Μαρτυρίες και πληροφορίες μέσα από ιστορικά περιοδικά της εποχής
Α’ μέρος
Όσον αφορά την έναρξη του Προσκοπισμού στην Ελλάδα, από την ιστοσελίδα του Σώματος Ελλήνων Προσκόπων παραθέτουμε τα εξής: «Η Ελλάδα υπήρξε μία από τις πρώτες χώρες που εφάρμοσε τον Προσκοπισμό και αναγνωρίστηκε από το κράτος. Το 1910 ο Αθανάσιος Λευκαδίτης ίδρυσε για πρώτη φορά ομάδα προσκόπων με μαθητές του Λυκείου Μάκρης. Λίγους μήνες μετά τη δημιουργία της πρώτης ομάδας προσκόπων, μαζί με τον Αθανάσιο Λευκαδίτη ανέλαβαν το έργο της οργάνωσης του ελληνικού Προσκοπισμού οι Κωνσταντίνος Μελάς, Νικόλαος Πασπάτης, Φίλιππος Χρυσοβελόνης και Γεώργιος Πανάς. Αυτοί οι πέντε θεωρούνται ιδρυτές της Κίνησης του Προσκοπισμού στην Ελλάδα».
Από τη διδακτορική διατριβή του Θανάση Τσουκαλά με θέμα: «Προσκοπική Κίνηση και πολιτικές συνιστώσες στην Ελλάδα κατά τον 20ο αιώνα – Τα αρχεία του Σώματος Ελλήνων Προσκόπων», αντλούμε τις παρακάτω πληροφορίες, για την πρώτη παρουσία του προσκοπισμού στη Θράκη, πριν από την απελευθέρωση και ενσωμάτωσή της στον Εθνικό κορμό: «Ο ελληνικός προσκοπισμός, δεμένος στο άρμα του κράτους, υπό την εποπτεία πλέον του οποίου λειτουργούσε ήδη από το 1917 με νόμο, ακολούθησε τον κρατικό προγραμματισμό για τη διείσδυση, την επέκταση της ελληνικής επιρροής και το δυνάμωμα της εθνικής συνείδησης στα υπό οθωμανική ακόμα κυριαρχία εδάφη με έντονο ελληνικό στοιχείο, τόσο της Ανατολικής Θράκης και της Μικρασίας όσο και της ίδιας της Κωνσταντινούπολης, αρκετό καιρό πριν αποβιβαστεί εκεί ο ελληνικός στρατός. Οι πρώτες προσκοπικές ομάδες ιδρύθηκαν τον Οκτώβριο του 1918 συγχρόνως με τη λήξη του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου σε Κωνσταντινούπολη, Θράκη και σε άλλες περιοχές της Μικράς Ασίας και ιδιαίτερα στην ευρύτερη περιοχή της Σμύρνης».
Επίσης σύμφωνα με τον Ιωάννη Σιδηρά (Θεολόγο, Εκκλησιαστικό Ιστορικό και Νομικό), ο Χαρίσιος Βαμβακάς το 1919, ως κυβερνητικός εκπρόσωπος της Ελλάδας στην υπό διασυμμαχική κατοχή Θράκη, στο πλαίσιο μιας γενικής ανασυγκρότησης, η οποία περιελάμβανε και την παιδεία: «οργάνωσε σ’ όλη τη Θράκη έως και τον Σεπτέμβριο του 1920, δεκαεπτά προσκοπικές ομάδες με 700 περίπου προσκόπους, εκ των οποίων οι 150 ήταν μουσουλμάνοι, Αρμένιοι και Ισραηλίτες, συνέβαλε στο να εκμανθάνουν οι ξενόγλωσσοι ευχερέστερα την ελληνική γλώσσα και όπως επισήμανε ο ίδιος ο Χαρίσιος Βαμβακάς “αι ομάδες αυταί από εθνικής απόψεως υπήρξαν χρησιμώταται, ιδία κατά την διάρκειαν της Διασυμμαχικής Κατοχής, συντελέσασαι εις την απέναντι των ξένων επίδειξιν της υπεροχής του ημετέρου (ελληνικού) στοιχείου επί των άλλων φυλών και εις την τόνωσιν του φρονήματος των ημετέρων”».
