣ Αντώνιος,
* ΚΑΡΕΚΛΟΠΟΙΕΙΑ, ΑΡΒΑΝΙΤΗΣ Παναγιώτης
* ΕΡΓΟΣΤΑΣΙΑ ΟΙΝΟΠΝΕΥΜΑΤΩΝ, ΓΚΑΡΓΚΑΝΑΣ Κ. Νικόλαος, ΠΑΠΑΔΑΚΗΣ Σταύρος
* ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΑ ΦΑΓΗΤΟΥ, ΒΥΖΑΝΤΙΟ, ΦΟΥΣΚΑΣ Δ., ΚΑΛΟΥΔΗΣ Ηλ., ΠΑΠΑΧΡΗΣΡΤΟΥ Χρήστος.
* ΞΕΝΟΧΕΙΑ ΥΠΝΟΥ ΘΡΑΚΗ, ΚΑΡΑΓΕΩΡΓΟΣ Π., ΧΑΤΖΗΓΙΑΝΝΟΓΛΟΥ-ΤΣΑΜΗΤΑΣ
* ΜΕΤΑΞΟΥΡΓΕΙΑ ΑΤΜΟΚΙΝΗΤΑ, ΒΑΧΑΡ Πάπο, κλωστήρια 160 Ceriam Freres, κλωστήρια 110, ΜΟΚΑΛΗΣ Αθανάσιος, κλωστήρια 12
* ΜΕΤΑΞΟΣΠΟΡΟΠΟΙΕΙΑ ΚΑΛΠΑΚΑΣ Απόστ., ΜΠΡΙΚΑΣ Ιωάννης, ΣΕΝΤΕΡΗΣ Αν., ΣΙΜΣΙΡΙΚΗΣ Στ.
ΤΥΡΟΠΟΥΛΟΣ Ευάγγελος.
ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΕΣ
* ΙΑΤΡΟΙ ΚΟΥΤΡΙΔΗΣ Κ. ΜΑΛΙΤΟΣ Μαρ., ΜΠΡΙΚΑΣ Αθ.
* ΦΑΡΜΑΚΕΙΑ ΚΟΥΡΤΙΔΗΣ Κ., ΜΑΛΙΤΟΣ Μ. , ΜΠΡΙΚΑΣ Αθανάσιος
* ΔΙΚΟΛΑΒΟΙ ΔΑΟΥΛΑΣ Χρ., ΚΙΡΚΙΝΤΖΗΣ Νικόλαος, ΜΠΑΤΖΑΣ Δημήτριος.
**
Κατά την απογραφή που πραγματοποιήθηκε την 28 Δεκεμβρίου 1920, ο πληθυσμός του Σουφλίου ανερχόταν μέσα στην πόλη, σε 6.502 και σε ολόκληρη την επαρχία του 24.641 κατοίκους.
Κεφαλοχώρια τότε ήταν,
* ΔΑΔΙΑ με 593 κατοίκους
* ΚΟΡΝΟΦΩΛΙΑ με 985 κατοίκους,
* ΜΙΚΡΟ ΔΕΡΕΙΟ με 561 κατοίκους
* ΛΕΥΚΙΜΜΗ με 776 κατοίκους,
* ΠΡΟΒΑΤΩΝΑΣ με 413 κατοίκους
* ΚΥΡΙΑΚΗ με 386 κατοίκους
* ΒΥΡΙΝΗ με 391 κατοίκους,
* ΤΑΥΡΗ με 232 κατοίκους,
* ΤΡΙΦΥΛΛΙ με 310 κατοίκους
* ΠΥΡΟΛΙΘΟΣ με 199 κατοίκους
* ΤΥΧΕΡΟ με 122 κατοίκους
ΥΣΤΕΡΟΓΡΑΦΟ
* Για περισσότερα διασπαρμένα ιστορικά στοιχεία για το Σουφλί και την περιοχή του, σας παραπέμπω σε σχετικά ιστορικά μου σημειώματα, που δημοσιεύτηκαν στην εφημερίδα «ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΘΡΑΚΗ» με τους παρακάτω τίτλους που μπορείτε να αναζητήσετε στο διαδίκτυο.
1. Όταν πανηγύριζε το Σουφλί την απελευθέρωση του 20 – 5 – 2021,
2. Ένα παιδαγωγικό συνέδριο στο Σουφλί Σαν… χθες της 16 – 2 – 2022,
3. Ένα παιδαγωγικό συνέδριο στο Σουφλί το 1932, της 2 – 5 – 2024
4. Ένα σηροτροφικό συνέδριο στο Σουφλί το 1927, της 16 – 2 – 2024,
6. Το δασκαλοχώρι Σουφλί, της 27 – 4 – 2024,
7. Το Σουφλί και η επαρχία του μετά την απελευθέρωση του (1920) της 21 – 2 – 2024
8. Το Σουφλί και η επαρχία του της 7 – 2 – 2024.
** Μελετώντας τα στοιχεία αυτά αναπλάθουμε την κοινωνική και οικονομική δράση στο Σουφλί λίγους μήνες μετά την απελευθέρωση του και γνωρίζουμε τους πρωτεργάτες.
*** Τα στατιστικά στοιχεία είναι από τον “Ελληνικό Οδηγό” του 1921 της Εταιρείας Διαφημίσεων “GEO” AΘηνών και την στατιστική του 1920.
Βασίλειος Ναζλής
Υποστράτηγος ΕΛ.ΑΣ ε.α.