Σε συνέχεια των ανωτέρω, που αφορούν την ανασυγκρότηση της Θράκης το 1919-20 και την οργάνωση του Προσκοπισμού, παραθέτουμε τις παρακάτω πληροφορίες τις οποίες αλιεύσαμε από τον Παντελή Αθανασιάδη (Δημοσιογράφο και Ιστοριοδίφη): «Από την 1η Νοεμβρίου του 1919 δηλαδή επί καθεστώτος Διασυμμαχικής Θράκης, τοποθετήθηκε ως γενικός επιθεωρητής των ελληνικών σχολείων της Δυτικής Θράκης ο Κωνσταντίνος Λαγουμιτζάκης (ο οποίος είχε βρεθεί στην περιοχή το 1913 κατά τον Β’ Βαλκανικό Πόλεμο ως έφεδρος ανθυπολοχαγός), καταβάλλοντας μάλιστα υπεράνθρωπες προσπάθειες για την ανάπτυξη της Παιδείας στην περιοχή, μετά από τις φοβερές προσπάθειες εκβουλγαρισμού των παιδιών, που είχαν κάνει οι Βούλγαροι. Από τη στιγμή της εγκατάστασης του στη Θράκη, ο Λαγουμιτζάκης άρχισε να οργανώνει και προσκοπικές ομάδες σε Ξάνθη, Γκιουμουλτζίνα, Δεδέαγατς, Σουφλί, Διδυμότειχο και Καραγάτς. Σε μια αναφορά του από την Κομοτηνή στις 5 Ιουλίου 1920 ο Λαγουμιτζάκης γράφει: ¨Δια των πλήρων προσκοπικών εξαρτήσεων, τας οποίας εχορήγησεν εις ημάς το Σώμα Ελλήνων Προσκόπων δια του Υπουργείου Εξωτερικών, συνεστήσαμεν προσκοπικάς ομάδας εις όλας τας πόλεις και ωργανώσαμεν Προσκοπικόν Σύνδεσμον από εκλεκτά μέλη της κοινωνίας. Και ούτω μήνας πολλούς προ της καταλήψεως οι πρόσκοποι, ως στρατιωτικά χελιδόνια ετραγούδησαν εις τας πεδιάδας της Θράκης, τας ακτάς του Δεδέ Αγάτς και τας όχθας του Έβρου, του Ελευθερωτού Στρατού τον ερχομόν. Και πριν ή φέρει ούτος ενταύθα την Σημαίαν μας, οι πρόσκοποι περιήγον αυτήν υπερηφάνως εις κατάπληξιν και εχθρών και φίλων¨».
Από τα παραπάνω αποσπάσματα βλέπουμε, ότι ο Προσκοπισμός στη Θράκη οργανώθηκε ήδη από το τέλος του 1918 και κατά την εποχή της Διασυμμαχικής κατοχής. Για τον λόγο αυτό συναντάμε σε άρθρα εφημερίδων του 1920, που αναφέρονται στην απελευθέρωση της Θράκης και την είσοδο του Ελληνικού Στρατού στις μεγάλες πόλεις, αναφορές για «ευσταλείς προσκόπους», οι οποίοι μετέχουν στις υποδοχές των στρατιωτικών τμημάτων, στους εορτασμούς της απελευθέρωσης, καθώς και στις επάρσεις της Ελληνικής σημαίας. Από το Περιοδικό «Η Ζωή των Προσκόπων, Επίσημον Όργανον του Σώματος Ελλήνων Προσκόπων», τεύχος Ιουνίου 1920 αρ. 2, διαβάζουμε την εξής χαρακτηριστική αναφορά : «Οι πρόσκοποι Καραγάτς, Σουφλίου, Διδυμοτείχου, Δεδέαγατς, Ξάνθης, Γκιουμουλτζίνης εφάνησαν αντάξιοι των προσδοκιών του Σ. Ε. Προσκόπων κατά την προέλασιν των ελληνικών στρατευμάτων· παντού η ευπρόσωπος παρουσία των έκαμε την αρίστην εντύπωσιν· παντού παρέσχων τα προσκοπικάς υπηρεσίας των μετά προθυμίας και θάρρους παραδειγματικού».
Από το ίδιο τεύχος του περιοδικού «Η Ζωή των Προσκόπων» ενημερωνόμαστε, ότι κατά την τελευταία συνεδρίαση του Δ.Σ. του Σώματος Ελλήνων Προσκόπων πριν από την 15η Ιουνίου 1920: «Ανεγνωρίσθησαν οι Τοπικοί Προσκοπικοί Σύνδεσμοι : Ξάνθης, Γκιουμουλτζίνας Δεδέαγατς, Σουφλίου, Διδυμοτείχου, Καραγάτς, Ελασσώνος, Τσαριτσάνης, Καστοριάς και Λαγκαδά και διορίσθησαν τα ιδρυτικά μέλη αυτών».
Αυτή η πράξη αποτελεί την επίσημη αναγνώριση από το Σώμα Ελλήνων Προσκόπων, των Προσκοπικών Συνδέσμων διαφόρων πόλεων της Ελλάδας, καθώς και της Θράκης, όπως βεβαίως και του Διδυμοτείχου. Να διευκρινίσουμε ότι δεν αφορά την ίδρυσή τους, καθώς ειδικά για το Διδυμότειχο, στο ίδιο περιοδικό τεύχος Ιουνίου αρ. 1, έχει δημοσιευθεί η περιγραφή μιας εκδρομής των προσκόπων του Διδυμοτείχου κατά την ημέρα της Πρωτομαγιάς του 1920, δύο εβδομάδες περίπου πριν από την είσοδο του Ελληνικού Στρατού και την απελευθέρωση της πόλης. Την εν λόγω περιγραφή απέστειλε στο περιοδικό ο αρχηγός του Τοπικού Συνδέσμου Προσκόπων του Διδυμοτείχου Μάρκος Οικονόμου και έχει δημοσιευθεί ως εξής: «Φρέσκη – φρέσκη μας έφθασε μια περιγραφή εκδρομής την Πρωτομαγιά στο Διδυμότειχο. Κι’ όμως δεν δυσαρεστώ τον κ. Μ. Οικονόμου και θα την βάλω γιατί είναι απ’ το Διδυμότειχο. Γράφει λοιπόν ο φίλος: ¨Πρωί-πρωί στας 5 και μισή όλοι οι πρόσκοποι 45 τον αριθμόν, ήλθον στην Λέσχη. Εξεκινήσαμεν στας 6 διά τα κατάφυτα από άγρια και καρποφόρα δένδρα υψώματα, παρά την Πηγήν της Αγίας Φωτίδος, απέχοντα της πόλεως μίαν περίπου ώραν, γεμάτοι από χαράν, χαράν πρωτοφανή, διότι, όπως λέγουν τα παιδιά, ποτέ δεν πανηγύρισαν την Πρωτομαγιά ωσάν εφέτος. Έπειτα από τρεις ώρας οι πρόσκοποι γύρισαν στη λέσχη των, διά των ιστορικών πυλών του Διδυμοτείχου (του διδύμου τείχους), και εμοίρασαν στην αγορά, στους ομογενείς, πολυαρίθμους και κομψάς ανθοδέσμας, αίτινες απέφερον στο Ταμείον της Ομάδος όχι ευκαταφρόνητον ποσόν. Εγευματίσαμε στην εξοχή· δυο αρνιά στη σούβλα και άφθονο γιαούρτι απετέλεσαν το γεύμα που παρέθεσεν ο Τ.Π.Σ. (Τοπικός Προσκοπικός Σύνδεσμος). Ολίγοι ενθουσιώδεις λόγοι, προ του φαγητού, και μετά επεδόθημεν εις το φαγητόν, διότι και ο στόμαχος διεμαρτύρετο ύστερα από τόσας κινήσεις, τόσα τραγούδια, τόσα παιγνίδια και χαρές, αι οποίαι εξηκολούθησαν και μετά ταύτα μέχρι της 6 και μισή. Στας 7 μ.μ. κατήλθομεν από τα υψώματα και έγινε επίδειξις της Ομάδος παρά το εξοχικόν καφενείον ο ¨Παράδεισος¨, όπου είχε μαζευθεί όλος ο λαός του Διδυμοτείχου, ομοεθνείς και αλλοεθνείς. Μετά το πέρας του προγράμματος της επιδείξεως, η Ομάς εφωτογραφήθη μαζί με τα μέλη του Τ.Π.Σ. και στας 9 μ.μ. παρήλασε διά των κεντρικωτέρων οδών με τραγούδια και χαρές υπό τας επευφημίας και τα χειροκροτήματα των ομογενών μας. Η ομάς αυτή συγκροτήθηκε, όπως και του Καραγάτς, στα αρχάς Μαρτίου και πάλιν απ’ τον κ. Λαγουμιτζάκη».
Από το παραπάνω απόσπασμα, πέραν του ότι ενημερωνόμαστε για μία ολοήμερη δραστηριότητα των προσκόπων του Διδυμοτείχου, λαμβάνουμε και σημαντικές πληροφορίες που αφορούν: α. την ίδρυση του προσκοπισμού στο Διδυμότειχο στις αρχές Μαρτίου του 1920, με τις ενέργειες του Λαγουμιτζάκη, β. τον αριθμό των προσκόπων που ανερχόταν σε 45 και γ. ότι η έδρα (λέσχη) των προσκόπων βρισκόταν επάνω στο κάστρο καθώς αναφέρει ότι: «οι πρόσκοποι γύρισαν στη λέσχη των διά των ιστορικών πυλών του Διδυμοτείχου», γεγονός που ισχύει και σήμερα με την επανέναρξη της λειτουργίας του Προσκοπισμού στο Διδυμότειχο το 2023. Επίσης στο κείμενο υπάρχει αναφορά για την Πηγή και περιοχή της Αγίας Φωτίδας, όπου υπάρχει μέχρι και σήμερα το ομώνυμο εκκλησάκι της αγίας στον δρόμο προς το Ελληνοχώρι, δίπλα στο στρατόπεδο, που επικράτησε να την αποκαλούμε αγία Φωτεινή.
Στις 12 Ιουλίου 1920 ο Ελληνικός Στρατός απελευθέρωσε και την Αδριανούπολη, στο περιοδικό «Η Ζωή των Προσκόπων» Αύγουστος 1920, αρ. 5, έχει δημοσιευθεί κείμενο που αφορά τη δράση των προσκόπων του Διδυμοτείχου επ’ ωφελεία του Στρατού: «Την περασμένη Κυριακή που κατελήφθη η Αδριανούπολις μας, οι πρόσκοποι του Διδυμοτείχου προσέφεραν μεγάλες υπηρεσίας εις τον Στρατό μας. Μια ενωμοτία ήτο εις την διάθεσιν του διευθυντού της Τηλεγραφικής και Τηλεφωνικής Στρατιωτικής υπηρεσίας. Εις την θύραν εκάστου γραφείου της Στρατιάς ήτο τοποθετημένος και εις πρόσκοπος, μέχρις ότου το Σώμα ανεχώρησε δι’ Αδριανούπολιν. Την υπηρεσίαν αυτήν προθυμότατα ανελάβομεν μόλις εφθάσαμε το Σάββατο πρωί πρωί από την Γκιουμουλτζίνα (Κομοτηνή) που είχαμε μεταβή παρ΄ όλην την αυπνίαν του ταξιδιού (εδώ βλέπουμε ότι οι πρόσκοποι του Διδυμοτείχου είχαν μεταβεί για κάποιο λόγο στην Κομοτηνή). Οι πρόσκοποί μας κατάλαβαν τη σημασία της καλής πράξεως. Έτσι χθες ενήργησαν έρανον υπέρ των εν τω Νοσοκομείο της πόλεως μας νοσηλευομένων τραυματιών μας, και σήμερον εμοίρασαν 200 κουτιά τσιγάρα, κουφέτα και παντεσπάνι. Καθημερινώς τους επισκέπτονται, τους δίνουν φακέλους και χαρτί δι΄ αλληλογραφίαν και τους ανακουφίζουν με την παρουσία τους. Κατόπιν συστάσεως του Προσκοπικού Εφόρου μας, πρόκειται να καταρτίσωμεν και ομάδας προσκόπων εκ των Αρμενίων και Εβραίων. Ήδη ήρχισεν η προκαταρτική εργασία και ελπίζω επιτυχίαν».
Σε επόμενο τεύχος του περιοδικού «Η Ζωή των Προσκόπων», υπάρχουν αναφορές, για τη συμμετοχή του Συνδέσμου Προσκόπων του Διδυμοτείχου σε διάφορες θρησκευτικές εορτές της πόλης και της περιφέρειάς της, καθώς και στη διοργάνωση χοροεσπερίδας: «Την 16ην Αυγούστου όλοι οι πρόσκοποι Διδυμοτείχου, Έλληνες, Αρμένιοι, Τούρκοι (μουσουλμάνοι του Διδυμοτείχου) και Ισραηλίται εκκλησιάσθηκαν εις την αρμενικήν εκκλησίαν, η οποία εόρταζε. Παρετάχθησαν κατ’ αντιζυγίαν προ της εισόδου του Ναού και απέδωκαν τας τιμάς εις τους επισήμους. Ο Φρούραρχος της πόλεως ταγματάρχης κ. Σταφυλάς, συνεχάρη τας ομάδας δια το λαμπρόν παράστημα των. Επηκολούθησε παρέλασιν υπό τους ήχους τεσσάρων σαλπιγκτών προσκόπων και δύο τυμπανιστών. Η Αρμενική κοινότης δεν παρέλειψε να εκφράσει τας ευχαριστίας της διά την τιμήν, ήτις προσεγένετο εκ μέρους των ομάδων. Όλοι οι πρόσκοποι εκκλησιάζονται πολλάκις μαζί, άλλοτε μεν εις την ορθόδοξον εκκλησίαν, άλλοτε εις την αρμενικήν και άλλοτε εις την εβραϊκήν. Εν Διδυμοτείχω εργάζονται ήδη υπό την διοίκησιν του αρχηγού κ. Μάρκου Οικονόμου δύο ομάδες, η πρώτη με δύναμιν 40 και η Δευτέρα με δύναμιν 52 προσκόπων, εκ των οποίων 5 είναι οθωμανοί, 4 αρμένιοι και 20 ισραηλίται. Η πρώτη ομάς περιλαμβάνει και οκτώ τραυματιοφορείς εκπαιδευθέντας παρά των ιατρών κ.κ. Ευαγγέλου Γιαγτζή και Διονυσίου Κουρουμάλου. Διοργάνωσαν δε και χοροεσπερίδα, ήτις διεξήχθη την 23 παρελθόντος μετά μεγίστης τάξεως και αμεταπτώτου ευθυμίας εν τω Νηπιαγωγείο της Κοινότητος προς ενίσχυσιν του ταμείου των. Ετίμησεν αυτήν ο Πολιτικός Διοικητής κ. Ν. Φεραίος, ο Στρατιωτικός Διοικητής Συνταγματάρχης κ. Μάρκου, αι λοιπαί αρχαί και πλείσται οικογενείαι, Οι πρόσκοποι έψαλαν πρώτον τον προσκοπικόν ύμνον, μετά τον οποίον εχόρευσαν τον Σουλιώτικον χορόν, όστις έδωκε το σύνθημα της γενικής χορευτικής κινήσεως». Εδώ αξίζει να σημειώσουμε, ότι ο αριθμός των προσκόπων του Διδυμοτείχου αυξήθηκε. Καθώς από τους 45 που αναφέρθηκαν την Πρωτομαγιά, τον Αύγουστο γίνεται αναφορά για δύο ομάδες με 40 και 52 προσκόπους, συνολικά 92. Επίσης θα πρέπει να τονίσουμε, ότι στο ίδιο τεύχος του περιοδικού υπάρχει καταχωρημένη μία ανοιχτή επιστολή με τίτλο «Γράμμα στα Ελληνόπουλα της Θράκης», όπου το υπογράφει κάποιος Γ. Σ. Τσαμπήρας (προφανώς υψηλόβαθμο μέλος του Σ.Ε.Π.), ο οποίος αναφέρει ότι σε λίγες μέρες θα έλθει στη Θράκη και όλοι μαζί οι πρόσκοποι θα οργανώσουν πολλές δράσεις εκπαιδευτικές, ψυχαγωγικές και διοικητικές, προκειμένου να ενδυναμωθεί το σώμα των προσκόπων σε κάθε πόλη της Θράκης.
Στη συνέχεια της δημοσίευσης υπάρχει αναφορά για παρουσία προσκόπων στο χωριό Κουφόβουνο του Διδυμοτείχου: «Το Κουφόβουνο, χωριό από 50 σπίτια, πήρε τ’ όνομα αυτό από ένα μεγάλο κούφωμα γης, ένα ατελείωτο χάος, ένα σπήλαιο, το οποίο είναι επάνω στο βουνό. Είναι μακράν από την πόλη μας δύο σχεδόν ώρες. Οι κάτοικοί του που υπέφεραν, όχι ολίγα από τους Βουλγάρους διακρίνονται διά την φιλανθρωπία των και τον πατριωτισμό των. Τον εφημέριον των παπά Θανάση, ο οποίος υπέφερε τα περισσότερα από τους άλλους, οι άθλιοι Βούλγαροι τον έζεψαν στο κάρο. Προχθές πήγαμε εκεί και πανηγυρίσαμε με τους χωρικούς τον Προφήτην Ηλίαν που αγαπούσε, σαν και εμάς, τον καθαρόν αέρα και τες ψηλές κορφές των βουνών. Μας έκαμαν εντύπωση οι ολονύκτιοι χοροί. Οι χωριατοπούλες με τα κάτασπρα και ιδιότροπα φουστάνια των, χορεύουν και τραγουδούν ξένοιαστα γιατί τώρα βλέπουν τους Έλληνας χωροφύλακας να περιφέρονται. Τόσα έτη τώρα δεν μπόρεσαν να πανηγυρίσουν για τον φόβο των Βουλγάρων. Οι καημένες ! Που να ήκουε κανείς τι κατάρες έλεγαν για τους Βουλγάρους που κατέκοψαν όλα τα δένδρα τα γύρω της εκκλησίας. Ο Παπαθανάσης κατενθουσιασμένος, καθώς και ο Πάρεδρος του χωριού, μας περιποιήθηκαν πάρα πολύ. Σημειώσατε φίλοι πρόσκοποι η πορεία αυτή στο Κουφόβουνο ήτο η πρώτη μας νυκτερινή πορεία, μη μας παρεξηγήσητε όμως γιατί δεν κάναμε κι’ άλλες, όταν αναλογισθείτε ότι ως χθες οι κομιτατζήδες στα χωριά μας οργίαζαν. Δ. Παπαδ. Ε. 5ης Ε.Ο.». Είναι γεγονός πως βουλγαρικές συμμορίες τρομοκρατούσαν τα ελληνικά χωριά στο Νομό Έβρου κατά τις δεκαετίες του 1920 και του 1930.
Συνεχίζοντας να αντλούμε πληροφορίες από το περιοδικό «Η Ζωή των Προσκόπων», τεύχος Οκτωβρίου αρ. 9, ενημερωνόμαστε για μία εκδρομή που οργάνωσε ο Τοπικός Σύνδεσμος Προσκόπων Διδυμοτείχου προς την Αδριανούπολη: «Επί τη ευκαιρία των εορτών της Νίκης διοργανώθη υπό των ομάδων Διδυμοτείχου εκδρομή εις Αδριανούπολιν. Έλαβον μέρος 80 πρόσκοποι, ηκολούθησαν οι κ.κ. Γ. Βαφειάδης, δημοδιδάσκαλος και Γ. Ασημακόπουλος, φαρμακοποιός. Η εκδρομή υπήρξε τετραήμερος· διενεργήθη σιδηροδρομικώς. Οι πρόσκοποι εφοδιάσθησαν απ’ εδώ με τροφάς τριών ημερών. Εις Καραγάτς οι συνάδελφοι κ.κ. Σιάπαντας και Ποντίδης μετά των προσκόπων διενυκτέρευσαν εις τον σταθμόν αναμένοντας. Εις τον μπουφέ του σταθμού τοις προσέφερον τέιον. Εκκλησιάσθησαν εις Κάραγατς την Κυριακήν. Διά της οδού Βασιλέως Αλεξάνδρου προϋπέμφθησαν υπό των αγαπητών του Καραγάτς προσκόπων. Ποδηλατισταί αποσταλέντες εξ Αδριανουπόλεως υπό του Σιάπαντα τους οδήγησαν εις αυτήν. Οι πρόσκοποι Αδριανουπόλεως, παιδιά όλοι λεβέντες τους χαιρετούν με χαρά πρωτοφανή, τους αντιχαιρετούν οι πρόσκοποι Διδυμοτείχου, των οποίων οι τυμπανισταί και σαλπιγκταί δεν σταματούν. Παρελαύνουν διά της αγοράς και εις το νηπιαγωγείον ο κ. Σιάπαντας με τα παιδιά προσφέρουν αναψυκτικά μολονότι το ταμείον τους είναι πτωχόν, και τούτο διότι είναι νέον. Την επομένην εκκλησιάσθησαν εις τον Μητροπολιτικόν Ναόν (Κοιμήσεως Θεοτόκου). Επεσκέφθησαν το τέμενος Σουλτάν Σελήμ, σταθμεύοντες κατά την επιστροφήν προ του Δημαρχείου, του Μεγάρου της Α. Μεγαλειότητος, το οποίον περιεργάσθησαν. Ο Διευθυντής της Υγειονομικής Υπηρεσίας κ. Δοξιάδης προσφωνεί τα παιδιά, τους προσφέρει γλυκίσματα κι’ αυτά ξεσπούν εις ζητοκραυγάς υπέρ του κ. Βενιζέλου, του οποίου ο ύμνος δονεί τον αέρα. Εις το Διοικητήριον ο Γραμματεύς του κ. Γενικ. Διοικητού κ. Κωνσταντόπουλος προσφωνεί και υποδέχεται τους προσκόπους. Εις την αυλήν του Διοικητηρίου γίνεται παρέλασις, ψάλλοντας διάφορα άσματα, κατά δε την αναχώρησιν ζητωκραυγάζουν υπέρ του Γενικού Διοικητού κ. Σαχτούρη. Ο Ύπατος αρμοστής υπεσχέθη εις την Επιτροπήν και εις τον Αρχηγόν, ότι εν τω προσώπω του θέλουν εύρει εν παντί και πάντοτε προθυμίαν και υποστήριξιν του προσκοπισμού. Εις το παρατεθέν εκ μέρους της γενικής Διοικήσεως δείπνον υπέρ των προσκόπων παρεκάθησαν ως αντιπρόσωπος του Γενικού Διοικητού, ο διευθυντής της Παιδείας εν Θράκη κ. Παλαιολόγου, ως αντιπρόσπωπος του Μητροπολίτου (Πολύκαρπου Βαρβάκη) ο Αρχιδιάκονος κ. Μακαρήκης, ο Νομάρχης Ραιδεστού κ. Παπαδάτος, ο διευθυντής της υγειονομικής υπηρεσίας κ. Δοξιάδης, ο γυμνασιάρχης κ. Σουμετίκος, ο Γενικός Γραμματεύς της Αρμοστείας κ. Κωνσταντόπουλος, ο ιατρός κ. Ρητορίδης και αντιπρόσωπος του Στρατού και της Χωροφυλακής και ο καθηγητής κ. Κατζαμάς. Το δείπνον διεξήχθη εν αμεταπτώτω ευθυμία. Ο κ. Παλαιολόγου εγείρας πρώτος το κύπελλον ομίλησε παρουσιάσας και τους Σαλαμινομάχους ως προσκόπους, απήντησε ο Αρχηγός, καταλήξας εις ζητοκραυγάς υπέρ του γενικού Αρχηγού των προσκόπων μας κ. Ελευθερίου Βενιζέλου. Ακολούθως ομίλησαν οι κ.κ. Μακαρώνης, Δοξιάδης, Κωνσταντόπουλος και ο κ. Βαφειάδης εκ μέρους της Επιτροπής μας. Εν τη αυλή του Διοικητηρίου την επομένην εφωτογραφήθηκαν. Η Κοινότης Καραγάτς τους εφιλοξένησεν ολόκληρον την Τετάρτην. Εφωτογραφήθησαν εις Καραγάτς μετά των προσκόπων και διδασκάλων».
Στο πλαίσιο του «Εθνικού Διχασμού» και της κομματοκρατίας, μετά τις εκλογές του Νοεμβρίου του 1920 και την ήττα του Βενιζέλου, υπήρξαν πολλές αλλαγές από την Ενωμένη Αντιπολίτευση σε πρόσωπα και καταστάσεις. Ο Παντελής Αθανασιάδης αναδημοσιεύοντας πληροφορίες από την εφημερίδα ¨Πατρίς¨ του 1921 και του ανταποκριτή της με το ψευδώνυμο ¨Θρακικός¨, αναφέρει ότι: «Διαλύθηκε επίσης και ο εύρωστος προσκοπισμός, που είχε προσφέρει τεράστιες υπηρεσίες κατά την απελευθέρωση της Θράκης».
Παρά την αναφορά για διάλυση του προσκοπισμού το 1921, η οποία ίσως είχε μία δόση υπερβολής, λόγω της τεταμένης πολιτικής κατάστασης της εποχής, υπάρχει έκθεση για λειτουργία του προσκοπισμού στη Θράκη από τις αρχές του 1921. Και πάλι από το περιοδικό «Η Ζωή των Προσκόπων» Ιανουάριος 1921, αρ. 15, παραθέτουμε τα εξής : Κίνησις του Σ.Ε.Π.: «Καλάς από των διαφόρων απόψεων απεκόμισεν εντυπώσεις ο τέως Γ.Γ. του Σώματος κ. Μ. Μίνδλερ εκ της γενομένης τελευταίως επιθεωρήσεως των ομάδων Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης. Οι τε κ.κ. Έφοροι και οι κ.κ. Αρχηγοί και λοιποί βαθμοφόροι των περιφερειών τούτων εργάζονται μετά πολλού ζήλου και μετά μεγάλης προθυμίας, μεθ’ όλας δε τας παρομαρτούσας δυσχερείας διά την προμήθειαν στολών και εξαρτύσεως κατατάσσονται οι παίδες εκεί και τακτικώς παρακολουθούσι την σχετικήν εκπαίδευσιν. Εκ της κατάστασης δε εφικτής επιθεωρήσεως των ομάδων Γιουμουλτζίνας, Φερρών, Σουφλίου, Διδυμοτείχου, Σερρών, Ξάνθης, Καραγάτς, κατέστη δήλον, ότι πολλά δύναται να ελπίζει η Πολιτεία εκ της τακτικής συνεχίσεως του αρξαμένου έργου της διαπαιδαγωγήσεως της νεολαίας και της επεκτάσεως αυτού καθ’ όλην την νέαν Χώραν». Ειδικά για το Διδυμότειχο στο ίδιο τεύχος γράφει τα παρακάτω : ΔΙΔΥΜΟΤΕΙΧΟΝ : «Οι πρόσκοποι των ομάδων Διδυμοτείχου υπό την διοίκησιν των αρχηγών των εβοήθησαν τα συσταθείσας επιτροπάς, αίτηνες προέβησαν εις την συλλογήν εράνων υπέρ των Στρατιωτών του Μετώπου. Επί τη ευκαιρία δε των εορτών διένειμαν κάλτσες εις τα άπορα παιδιά της πόλεως».
Επίσης από την εφημερίδα ΦΩΣ της Θεσσαλονίκης (φύλλο της 31ης Μαΐου 1922), αλιεύουμε ένα άρθρο που αφορά στον λαμπρό εορτασμό της Πεντηκοστής (Καλέ Πανηγύρι) στο Διδυμότειχο του 1922. Το άρθρο υπογράφει ο Διδυμοτειχίτης Γεώργιος Αποστολίδης, μετέπειτα εκδότης της τοπικής εφημερίδας «Έβρος». Στο εν λόγω άρθρο γίνεται αναφορά για τη μεγάλη προσέλευση του κόσμου ανατολικά και δυτικά του ποταμού Έβρου, για τις παραδόσεις, τα ήθη και τα έθιμα, για τη συνύπαρξη των κοινοτήτων στην πόλη, για τις γυμναστικές επιδείξεις μαθητών, καθώς και προσκόπων, για τον έρανο του Ερυθρού Σταυρού, για τη δοξολογία λόγω της εορτής του βασιλιά (Κωνσταντίνου) και πολλά άλλα. Αναφορικά με τις γυμναστικές επιδείξεις τα παραγγέλματα έδινε ο περίφημος γυμναστής, αρχηγός και διοργανωτής του προσκοπισμού στο Διδυμότειχο κ. Μάρκος Οικονόμου, τα οποία πρόσκοποι και μαθητές εκτελούσαν θαυμάσια αποσπώντας τα χειροκροτήματα του πλήθους. Επίσης πρόσκοποι και μαθητές τραγουδούσαν και χόρευαν μέχρι το μεσημέρι, έως ότου και διαλύθηκε το πλήθος.
Ιωάννης Α. Σαρσάκης
(Καστροπολίτης)
